Jednym z podatawowych zabiegów ogrodniczych, które musi wykonać od czasu do czasu właściciel ogrodu czy działki jest cięcie drzew i krzewów. Większość gatunków drzew i krzewów wymaga do dobrego wzrostu, kwitnienia czy owocowania regularnego cięcia. Każdy gatunek roślin wymaga odpowiedniej pory cięcia (zobacz kalendarz cięcia drzew i krzewów). Nie bez znaczenia jest też pogoda - jeśli cięcie wykonywane jest wiosną lub jesienią, to należy wybrać dzień suchy, słoneczny i ciepły a latem nie przeprowadzać tego typu zabiegów w czasie upałów.
Narzędzia niezbedne przy zabiegach cięcia drzew i krzewów:
Narzędziem podstawowym jest sekator - zwykły lub o przedłużonych ramionach. Poza tym na wyposażeniu powinny znajdować się piłki oraz różnego rodzaju noże. Narzędzia używane przy cięciu powinny być dobrze naostrzone, wyczyszczone i odkażone. Do odkażania można użyć denaturatu. Większe rany powstałe po cięciu powinny być zabezpieczone środkiem do zasmarowywania ran (Funaben 3, Santar SM, Tervanol, Lac Balsam lub farba emulsyjna z 2% dodatekiem Funabenu 4, Fundazolu, Topsinu lub Miedzianu 50). Środki te ułatwiają gojenie ran powstałych po cieciu oraz zawierają składniki bakterio i grzybobójcze.
Jak należy przeprowadzać cięcie:
Cieńkie gałęzie zawsze przycina się nad pąkiem - zewnętrznym jeśli gałąź rośnie pionowo (pąk ma być skierowany od pnia na zewnątrz po to by roślina rosła na zewnątrz) lub nad pąkiem górnym jeśli mamy do czynienia z gałązka rosnącą poziomo. Jako narzędzia używa się sekatora.
Grubsze gałęzie tnie się przy pomocy piłki. Miejsce cięcia - tuż przy zgrubieniu u nasady ( na tzw. obrączkę) lub pozoztawiając kilkucentymetrowy kawałek (na tzw. czop lub pieniek). Cięcie na pieniek zaleca się dla wiśni, czereśni, śliw czy jabłoni. Rany po cięciu należy wyrównać i oczyścić ostrym nożem a następnie zabezpieczyć odpowiednim środkiem.
Sposoby przycinania:
Przycinanie sadzonek - przeprowadza się wtedy gdy trzeba zasadzić roślinę z gołymi korzeniami. Należy gładko przyciąć korzenie a część nadziemną przyciąć tak by została zachowana równowaga między korzeniami i pędami rośliny.
Cięcie formujące - przeprowadza się u młodych drzew owocowych. Ma na celu wytworzenie mocnego pnia i dobrze oświetlonej,silnej korony, zdolnej utrzymać ciężar owoców. Takie ciecie przeprowadza się wczesną wiosną.
Cięcie prześwietlające - usuwa się pędy chore, suche ip połamane lub rosnące do środka krzewu.
Cięcie odmładzające - stosuje się dla starszych roślin i ma na celu poprawienie wyglądu rośliny i pobudzenie jej do kwitnienia. Wycina się część starych pędów a z najbardziej dorodnych młodych pędów tworzy nowy pokrój rośliny. Wykonanie tego zabiegu warto czasem powierzyć doświadczonemu ogrodnikowi.
Cięcie krzewów zimnozielonych:
Jeśli chodzi o cięcie to jest to grupa roślin, którą przycina się sporadycznie (oprócz cisa).
Większość krzewów iglastych wymaga (i toleruje) tylko drobne zabiegi tego typu. Przycina się przede wszystkim gałęzie uschnięte, połamane, chore lub przemarznięte. Bardziej przycina się tylko te rośliny, którym celowo chcemy nadać jakiś kształt.
Zimnozielone krzewy liściaste wymagają przycięcia tylko w wypadku poważnych uszkodzeń. Krzewy rododendronów można odmłodzić przycinając pojedyńcze pędy (na początku kwietnia).
Cięcie krzewów ozdobnych zrzucajacych liście:
To już nieco trudniejsza sztuka, ale warto ciąć krzewy bo przycinane rośliny obficiej kwitną i mają lepszy pokrój. Krzewy ozdobne zrzucające liście dzieli się na dwie grupy:
Krzewy wczesnokwitnące - takie jak forsycja, pigwowiec, wiśnia czy migdałek tworzą pąki kwiatowe jesienią, w związku z czym obcina się je po zakończeniu kwitnienia, wiosną, skracając długie pedy od 1/2 do 1/4 długości. Przycinanie tych krzewów przed kwitnieniem mogłoby spowodować, że roślina w ogóle nie zakwitnie! Ewentualnie można przerzedzić krzew.
Wierzba iwa - aby utrzymać ładny pokrój rośliny, należy ją regularnie przycinać. Cięcie wykonać zaraz po kwitnieniu (koniec kwietnia, początek maja), skracając pędy do 1/4 długości. Jeżeli przycinamy formę szczepioną to skrócić pędy do 1/3 długości.
Forsycja wymaga corocznego cięcia po przekwitnieniu (maj). Odcina się 2/3 długości kwitnących pędów. Nie przycinana forsycja ogołaca się od dołu i słabiej kwitnie.
Krzewy i drzewka migdałka należy przycinać dość rzadko - co 3-4 lata i nie za mocno bowiem kwiatki zakwitają na całej długości pędu.
U roślin szczepionych trzeba też starannie wycinać pędy wyrastające z podkładki (zwykle proste i cieńkie), które szpecą i osłabiają roślinę.
Przycinanie krzewów lilaka należy przeprowadzać zaraz po przekwitnięciu; zawiązane nasiona osłabiają i szpecą roślinę. Odrosty korzeniowe lilaka należy systematycznie wycinać by nie osłabiać rośliny.
Porzeczki krwiste wymagają ciecia - wycinamy pędy czteroletnie i starsze. Ciecie należy wykonać wczesną wiosną, miejsce cięcia nisko przy ziemi.
Tamaryszki przycina się po przekwitnięciu (czerwiec). Co kilka lat wskazane jest silne przycinanie odmładzające - roślina będzi obficiej kwitła i miała lepszy pokrój. Przemarznięte krzewy tamaryszka należy przyciąć się przy ziemi w marcu; wypuszczą po tym zabiegu nowe pędy.
Krzewuszka cudowna nie wymaga regularnego cięcia ale dobrze jest co 2-3 lata krzew nieco poprzycinać. Cięcie wykonuje się po przekwitnięciu.
Krzewy kwitnące latem i jesienią - np. hortensja, pięciornik lub budleja - kwitną na tegorocznych przyrostach. Przycina się je wczesną wiosną, gdy minie już ryzyko silnych mrozów.
Cięcie róż - co prawda róże to też krzewy ale ich cięcie wymaga osobnego omówienia. Cięcie róż to zabieg trochę bardziej skomplikowany niż w przypadku innych krzewów, przede wszystkim dlatego że różne typy róż różnie się tnie. Wczesną wiosną po rozgarnięciu kopczyków wycina się pędy uszkodzone i porażone przez choroby. Ciecie główne przeprowadza się w kwietniu w okresie po ostatnich mrozach ale przed wytworzeniem nowych pędów. Regularnego cięcia wymagają róże wielkokwiatowe - od tego zależy ich kwitnienie. Zabieg przeprowadzamy corocznie, zaraz po odkryciu krzewów. Usuwamy pędy słabe lub uszkodzone wycinając je sekatorem u nasady. Pozostałe pędy skracamy o nieco mniej niż połowę. Należy stosować zasadę, że im silniej rośnie krzew, tym mniej skaracmy pędy. Na krzewach silniej rosnących zotawiamy od 6 do oczek a przy słabiej rosnących od 2 do 4 oczek. Miejsce cięcia powinno znajdować się nie dalej niż pół cm nad oczkiem skierowanym na zewnątrz korony. Ciąć lekko ukośnie. Cięcie wpływa na wielkość i ilość kwiatów oraz porę kwitnienia. Róże o silnie skróconych pędach zakwitają później ale ich kwiaty są większe i osadzone na mocnych, długich pędach. Kwiaty krzewów róż słabiej skróconych zakwitną wcześniej. Krzewy będą miały więcej kwiatów ale będą one drobniejsze a łodygi będą słabsze i krótsze.
Przy cięciu róż wielokwiatowych (rabatowych) na każdym pędzie zostawia się jednakową ilość oczek tzn. od 2 do 6. Słabych pędów nie wycinać.
Cięcie róż krzaczastych nie jest konieczne ale co jakiś czas można wyciąć przy ziemi zbyt gęste lub stare pędy i ukształtowac nieco krzew. Podobnie postępuje się z różami pnącymi, parkowymi i dzikimi.
Róże okrywowe nie wymagają regularnego cięcia - usuwa się jedynie stare i zdziczałe pędy. Późną jesienią przycina się tylko pędy chore i lekko podcina najdłuższe gałązki.
Milin amerykański - usuwa się pędy przemarznięte i suche. Należy też skrócić pędy zeszłoroczne, na których były kwiaty. Zabiegi te należy przeprowadzać wczesną wiosną. Cięcie rośliny powoduje obfitsze kwitnienie.
Krzewy owocowe
Porzeczki i agrest tnie się wczesną wiosną wycinając w całości starsze pędy a zostawiając młode i silne. Maliny i jeżyny przycina się po zbiorach usuwając w całości pędy, które owocowały oraz słabe i chore.
Drzewa owocowe
Luty, marzec - cięcie formujące młodych drzew (patrz powyżej). Jeśli chodzi o większe, uformowane drzewa, to ciecie polega na usunięciu gałęzi chorych lub połamanych oraz zacienijących się nawzajem lub zacieniających dojrzewające owoce.
Terminy cięcia drzew owocowych:
Tzw.gatunki ziarnkowe czyli grusze czy jabłonie tnie się wiosną.
Gatunki pestkowe np. wiśnie czy czereśnie tnie się w sierpniu po zakończeniu zbiorów. Brzoskwinie owocują na pędach dwuletnich i dlatego wszystkie gałązki, z których zebrane zostały owoce należy przyciąć o połowę.
Kalendarz cięcia drzew i krzewów
LUTY - pod koniec lutego (jeśli pogoda pozwala) można ciąć krzewy porzeczki i agrestu. Wycina się pędy chore i uszkodzone. Jeśli pogoda pozwala to pod koniec lutego można przeprowadzac cięcie formujące młodych drzew owocowych.
MARZEC - cięcie krzewów porzeczki i agrestu. Należy wyciąć w całości najstarsze pędy pozostawiając silne i zdrowe młode pędy rośliny. Resztę młodych pędów też lepiej usunąć. Wczesną wiosną wykonuje się cięcie formujące młodych drzew owocowych. Cięcie główne gruszy, jabłoni i pigwy.
KWIECIEŃ - cięcie ozdobnych krzewów zimnozielonych oraz cięcie główne róż.
MAJ - przycinanie krzewów ozobnych wcześnie kwitnących. Przycina się też krzewinki wrzośców.
CZERWIEC - cięcie krzewów ozdobnych zrzucających liście na zimę takich jak lilak(bez) czy tamaryszek. Przycina się też pędy róż powtarzających kwitnienie (2 oczka poniżej kwiatostanu) aby pobudzić roślinę do ponownego kwitnienia.
LIPIEC - cięcie prześwietlające jabłoni - usuwa się drobne zewnętrzne gałęzie zacieniajace dojrzewające owoce.
SIERPIEŃ - cięcie główne drzew pestkowych oraz cięcie prześwietlajace jabłoni (podobnie jak w lipcu). W sierpniu przycina się żywopłoty z roślin iglastch. Sierpień jest ostatnim miesiącem cięcia iglaków. Cięcie malin porzeczek i agrestu, skracanie pędów bocznych jeżyn.
WRZESIEŃ - w dalszym ciągu można przcinamy maliny i jeżyny. Pod koniec lata można ciąć też drzewa ozdobne takie jak brzozy, klony kasztanowce i wiązy. Jest to też odpowiednia pora na przycięcie orzechów włoskich.
PAŹDZIERNIK - lekkie przycięcie pędów róż (patrz cięcie róż), można jeszcze ewentualnie porzeczki, maliny agrest i jeżyny. I na tym kończy się kalendarz cięć drzew i krzewów.
LISTOPAD - Można wykonać jeszcze ostatnie cięcia pielęgnacyjne. Pod koniec listopada należy przyciąć piękne i popularne pnącza - powojniki (za wyjątkiem tych, które kwitną na przełomie kwietnia i maja).
GRUDZIEŃ - W czasie odwilży można wykonać cięcia pielęgnacyjne drzew oraz podciąć dzikie odrosty drzew owocowych: jabłoni, grusz i śliw.
Drzewa i krzewy, które nadają się do cięcia w fantazyjne i geometryczne kształty:
Bukszpany, grab pospolity - aby utrzymać nadany kszatałt należy ciąć go systematycznie.
Których drzew i krzewów nie należy ciąć wcale:
Nie należy ciąć drzew iglastch tworzącaych równy pień takich jak świerk czy jodła. Większość drzew iglastych ma ładny pokrój a interwencja może tylko roślinę oszpecić i spowodować, że zacznie rosnąć na boki. Nie tnie się również różaneczników i azalii, kalmii, magnolii, kaliny, oczarów omszonych, wawrzynków wilczełyko, perukowców podolskich oraz sumaka octowca. Przycina się w ostateczności pędy uszkodzone - należy to zrobić wczesną wiosną - w marcu.
Nie wymaga przycinania mahonia pospolita, choć często się ją wykorzystuje do wiązanek ale też cięcie jej nie przeszkadza.
apk191