03kwkj_bruno.pdf

(3439 KB) Pobierz

(Jedyni/ portret Brunona Kicińskiego

znajduje si§ w zlńorach po Kraszewskim, w Suchej

u kr. Branickich;

otrzymaliśmy

go dzięki uprzejmości

kustosza bibljoteki i zbiorów w Su

chej, p.

Żmigrodzkiego).

2. Bruno Kiciński.

(założyciel IS-a.rjera, "Vs7"a.rsza,-wsłcieg-o).

„Prawo i prawda".

Źródła: Archiwum rodzinno w Białopolu. — Zbiory Ossolińskich. — Księgi hypo-

tecznc Grochowa i nieruchomości Ki 2286 przy ulicy Gęsiej. — Sylwetki, skroślono przoz

pp. Stanisława Schnur-Poplowskiego i Juljana Heppena, na zamówienie dzisiejszej re

dakcji Kurjera. — Prace współczesno Dmochowskiego i Wójcickiego. — Roczniki Kurjera

z łat 1821—1845.

Gdy Fryderyk hr. Skarbek obejmował katedrę ekonomji w uniwersy

tecie warszawskim, nie chciano uszom wierzyć, że hrabia, człowiek zamożny

chciał zostać... bakałarzem. Teść jego, Gzowski, zamożny ziemianin z Ku

jaw, podobno namawiał córkę, by z tego powodu rozwiodła się z mężem..,

9

757875692.104.png

757875692.115.png

757875692.126.png

757875692.137.png

757875692.001.png

757875692.012.png

757875692.023.png

757875692.034.png

757875692.045.png

757875692.056.png

757875692.060.png

757875692.061.png

757875692.062.png

757875692.063.png

757875692.064.png

757875692.065.png

757875692.066.png

757875692.067.png

757875692.068.png

757875692.069.png

757875692.070.png

Kurjcr 'Warszawski.

c

Jak Skarbek był pierwszym hrabią na katedrze profesorskiej, tak

pierwszym hrabią-dziennikarzem był Bruno hr. Kiciński.

Ojciec jego, Pius, kasztelan Połaniecki, w r. 1794 wyjechał do Gali

cji, gdzie 23 maja 1804 roku, wywiódłszy się z ośmiu herbów szlache

ckich, zaliczony został w poczet hrabiów.

Niewątpliwym więc hrabią był i Bruno Kiciński, jedyny syn Piusa

i Franciszki z Cieciszowskich, podkomorzan ki Łukowskiej •

W bibljotece rodzinnej w Białopolu zachował się dotąd rękopis, wła

snoręcznie przez Kicińskiego przygotowanych do druku „Poezyj", w którym

znajdujemy w „przedmowie" dość dokładną autobjografję.

Przytaczamy

z niej ważniejsze ustępy.

Ród swój Kicińscy wyprowadzali od „Kicinów, ludu w Pomeranji za

mieszkałego", a należącego do pokolenia Słowian zwanego Wilcy. AYieś

Kicino w Poznańskiem, jeszczo w r. 1603 własnością Kicińskich będąca,

była icli gniazdem rodowem.

Dziad Brunona, Walerjan Kiciński, najwyższy pisarz skarbu koronne

go, za lat 50 służby publicznej starostwem Krzeszowskiem nagrodzony zo

stał. Brat Walerjana, Stanisław, łowczy orszański, był regimentarzem nad

50-u chorągwiami przeciw Szwedom.

Ojciec, Pius Rogala Kiciński, urodzony d. 5 maja 1752 r. w Sławko

wie, oddał się zawodowi cywilnemu i rozpoczął służbę publiczną w gabinecie

Stanisława-Augusta. Tu, pod naczelnictwem pisarzy koronnych Ogrodzkie-

go i Cieciszowskiego, dosłużył się stopnia sekretarza, a następnie szefa gabi

netu królewskiego. Dwukrotnie posłował na sejm z ziemi czerskiej i liw

skiej; w r. 1783 był jednocześnie sekretarzem sejmu i króla, a w r. 1786

otrzymał wielką wstęgę orderu św. Stanisława, zaś na sejmie czteroletnim

kasztelanję połaniecką. „Przyczynił się do zniesienia liberum veto i do ule

pszenia wielu form w obradach i ustawach". Po roku 1815 został senato

rem i kasztelanem Królestwa; sprawował też urząd sędziego najwyższego.

Zmarł 23 kwietnia 1828 r.

Bruno Kiciński urodził się w d. 7 października 1794 r. w Lachowi

cach, później własnością przyjaciela jego, Izydora Pi etruskiego, będących,

w obwodzie stryjskim, niedaleko Karpat, w okolicy, o której mówią: „tam

orzą przy świecy, przepływają bowiem rzeka tego imienia".

W piątym roku życia, zostawszy sierotą po matce, trzy lata spędził

w Łucku, w domu stryjecznego dziada swego, księdza Kacpra Cieciszowskie

go, a pod dozorem emigranta francuskiego, księdza Madrolle. W ósmym roku

życia „za wolą ojca" oddany został do Tcresianum w Wiedniu, zkąd wy

niósł, jako pamiątkę, nagrodę szkolną w dziele Kwintyljana,

osobiście

wręczoną mu przez cesarza Franciszka I-go.

10

757875692.071.png

757875692.072.png

757875692.073.png

757875692.074.png

757875692.075.png

757875692.076.png

757875692.077.png

757875692.078.png

757875692.079.png

757875692.080.png

757875692.081.png

757875692.082.png

757875692.083.png

757875692.084.png

757875692.085.png

757875692.086.png

757875692.087.png

757875692.088.png

757875692.089.png

757875692.090.png

757875692.091.png

757875692.092.png

757875692.093.png

757875692.094.png

757875692.095.png

757875692.096.png

757875692.097.png

757875692.098.png

757875692.099.png

757875692.100.png

757875692.101.png

KSIĄŻKA JUBILEUSZOWA.

Po utworzeniu Księstwa

Warszawskiego miody Bruno

przeniesiony został do konwi

ktu Pijarów w Warszawie,

gdzie lat kilka przebywał.

„Tej szkole winienem wszyst

ko — pisze w powołanej wy

żej przedmowie — co umiem,

winienem ojcowskiemu dozo

rowi patrjarcliy zgromadzenia

tego, księdzu Kamieńskiemu;

tej szkole winienem stosunki

szczerej i stałej i pewnie już

dozgonnej przyjaźni z tyloma

znakomitemi dziś obywatela

mi i urzędnikami, która to

przyjaźń stanowiła najprzyje

mniejsze cbwile mego życia".

Kształcony w retoryce

przez prof. Komana, w gre

ckim - przez prof. Wohlkiego

i w łacinie—przez „pierwsze

go łacinnika" księdza Andraszka, Bruno w chłopięcym już wieku objawiał

poetyckie zdolności, odziedziczone po ojcu. I Pius Kiciński bowiem, w chwi

lach wolnych od zajęć publicznych, uprawiał niwę poezji, acz utwory jego

muzy nosiły w przeważnej części charakter okolicznościowy, jako przezna

czone dla rodziny lub przyjaciół i zuajornych.

W r. 1810 ojciec skreślił dla 16-letniego podówczas Brunona wiersz

p. t. „Wiązanie dla syna", kończący się temi słowy:

Masz więc; serco w cnotę wprawiać,

Umysł nauką zabawiać,

Z grzecznemi ludźmi przebywać,

Pracą talentów nabywać,

I przez usilność wytrwałą

Okryć się swych przodków chwalą.

Ody rzekną: syn nieodrodny,

Wyssał z mlekiem miłość cnoty

I przodków następca godny,

Posiadł ich chlubne przymioty, —

Matce, która cię własną piersią wykarmiła,

Jak ta pochwala syna w grobie będzie mila!

„Wiersz ten wpłynął na dalsze moje życie" — pisze Bruno w przedmo

wie do zbiorowego wydania dzieł swoich...

_—_

n _

757875692.102.png

757875692.103.png

757875692.105.png

757875692.106.png

757875692.107.png

757875692.108.png

757875692.109.png

757875692.110.png

757875692.111.png

757875692.112.png

757875692.113.png

757875692.114.png

757875692.116.png

757875692.117.png

757875692.118.png

757875692.119.png

757875692.120.png

757875692.121.png

757875692.122.png

757875692.123.png

757875692.124.png

757875692.125.png

757875692.127.png

757875692.128.png

757875692.129.png

757875692.130.png

757875692.131.png

757875692.132.png

c

Kurjer Warszawski.

Słuchając wykładów u Pijarów, w roku 1811 tłómaczył sielanki Gess-

nera, w r. 1812 przemiany Owidjusza, zaś w roku 1813 opuścił we Lwowie

prasy drukarskie „Przekład homerowskiej Batrackomyomachii" jego pióra.

W aspiracjach literackich utwierdzał też niewątpliwie uzdolnionego

młodzieńca Joachim Lelewel, blizki jego kuzyn, z którym Bruno po ukończe

niu nauk szkolnych w ścisłej pozostawał zażyłości. O wpływie uczonego

historyka na przyszłego redaktora Kurjera zdawałyby się świadczyć listy

tego ostatniego, pisane w latach 1814—1815 z Galicji, dokąd się udał

w owym czasie, w celach regulacji interesów majątkowych, młody Kiciński

wraz z ojcem, który posiadał pod Lwowem wieś Sichów, jako dożywocie.

Za podnietą Lelewela krzątał się gorliwie Kiciński około założenia pisma

literackiego w stolicy Galicji. Nie było to rzeczą łatwą, gdyż, prócz trudno

ści w uzyskaniu rządowego pozwolenia na wydawnictwo tego rodzaju,

pierwsze we Lwowie, należało znaleźć wydawcę, i co ważniejsza, współ

pracowników dla publikacji projektowanej. I tych brakło w owym czasie

na lwowskim bruku. „Ale wiedz —pisze Bruno do Lelewela—że wszędzie,

a osobliwie pod austrjackim rządem, trzeba mieć cierpliwość, której prawie

codzień po dobrej dozie zażywam. Podarłem już kilka par butów, latając

po literatach tutejszych, a pozwolenie wydawania Pamiętnika jeszcze nie

nadeszło. Chociaż mi to wszystko kością w gardle staje, nie uważam na

nic, ale podwoiwszy natężeń, im więcej mam trudności, tern chciwiej je po

konać żądam".

Słowa powyższe kreślił Kiciński w październiku 1814 roku, zaś

w kilka miesięcy później sądził, iż blizkim już jest celu swych zabiegów.

„Spełniły się życzenia Twoje —• pośpiesza donieść kuzynowi — będziemy

mieć we Lwowie Pamiętnik. Ja może będę redaktorem pierwszego numeru.

Wydawaniem dalszem zatrudni się p. Małkowski, obywatel galicyjski. Pa

miętnik będzie wychodził u księgarza Wilda na pięknym papierze. Pierw

szy numer, jak się spodziewam, wyjdzie z początkiem lipca. Obiecałeś

wspierać nasze zamysły. Chciej dopełnić Twoich obietnic i cokolwiek

masz, przesełaj. Lataj po Wilnie, zbieraj literatów, których u was kopami,

namawiaj, zachęcaj, pobudzaj wszystkich, niech wesprą słabe usiłowania

nasze.

Proś Góreckiego o co pięknego, proś Śniadeckich i innych.

Ale nic

z polityki, nic z teologji..." ')

Różowe nadzieje Kicińskiego ziściły się nieco później, gdyż dopiero po

jego wyjeździe z Galicji, w styczniu 1816 roku, pojawił się pierwszy zeszyt

Pamiętnika lwowskiego, wydany przez miejscowego księgarza Karola Wilda,

<) W bibljotcco rodzinnej w Białopolu znajduje się oryginał listu Lelewela do

Kicińskiego z d. 1 marca 1815 r.

757875692.133.png

757875692.134.png

757875692.135.png

757875692.136.png

757875692.138.png

757875692.139.png

757875692.140.png

757875692.141.png

757875692.142.png

757875692.143.png

757875692.144.png

757875692.145.png

757875692.146.png

757875692.147.png

757875692.002.png

757875692.003.png

757875692.004.png

757875692.005.png

757875692.006.png

757875692.007.png

757875692.008.png

757875692.009.png

757875692.010.png

757875692.011.png

757875692.013.png

757875692.014.png

757875692.015.png

757875692.016.png

757875692.017.png

757875692.018.png

757875692.019.png

757875692.020.png

757875692.021.png

757875692.022.png

757875692.024.png

757875692.025.png

757875692.026.png

757875692.027.png

757875692.028.png

757875692.029.png

757875692.030.png

757875692.031.png

757875692.032.png

757875692.033.png

757875692.035.png

757875692.036.png

757875692.037.png

757875692.038.png

757875692.039.png

KSIĄŻKA

JUBILEUSZOWA.

pod redakcją Adama Chłędowskiego. Był to miesięcznik literacki, zapełnio

ny, niestety, w przeważnej części przekładami z niemieckiego języka.

W braku prac oryginalnych upraszała redakcja piszących po niemiecku, by

nadsyłali jej swe prace, obiecując zajęcie się przekładem. Nawet sprawo

zdania o dziełach polskich podawał Pamiętnik w tłómaczeniu z wiedeńskiej

Gazety Literackiej. Oryginalnych artykułów prozą najwięcej dostarczał sam

Chłędowski, podczas gdy w dziale poezji, prócz przekładów Kicińskiego

z Owidjusza, Anakreonta, Szyllera, spotykamy też oryginalne bajki jego

pióra, tudzież utwory Antoniego Góreckiego, Ferdynanda Chotomskiego

i Józefa Brykczyńskiego. Prace Kicińskiego i jego późniejszych współ

pracowników znajdujemy też w drugim roczniku Pamiętnika, który istniał do

roku 1820.

Tymczasem młody poeta przeniósł się w roku 1816 do Warszawy,

gdzie za pośrednictwem starosty Kickiego uzyskał posadę sekretarza Komi

sji handlowej, ze znaczną, jak na owe czasy, płacą szesnastu dukatów mie

sięcznie.

W r. 1816 został sekretarzem komisji trzech dworów do uregulowania

stosunków handlu i żeglugi z mocy traktatu Wiedeńskiego, za którą-to pracę

otrzymał w nagrodę w r. 1817 order sw. Stanisława.

Następnie jako sekretarz towarzyszył Kiciński w r. 1817 ministrom

Sobolewskiemu i Węgleńskiemu do Petersburga i nagrodzony został sto

pniem wice-referendarza przy Badzie Stanu, za pracę w czasie kilkumie

sięcznych posiedzeń komitetu do spraw polskich. W komitecie tym prezy-

dował minister skarbu Gurjew, zasiadali zaś: Węgleński, starosta Kicki

w zastępstwie Sobolewskiego, Nowosilcow i Nesselrode, późniejszy kanclerz.

Z czasów pobytu Kicińskiego w Petersburgu zachowało się kilka

cennych listów, pisanych przeważnie do ciotki Cieciszowskiej i do ojca, ba

wiącego we Lwowie.

Podróżni stanęli w Petersburgu d. 1 czerwca 1817 r. i zajęli lokal na

Newskim Prospekcie za 1500 rubli kwartalnie (8 pokoi umeblowanych). Ki

cińskiego droga nic nie kosztowała. „Spodziewam się—pisze do ciotki—że

oprócz sprawunków, kąpieli, cukierników, księgarzy i t. p. ludzi i rzeczy,

które i których zawsze serdecznie kocham, na nic więcej nie wydam ani

grosza". Jechali pocztą na Pułtusk, Suwałki, Rygę i t. d., starosta Kicki

z ministrem Węgleńskim, Brzostowski sam, Kiciński z pułkownikiem Jabł-

kowskim, adjutantem namiestnika. Listy wysyłano przez kurjera Wielkie

go Księcia. Pisywał je Kiciński raz na tydzień, kreśląc szczegółowe relacje,

dzieląc się wrażeniami i spostrzeżeniami.

Petersburg zainteresował go wielce; nie szczędził też miastu pochwał,

a na ich usprawiedliwienie przytacza słowa Węgleńskiego, „który jedna-

18

757875692.040.png

757875692.041.png

757875692.042.png

757875692.043.png

757875692.044.png

757875692.046.png

757875692.047.png

757875692.048.png

757875692.049.png

757875692.050.png

757875692.051.png

757875692.052.png

757875692.053.png

757875692.054.png

757875692.055.png

757875692.057.png

757875692.058.png

757875692.059.png

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

AiB

Zgłoś jeśli naruszono regulamin