DIAGNOSTYKA BIOCHEMICZNA PRZEWODU POKARMOWEGO
PRZEŁYK
Próba Bernasteina z 0,1 M HCl
Badanie pH-mretryczne – wskazania:
- brak zmian w błonie śluzowej przełyku
- nietypowe objawy kliniczne
- niewyjaśniona dysfagia
- nocne napady astmy oskrzelowej
- nieskuteczne leczenie
przeciwskazania:
- typowe objawy kliniczne
- skuteczne leczenie
- zmiany w błonie śluzowej przełyku
Badanie manometryczne
ŻOŁĄDEK
Badanie wydzielania żołądkowego:
- objętość
- pH
- stężenie kwasu solnego
- elekrtolity
- ewentualnie zawartość hormonów
Badanie wydzielania żołądkowego
1. prawidłowy wynik próby:
- objętość 25-340 ml/h
- pH 1,3-2,5
- BAO (podstawowe wydzielanie soku żołądkowego) 5 mmol/h
- MAO (maksymalne wydzielanie soku żołądkowego) 10-30 mmol/h
2. zwiększone wydzielanie HCl
- 50% z chorobą wrzodową dwunastnicy
- zespół Zollingera-Ellisona
3. zmniejszone wydzielanie HCl (achlorhydria, hipochlorhydria):
- rak żołądka
- rozległe włóknienie
- niedokrwistość Addisona-Biermera
- przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka
- u chorych z przewlekłym alkoholizmem
- częstość wzrasta wraz z wiekiem
DIAGN. LAB. DOLNEGO ODCINKA PRZEWODU POKARMOWEGO
Ocena biochemiczna funkcji jelita
1. wchłanianie węglowodanów:
- próba wchłaniania d-ksylozy:
- próba obciążenia laktozą
- test Schillinga
- oznaczanie aktywności disacharydaz w błonie śluzowej jelita
2. wchłanianie białek:
- oznaczanie ilości azotu w kale
- próba ze znakowaną albuminą
3. wchłanianie tłuszczów
- próba wchłaniania znakowanej trójoleiny i kwasu oleinowego
- próba ze znakowaną wit. A
ocena biochemiczna funkcji jelita
wchłanianie węglowodanów:
próba wchłaniania d-ksylozy:
podanie 25g d-ksylozy doustnie
oznaczenie po 5h w moczu > 26mml (4,5g)
oznaczenie po 2h we krwi w surowicy > 2mmol (30mg/dL)
upośledzone wchłanianie d-ksylozy:
- pierwotny zespół upośledzonego wchłaniania
- stan po gastrektomiii i rozległej resekcji jelita cienkiego
- uchyłkowatość jelit
- niedokrwistość megaloblastyczna
- wiek starczy
próba obciążenia laktozą:
oznaczenie poziomu glikemii, wyjściowego oraz po doustnym podaniu laktozy w ilości 1g/kg m.c.
oznaczenie znakowanego CO2 i zawartości wodoru po podaniu znakowanej laktozy w ilości 1g/kg m.c.
oznaczenie aktywności disacharydaz w bioptacie błonyśluzowej jelita cienkiego
niedobór laktazy (disacharydaz):
- zapalenie jelita
- choroba Whippla
- odcinkowe zapalenie jelit
- lamblioza
- stan po resekcji fragmentów jelita cienkiego
- stan po długotrwałej antybiotykoterapii
test Schillinga:
1. podanie wit. B12 znakowanej Co
wstrzyknięcie 1000μg wit. B12 nieznakowanej
wydalenie 11-27% (10-40%) w ciągu 24h
2. modyfikacja próby z podaniem czynnika wewnętrznego IF
krew utajona w kale
test benzydynowy – czułość 1ml krwi/100g kału
test guajakolowy – czułość 10ml krwi/100g kału
zawartość tłuszczów
zawartość 2-6g w kale
>6g steatorrhea
oznaczenie:
- chymotrypsyny
- trypsyny
zmiany w podstawowych badaniach biochemicznych w zespołach upośledzonego wchłaniania
- mofrologia krwi
- stężenie Fe we krwi
- stężenie Ca w surowicy
- stężenie albumin w surowicy
- stężenie cholesterolu i trójglicerydów
- stężenie osoczowych czynników krzepnięcia
- stężenie wit. B12 i kwasu foliowego
patofizjologiczne podstawy objawów przedmiotowych i podmiotowych w zespołach złego wchłaniania:
przewód pokarmowy
- ogólne niedożywienie, utrata m.c.: zaburzenia wchłaniania tłuszczów, białek, węglowodanów → utrata łaknienia
- biegunka: upośledzenie wchłaniania wody, elektrolitów, kwasów żółciowych, kwasów tłuszczowych
- nadmierna ilość gazów: fermentacja niewchłoniętych węglowodanów
- zapalenia języka, dziąseł, zajady: niedobór Fe, wit. B12 , kwasu foliowego
- ból brzucha: rozdęcie pętli jelit, zapalenie
układ moczowo-płciowy
- nykturia: opóźnione wchłanianie wody, hipokaliemia
- azotemia, niedociśnienie: niedobór wody, elektrolitów
- zanik miesiączki: niedobór białek, kalorii → wtórna niedoczynność przysadki
układ krwiotwórczy
- niedokrwistość: niedobór Fe, wit. B12 , kwasu foliowego
- objawy skazy krwotocznej: zaburzenia wchłaniania wit. K – hipoprotrombinemia
skóra
- plamica: niedobór wit. K
- keratoza mieszkowa, zapalenia skóry: niedobór wit. A, Zn, niezbędnych kwasów tłuszczowych
układ mięśniowo-szkieletowy
- bóle kostne: niedobór białka → upośledzona czynność kościotwórcza → osteoporoza, zaburzenia wchłaniania Ca → demineralizacja kości → osteomalacja, zaburzenia wchłaniania wit. D
- tężyczka, parestezje: zaburzenia wchłaniania Ca, Mg
- osłabienie: niedokrwistość, niedobory elektrolitów
układ nerwowy
- ślepota nocna: zaburzenia wchłaniania wit. A
- neuropatia obwodowa: niedobór wit. B12 , tiaminy
- kseroftalmia: niedobór wit. A
TRZUSTKA
Fizjologia:
- sok trzustkowy 1-4 L
- pH 8-8,3
- enzymy:
proteolityczne – trypsyna, chymotrypsyna A i B, elastaza, karboksypeptydaza A i B
lipolityczne – lipaza trzustkowa, fosfolipaza, esterazy
amylolityczne – amylaza
badania biochemiczne:
- oznaczenie aktywności amylazy i lipazy trzusktowej
- oznaczenie zawartości enzymów w kale
- oznaczenie poziomu glukozy we krwi
- oznaczenie stężenia bilirubiny oraz aktywności AP, GTP
badania biochemiczne wydolności zewnątrzwydzielniczej
- próba sekretynowo-pankreozyminowa
- test NBT-PABA
- test pankreolaurylowy
- oznaczanie zawartości tłuszczów w kale
- testy z zastosowaniem znakowanych tłuszczów
diagnostyka trzustki (guzy hormonalnie czynny)
- insulinoma
- gastrinoma
- glukagonoma
- somatostationoma
- VIP-oma
Insulinoma – guz wywodzący się z komórek β
Triada Whiplea:
1. samoistna hipoglikemia
2. poziom glukozy kilkakrotnie 2,2 mmol/l
3. ustąpienie dolegliwości po podaniu glukozy
diagnostyka:
- oznaczenie poziomu glukozy i insuliny
- test głodowy
Gastrinoma – wywodzi się z komórek G (APUD)
hipergastrynemia:
- zespół Zollinger-Ellisona
- zespół złego wchłaniania
- oznaczenie BAO/MAO > 0,6
- stężenie gastryny
- TK
Wskazania do pomiaru gastryny:
- mnogie owrzodzenia lub o nietypowej lokalizacji
- wrzody oporne na leczenie lub często nawracające
- wybitnie dodatnie wywiady rodzinne w kierunku choroby wrzodowej
- ciężkie zapalenie przełyku
- hiperchlorhydria na czczo
- niewyjaśniona biegunka
- hiperkalcemia
- wywiady rodzinne w kierunku wyspiaków, guzów przysadki lub przytarczyc
Glukagonoma – wywodzi się z komórek A
- wzmożone wydzielanie glukagonu
...
pam3rok