Rozitek z Cynthii.pdf

JULIUSZ VERNE, ANDRE LAURIE

ROZBITEK Z „CYNTHII”

Przełożyła: ALEKSANDRA MAŃKA-CHMURA

Spis treści

I. Przyjaciel pana Malariusa............................................................................................................ 3

II. Z wizytą u rybaka....................................................................................................................... 9

III Rozmylania Hereboma ......................................................................................................... 18

IV. W Sztokholmie ....................................................................................................................... 24

V Weołych Świąt!...................................................................................................................... 33

VI Erik podejmuje decyzj........................................................................................................... 39

VII. Zdaniem Vandy ..................................................................................................................... 45

VIII Patrick O’Donoghan.............................................................................................................. 52

IX Pidet untów zterlingów nagrody ........................................................................................ 58

X Wielmożny Pan Tudor Brown ................................................................................................... 64

XI Jak donozą z „Vegi” ............................................................................................................ 71

XII Nieprzewidziani paażerowie ................................................................................................. 78

XIII Kierunek południowy zachód................................................................................................ 83

XIV. Rafa..................................................................................................................................... 90

XV Najkrótzą drogą ................................................................................................................... 97

XVI. Ku Wyspom Lachowskim......................................................................................................105

XVII. Nareszcie! ..........................................................................................................................111

XVIII. Bitwa ................................................................................................................................117

XIX. Na lodowej wyspie...............................................................................................................124

XX Koniec dalekiej podróży ........................................................................................................130

XXI. List z Paryża.........................................................................................................................135

XXII. W Val-Feray........................................................................................................................141

I. Przyjaciel pana Malariusa

Prawdopodobnie ani w Europie, ani nigdzie indziej nie ma uczonego, którego fizjonomia

byłaby powszechniej znana niż oblicze doktora Schwaryencrony ze Sztokholmu. Wizerunek

doktora, powielony przez kupców pod znakiem fabrycznym jego firmy na milionach

zalakowanych na zielono butelek, dociera wraz z nimi do najdalszych zakątków kuli

ziemskiej.

Gwoli prawdy wyznać należy, że butelki te zawierają jedynie tran dorszowy, lekarstwo

godne szacunku, a nawet zbawienne, stanowiące dla mieszkańców Norwegii corocznie,

w koronach o wartości jednego franka trzydziestu dziewięciu centymów, zyski siedmio- lub

ośmiocyfrowe.

Niegdyś produkcja tranu była w rękach rybaków. Dziś ekstrakcji dokonuje się metodami

naukowymi, a królem tego szczególnego przemysłu jest właśnie słynny doktor

Schwaryencrona.

Nie ma takiej osoby, która by nie znała spiczastej bródki, pary okularów na haczykowatym

nosie i czapki z futra wydry. Choć reprodukcja nie należy raczej do najbardziej wyszukanych,

jej uderzające podobieństwo jest rzeczą pewną. Dowodem niech będzie to, co wydarzyło się

pewnego dnia w szkole powszechnej w Nore na zachodnim wybrzeżu Norwegii, kilkanaście

mil od Bergen.

Wybiła właśnie druga po południu. Uczniowie siedzieli w dużej, wysypanej piaskiem

klasie, dziewczynki po lewej, chłopcy po prawej stronie, zajęci śledzeniem przeprowadzanego

na tablicy przez nauczyciela, pana Malariusa, dowodu pewnego twierdzenia, gdy nagle

otworzyły się drzwi, a na progu stanęła postać w płaszczu na futrze, futrzanych botkach,

futrzanych rękawiczkach i w czapce z futra wydry.

Uczniowie natychmiast powstali z miejsc na znak szacunku, jak należy to czynić, gdy ktoś

odwiedzający wchodzi do klasy. Żaden z nich nigdy przedtem nie widział przybysza.

A jednak wszyscy zaczęli szeptać na jego widok:

„Pan doktor Schwaryencrona!”

Tak wielkie było podobieństwo portretu utrwalonego na butelkach doktora.

Należy tu dodać, że uczniowie pana Malariusa mieli niemal ciągle te butelki przed

oczyma, jako że jedna z głównych fabryk doktora mieściła się właśnie w Nore. N iemniej

prawdą jest także, iż od lat ów uczony mąż nie postawił nogi w tych stronach i żadne z dzieci

nie mogło aż do tego dnia pochwalić się, że widziało go we własnej osobie.

W wyobraźni tak, ale to inna sprawa. Wiele mówiło się w Nore o doktorze

Schwaryencronie podczas wieczornych pogwarek. I gdyby wierzyć ludowym przesądom,

często musiałby mieć czkawkę.

Tak czy inaczej, to rozpoznanie, równie jednogłośne co spontaniczne, stanowiło

prawdziwy triumf nieznanego autora portretu, triumf, z którego ten skromny artysta miałby

prawo być dumny, a którego niejeden modny fotograf mógłby mu pozazdrościć.

Ależ tak, to bez wątpienia spiczasta bródka, para okularów, haczykowaty nos i czapka

z futra wydry sławnego uczonego! Nie mogło być mowy o pomyłce. Wszyscy uczniowie

pana Malariusa daliby sobie głowę uciąć.

Zdziwiło ich tylko, a nawet trochę rozczarowało, że doktor okazał się mężczyzną

normalnego, średniego wzrostu, a nie kolosem, jakiego sobie wyobrażali. Jakże uczony

równie znamienity mógł się zadowolić wzrostem pięciu stóp i trzech cali? Jego siwa głowa

ledwie sięgała do ramienia pana Malariusa. A przecież lata przygarbiły już nauczyciela. Był

jednak o wiele szczuplejszy od doktora, co sprawiało, że wydawał się dwukrotnie wyższy.

Jego obszerna, rudawobrązowa opończa, której długie używanie nadało zielonkawych

odcieni, powiewała na nim jak sztandar na drzewcu. Był w spodniach za kolana i zapinanych

na klamry butach, a spod beretu z czarnego jedwabiu wymykały się kosmyki siwych włosów.

Jego różowa, uśmiechnięta twarz tchnęła anielską łagodnością. Podobnie jak doktor nosił

okulary, ale nie rzucał zza nich jak tamten przeszywających spojrzeń, przeciwnie, błękitnymi

oczami przyglądał się wszystkiemu z nieprzebraną życzliwością.

Jak daleko pamięć uczniowska sięga, pan Malarius nigdy nie ukarał żadnego ze swych

podopiecznych. A jednak czuli przed nim respekt, bo go kochali. Wszyscy bowiem doskonale

wiedzieli, że to człowiek wielkiego serca. Dla nikogo w Nore nie było tajemnicą, że w latach

swej młodości zdał wspaniale jakieś egzaminy i że on także mógł zdobyć tytuły naukowe,

zostać profesorem wielkiego uniwersytetu, dostąpić zaszczytów i dojść do majątku. Lecz miał

siostrę, biedną Kristinę, ciągle chorą i cierpiącą, która za nic w świecie nie chciała opuścić

swej wioski. Miasto budziło w niej trwogę i bała się, że tam właśnie umrze. Toteż Malarius

poświęcił się cicho dla niej i przyjął ciężką a skromną funkcję szkolnego nauczyciela. A kiedy

po dwudziestu latach Kristina zgasła błogosławiąc go, Malarius, przyzwyczajony do swego

życia w cieniu i zapomnieniu, nawet nie pomyślał o rozpoczęciu innego. Pochłonięty

własnymi badaniami, zapominając o tym, by je ujawnić światu, znajdował najwyższą

przyjemność we wzorowym prowadzeniu najlepszej szkoły w tych stronach, a nade wszystko

w wychodzeniu poza zakres nauczania podstawowego i prowadzeniu lekcji na wyższym

poziomie. Lubił rozwijać wiedzę swoich najlepszych uczniów, wprowadzać ich w tajniki

nauk ścisłych, w świat literatur starożytnych i nowożytnych, w to wszystko, co zwykle jest

udziałem bogaczy, ludzi zamożnych, nigdy zaś rybaków i wieśniaków.

„Dlaczego to, co jest dobre dla jednych, nie miałoby takim być dla innych? — mawiał. —

Skoro i tak biedacy nie mają dostępu do wszystkich radości tego świata, dlaczego jeszcze

odmawiać im tej jednej, płynącej ze znajomości Homera i Szekspira, z umiejętności nazwania

gwiazdy, która ich prowadzi po oceanach, lub rośliny, po której stąpają! Nim zniewoleni

codziennym trudem zegną swój kark nad bruzdą ziemi, niech choć w dzieciństwie mają

możliwość czerpania z tych czystych źródeł i uczestniczenia we wspólnym dziedzictwie

wszystkich ludzi!”

W niejednym kraju system ten uznano by za nieostrożny, zdolny wzbudzić niechęć

maluczkich do skromności ich doli i pchnąć ich do ryzykownych przedsięwzięć. Ale

w Norwegii nikt ani myśli niepokoić się takimi sprawami. Patriarchalna łagodność

usposobień, oddalenie od miast, nawyk pracy rozproszonej ludności zdają się z góry

wykluczać wszelkie zagrożenia wynikające z tego typu doświadczeń. Toteż bywają one

częstsze, niż można by sądzić i nigdzie nie są tak daleko posunięte jak w tamtejszych

szkołach, i to zarówno w tych najbiedniejszych wiejskich, jak w miejskich gimnazjach.

Dlatego Półwysep Skandynawski może poszczycić się tym, że w stosunku do liczby ludności,

wydał więcej uczonych i znakomitości wszystkich dziedzin niż jakikolwiek inny region

Europy. Podróżny jest tam ustawicznie zaskakiwany kontrastem między półdziką przyrodą

a fabrykami i dziełami sztuki będącymi świadectwem nader wyrafinowanej cywilizacji.

Ale czas już chyba wrócić do doktora Schwaryencrony, którego zostawiliśmy na progu

szkoły w Nore.

O ile uczniowie szybko gościa rozpoznali, choć nigdy przedtem go nie widzieli, o tyle ich

nauczyciel miał z tym niejakie trudności, mimo iż znał go od dawna.

— Dzień dobry, mój drogi Malariusie! — wykrzyknął serdecznie gość, podchodząc

z wyciągniętą ręką do nauczyciela.

— Witamy pana w naszych progach — odrzekł Malarius, nieco stropiony, nieśmiały jak

wszyscy samotnicy, zaskoczony w trakcie przeprowadzanego wykładu. — Wybaczy pan, jeśli

spytam, z kim mam przyjemność?...

— Cóż to? Czyżbym tak bardzo się zmienił od czasu, jak w Christianii biegaliśmy razem

po śniegu i palili takie długie fajki? Czy to możliwe, żebyś zapomniał pensjonat pani Krauss

i swego kolegę i przyjaciela?

— Schwaryencrona! — wykrzyknął Malarius. — Czy to możliwe? To naprawdę ty? ...

Czy to pan, panie doktorze?

— Och, proszę cię, daj spokój ceremoniom! Czyż nie jestem twoim starym Roffem, jak ty

zawsze dla mnie zacnym O lafem, najlepszym przyjacielem z lat młodości? Tak, tak, wiem,

czas leci i trochę zmieniliśmy się obaj przez te trzydzieści lat! ... Ale serce zostało młode,

czyż nie tak? I jest w nim zawsze mały kącik dla tych, których pokochaliśmy, wiodąc

wspólnie skromny, acz nie pozbawiony uroków żywot dwudziestolatków?

I doktor śmiał się, ściskał obie ręce Malariusa, ten zaś miał oczy pełne łez.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: