BAKTERIEMIA I POSOCZNICA

Bakteriemia oznacza wyłącznie wyizolowanie z krwi bakterii bez towarzyszących objawów klinicznych choroby, może ustąpić samoistnie – bez żadnych następstw
i powikłań. Bakterie jak np. Staphylococcus epidermitis i Clostridium perfringens są często izolowane z krwi ludzi zdrowych. Bakteriemia może prowadzić do powstania odległych ognisk zakażenia, jeśli nie jest leczona może doprowadzić do wstrząsu septycznego.

Rozpoznanie bakteriemii – izolacja bakterii z krwi:

·        Właściwa technika pobierania krwi,

·        Wielokrotność pobierania krwi,

·        Pobieranie przed wdrożeniem terapii antybiotykami,

Właściwa technika pobierania krwi i hodowli.

Pobieranie 10 ml krwi – 5 ml do butelki z powietrzem na bakterie tlenowe, a 5 ml do butelki bez powietrza na bakterie beztlenowe

POSOCZNICA

Wysiew drobnoustrojów do krwi z ogniska zapalnego, dotychczas lokalnego i rozsiew tą drogą do różnych tkanek i narządów z wystąpieniem objawów chorobowych.

Pierwszymi zwiastunami powstawania posocznicy są szybko narastająca gorączka z dreszczami lub hipotermia, tachypnoe i tachycardia.

ZESPÓŁ SEPTYCZNY

Jak w posocznicy + objawy uszkodzeń narządowych: zaburzenia świadomości, niedotlenienie, kwasica metaboliczna i skąpomocz?

WSTRZĄS SEPTYCZNY

Jak w zespole septycznym oraz niedociśnienie tętnicze < 90 mm Hg

Inna propozycja klasyfikacji: Zespół układowej odpowiedzi zapalnej – systemic inflamatory response syndrome SIRS:

·        Temperatura > 38oC lub < 36oC,

·        Tachycardia > 90/min,\

·        Liczba oddechów >20/min,

·        > 10 % pałeczek we krwi obwodowej,

·        Leukocyty> 12000/mm3 lub poniżej 4000/mm3,

Etiologia:

Najczęściej:

·        Bakterie Gram – dodatnie,

·        Gram – ujemne,

·        Flora mieszana – gronkowce, enterokoki, Escherichia coli,

Rzadziej:

·        Grzyby np. Candida albicans,

·        Riketsje,

·        Pasożyty np.: Plazmodium,

·        Wirusy np.: gorączka Lassa, wirus Ebola,

Obraz kliniczny posocznicy:

·        Rozwija się nagle,

·        Obecna podwyższona temperatura z dreszczami,

·        Tachykardia,

·        Tachypnoe,

·        Obniżenie RR,

·        Niepokój psychiczny,

W skórze lub w głębszych tkankach można często znaleźć ognisko ropne, często rozwija się zespół rozsianego krzepnięcia wewnątrznaczyniowego, często na skórze obecne zmiany pęcherzowe, wykwity krwotoczne. Pojawienie się erytrodermii u chorych z posocznicą jest objawem zapowiadającym wstrząs septyczny.

Powikłania:

·        Zaburzenia wymiany gazowej i obniżenie pO2 we krwi tętniczej,

·        Często zespół ostrej niewydolności oddechowej,

·        Zmniejszenie wydolności krążenia,

·        Skąpomocz,

·        Proteinuria,

·        Azotemia,

·        Często zakażenia dróg moczowych,

·        Zmiany typu glomerulonephritis,

·        Martwica kory nerkowej i śródmiąższowe zapalenie nerek,

·        Zaburzenia krzepliwości – zespół DIC,

Wyniki laboratoryjne świadczące o uszkodzeniu wątroby – podwyższenie aktywności aminotrasferaz, fosfatazy alkalicznej, podwyższenie stężenia bilirubiny.

Leczenie:

·        Likwidacja przyczyny posocznicy,

·        Pobranie materiału biologicznego do badań bakteriologicznych,

·        Wstępna antybiotykoterapia, – co najmniej 2 antybiotyki działające na bakterie Gram – dodatnie i Gram – ujemne, a w przypadku podejrzenia o etiologię beztlenowcową podanie metronidazolu,

·        Rewizja po otrzymaniu antybiogramu,

·        Leczenie objawowe niedociśnienia, wyrównywanie hipowolemii, dopływ tlenu,

·        Rokowanie poważne – chorzy powinni być hospitalizowani na oddziale intensywnej terapii,

·        W posocznicach śmiertelność 15 – 20 % we wstrząsie septycznym zwiększa się do 40 – 60 %,

ZAPALENIE OPON MÓZGOWO – RDZENIOWYCH I MÓZGU

Ostra choroba zakaźna objawiająca się stanem zapalnym opony miękkiej i pajęczynówki oraz zmianami w przestrzeni podpajęczynówkowej i w komorach mózgu.

Czynniki etiologiczne – najczęściej bakterie i wirusy, bardzo rzadko grzyby i pasożyty a wyjątkowo riketsje. Wszystkie przypadki tych zapaleń, niezależnie od etiologii, podlegają w Polsce obowiązkowi zgłoszenia do stacji sanitarno-epidemiologicznej oraz obowiązkowi hospitalizacji.

ROPNE ZAPALENIA OPON MÓZGOWO – RDZENIOWYCH I MÓZGU

Etiologia – najczęściej – dwoinka zapalenia opon mózgowo – rdzeniowych – Neisseria meningitidis i paciorkowiec zapalenia płuc – Streptococcus pneumoniae,
rzadziej – otoczkowa pałeczka Gram – ujemna Haemophilus influenzae typ b – 80% zakażeń.

·        Może być chorobą pierwotną ograniczoną wyłącznie do OUN, lub wtórną zmianą narządową rozwijającą się w przebiegu posocznicy

·        Pierwotne ogniska – najczęściej migdałki, zatoki przynosowe, ucho środkowe, zęby, oskrzela

·        Rzadko do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, wziewną

·        Sprzyjają zapaleniu nieprawidłowe połączenia przestrzeni oponowej z jamą nosowo –gardłową, zatokami, z uchem środkowym.

Obraz kliniczny:

Niezależnie od czynnika etiologicznego przebieg bardzo podobny, okres wylęgania 1-5 dni, początek nagły temperatura do 40o C, bóle głowy, mięśni karku, nudności, wymioty, w 2 – 3 dobie pojawiają się objawy oponowe – sztywność karku, objawy oponowe Kerniga – Brudzińskiego – Flataua, później zaburzenia świadomości, pobudzenie psychoruchowe, odosobnione niedowłady, afazja ruchowa, czuciowa, porażenia nerwów czaszkowych.

W niewielkim odsetku przypadków zapalenie opon i mózgu rozwija się w przebiegu posocznicy spowodowanej przez Pseudomonas aeruginosa, Escherichia coli, Klebsiella ciężki przebieg – występuje niekiedy wstrząs septyczny i rozsiane wykrzepianie śródnaczyniowe.

O rozpoznaniu decyduje wynik badania płynu mózgowo – rdzeniowego ciśnienie > 200 mm H20, zwiększone stężenie białka ( najczęściej > 2g/l), dodatnie odczyny globulinowe, zwiększona leukocytoza > 1000 w 1mm3, badanie bakteriologiczne z antybiogramem.

Leczenie:

·        Po rozpoznaniu ropnego tła antybiotyki przenikające do płynu mózgowo –rdzeniowego – cefalosporyny III i IV generacji – Biotaksym, Rocephin, + Penicilina G i.v, czasami w ciężkich przypadkach dodatkowo aminoglikozydy + metronidazol leczenie trwa około 2 tygodni,

·        Leczenie objawowe p/obrzękowi mózgu sterydy, mannitol,

·        Rokowanie poważne,

NIEROPNE ZAPALENIA OPON MÓZGOWO RDZENIOWYCH I MÓZGU

GRUŹLICZE ZAPALENIE OPON MÓZGOWO – RDZENIOWYCH I MÓZGU

Jest z reguły gruźlicą popierwotną tzn. wtórną do istniejącego poza OUN ogniska zakażenia. U osób z obniżoną odpornością, głównie komórkową prątki z ogniska pierwotnego umiejscowionego najczęściej w płucach wysiewają się do naczyń krwionośnych i z krwią przedostają się do innych narządów m.in. do OUN, gdzie wywołują zapalenie o największym nasileniu na podstawie mózgu.

Obraz kliniczny:

Początek powolny, skryty, podstępny, rzadko gorączka do 38oC, niebawem dołączają się objawy oponowe a potem mózgowe – zaburzenia świadomości, utrata przytomności, porażenia nerwów czaszkowych. Płyn mózgowo – rdzeniowy – przejrzysty, lekko opalizujący, wypływa pod ciśnieniem – u 60% białko > 2g/l, liczba leukocytów 250 –500/mm3, glukoza < 2.5 mmol/l, prątki wykrywa się sporadycznie, częściej w posiewach lub w próbie biologicznej (metoda PCR rzadko używana)

Rozpoznanie:

Obraz kliniczny, badanie płynu mózgowo – rdzeniowego.

Leczenie:

tuberkulostatyki – Isoniazyd, Rifampicyna, Pyrazinamid, czasami jeszcze etambutol.

Rokowanie:

Poważne, często pozostają trwałe następstwa.

ZAPALENIE OPON MÓZGO – RDZENIOWYCH I MÓZGU W PRZEBIEGU LISTERIOZY

Listerioza – choroba odzwierzęca spowodowana przez Gram – dodatnią pałeczkę Listeria monocytogenes, szeroko rozpowszechnioną w przyrodzie. Rezerwuarem są zwierzęta domowe i wolno żyjące ptaki i ryby. Choroba dotyczy osób > 60 roku życia, wyniszczonych, często w trakcie leczenia immunosupresyjnego. Początek choroby nagły – objawy oponowe, potem mózgowe, porażenia nerwów czaszkowych

Rozpoznanie:

Objawy kliniczne i badanie bakteriologiczne płynu mózgowo-rdzeniowego + odczyny serologiczne

Leczenie:

Penicylina benzylowa, amikacyna, metronidazol,

Rokowanie:

Poważne – śmiertelność 60 %.

WIRUSOWE ZAPALENIA OPON MÓZGOWO – RDZENIOWYCH I MÓZGU

Etiologia:

Enterowirusy: Coxsackie A i B, ECHO, liczne enterowirusy

Wirus zapalenia przyusznic dawniej często, obecnie po wprowadzeniu szczepień rzadko, wirusy opryszczki, różyczki, cytomegalii, wścieklizny, arbowirusy.

Epidemiologia:

Zakażenia enterowirusowe występują głównie późnym latem i wczesną jesienią.

Objawy kliniczne:

Rozwijają się stopniowo w ciągu kilku dni – chorzy skarżą się na ból gardła, gorączkę, złe samopoczucie, bóle mięśniowe, gorączkę, potem ospałość wymioty, silne bóle głowy i sztywność karku z towarzyszącymi lub nie objawami Brudzińskiego i Kerniga.

Rozpoznanie:

·        Potwierdzane przez badanie płynu mózgowo – rdzeniowego:

·        ...