Epidemie chorób zakaźnych były od zarania dziejów postrachem i nieszczęściem ludności. Przełom w zwalczaniu epidemii chorób zakaźnych miał miejsce w pierwszej połowie XX wieku.
Przyczyny przełomu:
· Postęp naukowy ogólny i w medycynie – odkrycie zarazków i leków – środków antyseptycznych i dezynfekcyjnych,
· Opracowanie i zastosowanie szczepionek i szczepień ochronnych ludności,
· Stworzenie podstaw epidemiologii naukowej i organizacja skutecznie działających jednostek przeciwepidemicznych przy administracjach państw, miast – izolacja osób chorych, przerywanie dróg szerzenia się zarazy między ludźmi, izolowanie i chowanie zmarłych, higiena spożywanej wody, gotowanie żywności,
· Odkrycie i masowe wprowadzenie antybiotyków i innych leków przeciwbakteryjnych,
· Podniesienie poziomu wiedzy zdrowotnej, sanitarnej i higienicznej ludności,
· Podniesienie stopy życiowej całej ludności i związanej z tym ochrony środowiska – wodociągi, kanalizacja, asenizacja i utylizacja odpadów i śmieci,
· Wprowadzenie w oparciu o demokratyczne prawa jednostki odpowiednich przepisów prawnych dotyczących ochrony zdrowia wszystkich członków społeczeństwa,
· Brak drobnoustrojów – abakterioza – sytuacja biologiczna, a nie rodzaj współżycia np. płody wewnątrz macicy, prawie zupełny brak drobnoustrojów po długotrwałej antybiotykoterapii,
· Symbioza – zjawisko wzajemnego wspierania potrzeb życiowych przez dwa lub więcej organizmy, albo mikroorganizm i organizm np. przez wytwarzanie witamin,
· Komensalizm – rodzaj współżycia – drobnoustrój wykorzystuje składniki pokarmowe i miejsce w organizmie nie uszkadzając go,
· Pasożytnictwo – pasożyty lub drobnoustroje zdolne do niekorzystnego działania chorobotwórczego na organizm,
· Biocenoza – zbiór mikroorganizmów w organizmie, utrzymujących się ilościowo i jakościowo w stanie korzystnej równowagi biologicznej,
O korzystnym znaczeniu biocenozy mikroorganizmów dla organizmu człowieka przekonano się podczas antybiotykoterapii, która niszczyła bakterie symbiotyczne i komensalne wywołując awitaminozę, grzybice.
PODSTAWOWE POJĘCIA W EPIDEMIOLOGII CHORÓB ZAKAŹNYCH
· Zarazek = drobnoustrój chorobotwórczy – czynnik etiologiczny choroby zakaźnej – szerokie pojęcie – obejmuje bakterie, wirusy, pierwotniaki i grzyby. Zarazki są pasożytami przystosowanymi do życia w organizmie człowieka lub zwierzęcia,
· Rezerwuar zarazków – środowisko ludzkie i zwierzęce wraz z warunkami naturalnymi na ograniczonym terenie, w którym krąży drobnoustrój wywołujący określoną chorobę,
· Zasiedlenie – przeniesienie się do organizmu noworodka (dotychczas jałowego) drobnoustrojów symbiotycznych komensalnych na skórę i błony śluzowe,
Źródło zakażenia (pierwotne) – organizm ludzki lub zwierzęcy, w którym występują i rozmnażają się drobnoustroje chorobotwórcze i które przedostając do otaczającego środowiska mogą zakażać dalsze wrażliwe organizmy. Źródłem zakażenia mogą być:
· Chorzy ludzie i chore zwierzęta,
· Nosiciele (zdrowi i ozdrowieńcy),
· Zwłoki ludzi lub zwierząt przez krótki czas po śmierci,
· Zwierzęta poddane ubojowi.
Źródło zakażenia wtórne, okresowe, krótkotrwale to mikrośrodowisko wodne i glebowe lub pokarmowe (lody, mleko, produkty mięsne), w którym drobnoustroje chorobotwórcze (dostające się ze źródeł pierwotnych) rozmnażają się w chwilowo dogodnych dla nich warunkach (ciepło, lato). Źródła te ulegają zwykle naturalnej likwidacji po wyczerpaniu pożywienia, zmianie temperatury lub wilgotności powietrza.
Nosicielstwo – stan równowagi immunobiologicznej wytwarzającej się między drobnoustrojem a zakażonym organizmem. Osobę bez objawów chorobowych, ale wydalającą zarazki z kałem, moczem, plwociną lub złuszczającą się skórą nazywamy nosicielem.
Podział nosicieli:
· Nosiciele zdrowi – nie chorowali – typowy obraz zakażenia bezobjawowego.
· Nosicielstwo przedchorobowe – przed ujawnieniem się choroby (wzw B, AIDS).
· Nosicielstwo ozdrowieńców – po przebytej chorobie – stałe lub okresowe.
Drogi szerzenia się zarazków i drobnoustrojów:
Drogi bezpośrednie:
· Droga łożyskowa w czasie ciąży,
· Droga pochwowa w czasie porodu,
· Kontakty bezpośrednie – pocałunki, stosunki płciowe, podawanie ręki,
· Ukąszenia i zadrapania przez zwierzęta,
· Kontakty bezpośrednie z chorym podczas badań,i zabiegów lekarsko – pielęgniarskich,
Drogi pośrednie:
· Droga powietrzno – kropelkowa i powietrzno – pyłowa,
· Droga pokarmowo – wodna, lub tylko pokarmowa lub wodna,
· Przedmioty codziennego użytku w tym droga jatrogenna (niezamierzone przenoszenie przez narzędzia używane podczas rozpoznawania i leczenia chorób – igły, strzykawki, instrumenty skopowe),
· Gleba – laseczki beztlenowe,
· Owady – muchy, kleszcze, wszy, pchły, komary, pluskwy, stawonogi,
· Wrota zakażenia – mogą to być wszystkie otwory naturalne ciała ludzkiego oraz uszkodzona skóra, przez które dostają się zarazki do organizmu z otaczającego środowiska,
· Okres wylęgania – czas od wniknięcia zarazka do organizmu do wystąpienia pierwszych objawów chorobowych,
· Epidemia – nadmierna zapadalność na określoną chorobę w określonej czasowo i terytorialnie populacji,
· Endemia – występowanie choroby wśród ludności na określonym terenie w natężeniu utrzymującym się przez wiele lat na podobnym poziomie,
· Pandemia – epidemie szybko rozprzestrzeniających się chorób zakaźnych, obejmujących swoim zasięgiem kilka państw, jeden z kontynentów lub cały świat,
· Gospodarz – organizm kręgowca lub bezkręgowca, który jest wrażliwy na zakażenie określonym drobnoustrojem – zarazkiem,
· Przenosiciel – stawonóg lub kręgowiec, który przenosi zarazki z jednego gospodarza na innych – mechanicznie lub w narządach wewnętrznych,
· Łańcuch epidemiczny – kolejne etapy przenoszenia się drobnoustrojów z jednego gospodarza na drugiego, tego samego lub innego gatunku. W tym przypadku występują: źródło zakażenia, droga lub drogi przenoszenia i wrota zakażenia albo organizm wrażliwy. Łańcuch taki może być jednoogniwowy, gdy między źródłem zakażenia i wrażliwym organizmem pośredniczy jeden element środowiska (woda, krople śluzu, kleszcze) lub wieloogniwowy, gdy pośredniczy w nim więcej elementów,
· Sanityzacja – czynność prowadząca do zmniejszenia ilości drobnoustrojów – wietrzenie pomieszczeń, mycie rąk, ciała, zamiatanie, odkurzanie, wycieranie na mokro, malowanie ścian, pranie bielizny, filtrowanie powietrza,
· Deratyzacja – odszczurzanie – dotyczy szczurów i myszy, które są często nosicielami lub przenosicielami drobnoustrojów,
· Dezynfekcja, czyli odkażanie – zespół czynności zmierzających do zabicia zarazków chorobotwórczych,
· Dezynsekcja – niszczenie szkodliwych dla człowieka owadów, pajęczaków, skorupiaków – drogi przenoszenia zarazków. Najczęściej jest to odwszawianie, walka z muchami, pchłami, komarami i kleszczami,
· Kordon sanitarny – przymusowe i całkowite przerwanie wszelkiej łączności z obszarem objętym epidemią określonej, ostrej i niebezpiecznej choroby zakaźnej – cholera, dżuma, żółta gorączka, dur plamisty; dawniej ospa prawdziwa,
· Kwarantanna – odosobnienie i poddanie obowiązkowej obserwacji lekarskiej zdrowych ludzi (i zwierząt), którzy zetknęli się z chorymi lub przyjechali z terenów endemicznych, gdzie panują choroby wysoko zakaźne,
Wywołane przez hepatotropowe wirusy powodujące stan zapalny wątroby.
Wirusowe zapalenia wątroby (wzw.) pierwotnie hepatotropowe, takie jak:
· Szerzące się drogą parenteralną:
o Wzw. typu B (HBV; Hepadnavirus nr 1),
o Wzw. typu C (HCV; Flavivirus),
o Wzw. typu D (HDV),
o Wzw. typu G (HGV),
· Szerzące się drogą pokarmową:
o Wzw. typu A (HAV; Enterovirus nr 72),
o Wzw. typu E (HEV),
Wirusowe zapalenia wątroby wtórnie hepatotropowe, takie jak w przebiegu zakażeń:
· Wirusem mononukleozy zakaźnej (wirus Epstein – Barr),
· Wirusem cytomegalii (Cytomegalovirus hominis),
· Wirusem uogólnionej opryszczki pospolitej ( Herpesvirus hominis I),
· Różyczki (Rubivirus hominis),
· Świnki (Paramyxovirus parotitidis),
· Wirusami Echo (Enterovirus spp.),
· Żółtej gorączki (Flavivirus febricus),
Ważniejsze objawy kliniczne wirusowych zapaleń wątroby to:
· Nosicielstwo wirusa i brak objawów chorobowych (prawdopodobieństwo wystąpienia zależy od rodzaju wzw. i ogólnej odporności organizmu),
· Objawy rzekomogrypowe, kataralne,
· Objawy rzekomogośćcowe, takie jak bóle stawowe, mięśniowe,
· Objawy dyspeptyczne, pod postacią dyskomfortu w jamie brzusznej, nudności, wymiotów, utraty apetytu, zaparć,
· Uczucie zmęczenia, świąd skóry, krwawienia, łatwe powstawanie siniaków, zaburzenia neuropsychiczne, niekiedy stany podgorączkowe,
· U niektórych chorych zażółcenie powłok i rogówek tzw. „żółtaczka”,
· Występujące najczęstsze powikłania to: nadostre („galopujące”, „piorunujące”) zapalenie wątroby zakończone zgonem, przewlekłe, albo aktywne zapalenie wątroby, marskość wątroby oraz rak pierwotny wątroby,
HBsAg – antygen powierzchniowy HBV – pojawia się w 2 – 8 tygodniu przed wystąpieniem żółtaczki – główny marker zakażenia.
P/ciała anty – HBs – pojawiające się po zniknięciu antygenu – świadczą o uodpornieniu organizmu – pojawiają się po szczepieniu.
HBcAg – antygen rdzeniowy nie występuje w surowicy.
...
www.google.pl