HISTORIA FILMU (ĆWICZENIA)
12.03.2008
LUCHINO VISCONTI
Luchino Visconti – zaczynał jako neorealista (klasyk neorealizmu).
Luchino Visconti, ur. 1906 (zm. 1976) w rodzinie arystokratycznej – bardzo zamożnej, książęcej -> śmietanka Europy. Szczęśliwe dzieciństwo – miał dużo rodzeństwa – bogate w kontakt ze sztuką – szczególnie:
- (1) teatrem,(2) operą.
LATA TRZYDZIESTE
W latach trzydziestych jedzie do Francji – przez Coco Chanel poznaje Jeana Renoira – współpracuje z nim przy filmie Wycieczka na wieś (Partie de campagne, 1936) <- tu rodzi się pasja Viscontiego.
Wycieczka na wieś – film nieskończony, na podstawie noweli Guya de Maupassanta. Pięknie zrealizowany – w założeniu miał być to hołd Renoira dla swojego ojca.
LATA CZTERDZIESTE
W latach czterdziestych jedzie do Hollywood. We Włoszech współpracuje z magazynem „Cinema”.W 1942 debiutuje filmem Opętanie (Ossessione), nakręconym na podstawie powieści Jamesa Caina Listonosz dzwoni zawsze dwa razy <- przeniesione we włoskie realia – biedna wieś – władze się temu sprzeciwiają, chciały zniszczyć taśę.
W 1944 wziął udział w akcji komunistów – był ich zwolennikiem. To przekłada się na film Dni chwały (Giorni di gloria, 1945) – dokument właśnie o akcji komunistów.
DZIAŁALNOŚĆ TEATRALNA I OPEROWA
Działał również jako reżyser (1) teatralny i (2) operowy – wystawia dzieła m. in. (a) Augusta Strindberga, (b) Antona Czechowa, (c) Giuseppe Verdiego (opery), (d) Vincenzo Belliniego (opery) <- Był wielkim miłośnikiem tradycji operowej – co widać po jego filmach.
Jako reżyser teatralny zaczyna pracować po wojnie – (1) jemu i (2) Giorgio Strehlerowi zawdzięcza się odrodzenie włoskiego teatru:
- (1) Visconti wprowadza dramaturgię amerykańską – twórczość m. in.: (a) Tennessee Williamsa, (b) Henry’ego Millera.
- (2) Debiutują u niego znani aktorzy, m. in. Marcello Mastroianni.
Pracuje również z wielkimi twórcami operowymi.
(Visconti był również znanym i zdeklarowanym homoseksualistą.)
PIERWSZE FILMY
Dwa okresy twórczości:
- (1) Neorealistyczny – o sytuacji robotników, prostych ludzi etc. – np:
- (a) Opętanie (Ossessione, 1942),
- (b) Ziemia drży (La Terra trema: Episodio del mare, 1948).
- (2) Kino schyłkowe – np. wspomnienia z dzieciństwa – zmierzch kultury, warstwy, rodziny:
- (a) tematem jest śmierć,
- (b) znaczenie ma piękna scenografia.
„OPĘTANIE”
Opętanie – historia (1) małżeństwa i (2) włóczęgi, który pracuje w ich gospodzie – kobieta i włóczęga zakochują się w sobie i zabijają jej męża – co rozkłada ich związek: ostatecznie on zostaje aresztowany i oskarżony o zabójstwo jej.
Tło: biedni ludzie, nędza – Visconti pokazuje kryzys włoskiego społeczeństwa <- jeszcze przed neorealizmem – film zostaje uznany za powiew nowości – na tle uładzonego kina np. kaligrafizmu.
Visconti pokazuje:
- (1) (a) szarą, (b) brudną i (c) obrzydliwą prowincję,
- (2) niszczycielską sferę erotyczną – pokazuje drapieżnie jak na tamte czasy.
Lewicowych krytycy uznają film za objawienie <- to oni będą później postulowali kręcenie filmów neorealistycznych.
„ZIEMIA DRŻY”
1948 – Ziemia drży – inspirowane powieścią Rodzina Malavogliów Giovanniego Vergi – pisarz XIX w., wpisujący się w tendencje werystyczne <- nie bez powodu sięga po niego Visconti. W założeniu film miał się składać z trzech epizodów, później – miała to być trylogia – realizuje pierwszą część.
Historia wyzyskiwanej rodziny rybaków – głowa rodziny postanawia sprzeciwić się wyzyskiwaczom – aby kupić barkę zastawia dom – ale potem nie może spłacić długu.
Visconti zaangażował naturszczyków – rybaków z sycylijskiej miejscowości Aci Trezza -> posługiwali się dialektem – niezrozumiałym dla Włochów.
Film pokazuje, że Visconti nie był z temperamentu neorealistą – choć Ziemia drży jest arcydziełem nurtu. Widać, że:
- (1) reżyser nie chowa się za kamerą,
- (2) sceny zyskują oprawę -> momenty wystylizowanej rzeczywistości.
Fragment teatralny:
Mężczyźni wypływają w morze, zbliża się burza, kobiety wychodzą na skały i wypatrują – zainscenizowane i celebrowane:
- (1) długie,(2) statyczne ujęcie.<- Teatralizacja świata.
„NAJPIĘKNIEJSZA”
1951 – Najpiękniejsza (Bellissima) – historia prostej kobiety, która chce poprawić los córki – chce, żeby została aktorką – prowadzi ją na casting, choć ta nie jest zbyt utalentowana.
Film pokazuje jak ważne są znajomości -> dziewczynka zostaje zaangażowana – ale jej matka słyszy drwiny filmowców i rezygnuje. W rolę matki wcieliła się Anna Magnani <- Visconti zrealizował ten film dla niej.
Film dobry, ale w przeciętnym stylu neorealizmu – to też zamknięcie części neorealistycznej twórczości Viscontiego – choć wrócić do tej stylistyki w Rocco i jego bracia (Rocco e i suoi fratelli, 1960).
(Jesteśmy kobietami, Siamo donne, 1953 – film nowelowy, Visconti realizuje nowelę z Anną Magnani, grającą samą siebie.)
„ZMYSŁY”
1954 – Zmysły (Senso) – na podstawie noweli Camillo Boito – mediolański pisarz dekadencki.
Historia rozgrywa się w Wenecji w latach sześćdziesiątych XIX w. – miasto pod panowaniem Austriaków <- działa ruch oporu. (1) Hrabina Livia Serpieri jest bogata, piękna, żyje w sztucznym małżeństwie – ma romans z (2) młodym austriackim oficerem Franzem Mahlerem.
Piękny, zrealizowany w staroświeckim stylu operowym – melodramat – jedna z wielu wersji scenariusza. Całość zaczyna się w operze – hrabina spotyka (3) kuzyna i Mahlera.
Opera – dla Włochów to sztuka narodowa – wywodzi się z tradycji włoskiej. Verdi -> narodowy twórca włoski. Takie wystąpienia publiczności jak w filmie miały miejsce -> „Evviva Verdi! [Vittorio Emanuele Re d’Italia]”.
Na końcu filmu hrabina wykupuje Mahlera od służby wojskowej, on ją zdradza – za co ona donosi na niego i zostaje on rozstrzelany za dezercję.
02.04.2008
„BIAŁE NOCE”
Białe noce (Le Notti bianche, 1957) – zdobywca Złotego Lwa w Wenecji, ale nie najlepszy film. Adaptacja opowiadania Dostojewskiego – próba uwspółcześnienia, Visconti zostawia kościec fabularny.
U Dostojewskiego:
Historia mieszkańca Petersburga, który przechadza się po mieście w czasie białych nocy. Obok kanału zaczyna spotykać regularnie dziewczynę – opowiada mu o swojej nieszczęśliwej miłości. Później jej narzeczony jednak się pojawia, a dziewczyna zostawia bohatera.
U Viscontiego nie najlepiej wyszedł (1) zabieg uwspółcześnienia, oraz (2) obsada – niewłaściwa rola (a) Marcello Mastroianniego. W roli żeńskiej pojawia się (b) Maria Schell, zaś w roli narzeczonego – (c) Jean Marais.
„ROCCO I JEGO BRACIA”
W 1960 Visconti, realizując film Rocco i jego bracia (Rocco e i suoi fratelli), wraca do formuły neorealizmu - podobne:(1) zarys fabuły,(2) forma.Ale nie neorealistyczne pozostają:(a) struktura,(b) postaci,(c) natężenie konfliktów.
FABUŁA
Historia rodziny – braci i ich matki – która przyjeżdża do Mediolanu po śmierci ojca za chlebem – do najstarszego z braci. Fabuła zbudowana na strukturze tekstu literackiego – ale to nie adaptacja! -> Józef i jego bracia Tomasza Manna <- częsty zabieg w twórczości Viscontiego – lubił Manna (Rocco podobny do Józefa, ale to bardzo delikatne).
Cała historia osadzona na „dziejach upadku rodziny” -> to widać, bardzo obecne u Viscontiego -> Ziemia drży (La Terra trema, 1948) i późniejsze filmy.
Pojawia się też odniesienie do Dostojewskiego <- Visconti go lubił, ale nie „czuł”. Dwaj bracia – (1) Rocco i (2) Simone – zakochani w jednej kobiecie, prostytutce – (3) Nadii -> wybiera z nich Rocca, za co Simone gwałci ją i zabija -> Idiota.
REALIZACJA
Ekipa:
- (1) zdjęcia: Giuseppe Rotunno – późniejszy częsty współpracownik Viscontiego, ale także Felliniego,(2) muzyka: Nino Rota – podobnie jak wyżej,(3) w roli Rocco: Alain Delon – Visconti formuje go jako aktora.
(Visconti miał „słabość” do Delona; w latach sześćdziesiątych wystawił sztukę Johna Forda Szkoda, że to dziwka – o miłości kazirodczej rodzeństwa – z Delonem i jego narzeczoną – Romy Schneider.)
Scena wyjścia do pracy – odśnieżania ulic – neorealistyczny szlif.
„LAMPART”
Lampart (Il Gattopardo) – 1963– cezura twórczości Viscontiego. Cześć wątków już się pojawiła:(1) motyw upadku rodziny,(2) okres historyczny we Włoszech – droga ku niepodległości.Ale wszystko zostało nakręcone w zupełnie odmiennej stylistyce.
Adaptacja powieści Giuseppe Tomasi Di Lampedusy – Visconti sięga po nią ze względu na podobieństwa do autora -> również z rodziny arystokratycznej – opowieść o schyłku:(1) arystokracji,(2) grupy społecznej,(3) kultury,(4) epoki,(5) modelu świata.<- Książe Don Fabrizio Salina (a) jest tego świadkiem i ...
Urobos