Wirusowe choroby wysypkowe.doc

WIRUSOWE CHOROBY WYSYPKOWE

Wysypka na skórze exanthema – na błonach śluzowych enanthema 
 

ODRA – MORBILLI

Ostra choroba wirusowa dzieci i młodzieży, przebiega z gorączka i wysypką.

Etiologia – RNA wirus, sklasyfikowany jako Morbillvirus
z rodziny Paramyxoviridae. Wirus szerzy się drogą kropelkową, źródłem zakażenia chory człowiek. 95% przypadków dotyczy dzieci do 15 roku życia, choć na odrę jest wrażliwy każdy człowiek niezależnie od wieku. Okres zaraźliwości praktycznie od 5 dnia przed wystąpieniem wysypki, a kończy w 5 dniu od jej wystąpienia.

Obraz kliniczny:

Okres wylęgania 9 – 11 dni bezobjawowy

Okres zwiastunów – nieżyt spojówek, łzawienie światłowstręt, nieżyt błon śluzowych nosa, suchy kaszel. Na błonie śluzowej policzków, na łukach podniebiennych, tylnej ścianie gardła pojawia się wysypka – enanthema. Na 2 – 3 dni przed wystąpieniem wysypki pojawiają się tzw. Plamki Fiłatowa – Koplika – patognomoniczne dla rozpoznania odry – białe plamki na czerwonym tle na bocznych ścianach błony śluzowej jamy ustnej na wysokości zębów trzonowych i przedtrzonowych – czasem bardzo obfite – utrzymują się 1 – 3 dni.

Okres wysypkowy – wysypka pojawia się 14 dni po zakażeniu, zwykle za uszami i twarzy koło ust, na brodzie – potem przesuwa się na tułów i kończyny. Wysypka początkowo grudkowa, ciemnoróżowa, potem ceglasta, rozlewa się łącząc się z innymi plamami i pokrywa całą skórę, pozostawiając tylko gdzieniegdzie pasma białej skóry. W 3 – 4 dniu ustępowanie w tej samej kolejności, w jakiej się pojawiła pozostawiając brudno brązowe podbarwienia.

Okres zdrowienia – po ustąpieniu wysypki samopoczucie dziecka poprawia się.

Powikłania:

Układ oddechowy – zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli,

Ośrodkowy układ nerwowy – encephalomyelitis, podostre stwardniające zapalenie mózgu

Przewód pokarmowy – zapalenie żołądkowo – jelitowe, zapalenie wątroby

Leczenie:

Nie ma swoistego leczenia – leczenie objawowe, światłowstręt – przyciemnienie, leki przeciwgorączkowe i uśmierzające kaszel. W powikłaniach płucnych antybiotyki.

Zapobieganie:
Chorzy nie podlegają hospitalizacji. Dzieci ze styczności, które nie chorowały na odrę i nie były szczepione mogą być zaszczepione w ciągu pierwszych 72 godzin od momentu kontaktu, co chroni je przed zachorowaniem i zapobiega szerzeniu się epidemii. Zgodnie z programem szczepień ochronnych przeciw odrze szczepi się dwukrotnie: pierwsza dawka w 13 – 14 miesiącu życia, druga dawka w 7 roku życia. Szczepionka zawiera żywy atenuowany wirus. Zamiast monowalentnej szczepionki przeciw odrze można stosować szczepionkę skojarzoną przeciw odrze, śwince i różyczce – MMR. Plan eradykacji odry na świecie – eradykacja odry w Europie do 2007 roku.

RÓŻYCZKA – RUBELLA

Jest wywoływana przez wirus różyczki, należący do togawirusów.

Przenosi się bezpośrednio z człowieka na człowieka, jak i z matki na płód przez łożysko.

Pacjent jest zakaźny od 7 dnia przed pojawieniem się wysypki do 14 dnia po jej ustąpieniu.

Niemowlęta z zespołem różyczki wrodzonej mogą wydalać wirusa nawet do roku.

Przebieg kliniczny:

Okres inkubacji około 18 dni. Umiarkowana gorączka do 38.3°C, szybko pojawiająca się żywo różowa wysypka grudkowo – plamista – najpierw pojawia się na policzkach (najbardziej obfita), a następnie na tułowiu i na kończynach. Wysypka najszybciej znika na twarzy, a najdłużej utrzymuje się na kończynach. Występuje umiarkowane złe samopoczucie i objawy nieżytu nosa. Występuje znaczne powiększenie węzłów chłonnych szyjnych, zausznych i podpotylicznych. Zakażenie jest często bezobjawowe – u ponad 20% osób, które miały kontakt z chorym, stwierdza się podwyższony poziom przeciwciał, bez wystąpienia wysypki.

Zespół różyczki wrodzonej:

Jest skutkiem wewnątrzmacicznego zakażenia płodu, w przebiegu pierwotnej infekcji (również bezobjawowej) u nieodpornionej ciężarnej. Może to prowadzić do wystąpienia mnogich wrodzonych wad rozwoju u płodu i przyczynia się do częstszych poronień, martwych urodzeń oraz wczesnych zgonów niemowląt.

Powikłania:

Przemijające zapalenie stawów

Skaza małopłytkowa

Zapalenie mózgu – rzadko.

Rozpoznanie:

Obraz kliniczny, leukopenia z limfocytozą. Pewne rozpoznanie – izolacja wirusa z krwi lub z wymazów z jamy nosowo – gardłowej. Materiał genetyczny wirusa można wykryć za pomocą reakcji łańcuchowej polimerazy PCR.

Zapobieganie:

W roku 1969 zatwierdzono bardzo skuteczna, żywą szczepionkę. W Polsce od 1987 roku obowiązkowo szczepi się 13 – letnie dziewczynki. Zaleca się stosowanie poliwalentnej szczepionki przeciw odrze, śwince i różyczce zamiast obowiązkowego podstawowego szczepienia przeciw odrze preparatem monowalentnym.

Leczenie: 

Nie ma leczenia przyczynowego

OSPA WIETRZNA VARICELLA

Wywoływana przez wirus ospy wietrznej – półpaśca, należący do rodziny Herpesviridae.

Choroba przenosi się z człowieka na człowieka i jest bardzo zakaźna w okresie od pojawienia pierwszej zmiany, aż do czasu, gdy ostatni pęcherzyk pęknie i pokryje się strupem – 5 – 6 dni

Przebieg kliniczny:

Rozpoczyna się nagle pojawieniem się rumieniowych plamek o średnicy 2 – 3 mm, zwykle początkowo na tułowiu lub owłosionej skórze głowy, a następnie rozprzestrzenia się na twarz i na kończyny. U prawie 50% chorych dzieci pęcherzyki lub owrzodzenia pojawiają się również w jamie ustnej lub gardle. W ciągu kilku godzin w środkowej części plamek powstają przeźroczyste pęcherzyki, które następnie mętnieją i pękają, stając się pępkowato zagłębionymi sączącymi zmianami, które szybko przysychają tworząc strup. Strupy mogą się utrzymywać nawet przez kilka tygodni. U chorych obserwuje się jednocześnie różne stadia rozwojowe wykwitów ospy wietrznej – od pojawienia się do wytworzenia strupów (w ospie prawdziwej wszystkie zmiany pojawiają się jednocześnie). Gorączka może się pojawić od początku, ale szczyt osiąga w czasie największego nasilenia wysypki – 3 – 4 dzień choroby.

Leczenie:

Objawowe – leki przeciwgorączkowe i przeciwświądowe.

Podawanie acyklowiru jest kontrowersyjne, – ale może być u osób z zaburzeniami odporności – dzieci z białaczką i innymi chorobami rozrostowymi na lekach cytostatycznych, na przewlekłej kortykoterapii, po radioterapii.

Zapobieganie:

Stosuje się szczepionkę zawierającą atenuowane wirusy Varicella zoster – szczep OKA.

PÓŁPASIEC HERPESZOSTER

Jest wywoływany przez wirus ospy wietrznej – półpaśca i stanowi reaktywacje zakażenia, które przez lata pozostawało utajone w komórkach nerwowych – od czasu, gdy pacjent chorował na ospę wietrzną. Półpasiec u dzieci nie jest rzadką chorobą, jednak znacznie częściej występuje u dorosłych i jest u nich bardziej bolesny.

Objawy kliniczne:

Wysypkę tworzą twarde napięte zmiany pęcherzowe, grupujące się wzdłuż przebiegu nerwu czuciowego. Nietypowe jest zajęcie więcej niż jednego nerwu. Wyjątek stanowią chorzy

z zaburzeniami odporności, u których może być zaatakowanych kilka dermatomów. Wykwity utrzymują się 10 – 28 dni. Po odpadnięciu strupów mogą pozostać niewielkie powierzchowne blizny. U dzieci ból jest niewielki lub go nie ma – u dorosłych natomiast ból może być bardzo silny.

Leczenie:

Acyklowir podawany i.v. może być skutecznym lekiem – szczególnie u osób z upośledzoną odpornością.

Zapobieganie:

Zachorowania na półpasiec są znacznie rzadsze u dzieci, które otrzymały żywą atenuowaną szczepionkę przeciw ospie wietrznej.

Powikłania:

W przypadku zajęcia gałęzi ocznej nerwu czaszkowego V może się rozwinąć zapalenie rogówki i naczyniówki.

HERPANGINA

Wywołują zwykle wirusy Coxsackie A i B oraz ECHO.
Wirusy przenoszą się z człowieka na człowieka przez kontakt bezpośredni, albo za pośrednictwem wody, głównie latem i jesienią.

Okras inkubacji – 2 – 4 dni.
 

Objawy kliniczne:

Początkowo gorączka, ból głowy, czasami pojawiają się nudności i wymioty. Drugiego dnia pojawiają się pęcherzyki na podniebieniu miękkim, zwykle w pobliżu migdałków. Rzadko zajęta jest błona śluzowa na przedniej części jamy ustnej lub dziąseł, co pozwala odróżnić od zakażenia wirusem opryszczki zwykłej. Herpangina różni się też krótszym trwaniem zmian

2 – 4 dni, a nie 7 – 10 dni jak w opryszczce.

Leczenie – objawowe.

Powikłania – rzadko.

ZAKAŻENIA WIRUSEM OPRYSZCZKI

ZWYKŁEJ HERPES SIMPLEX

Wirus opryszczki zwykłej Herpes hominis – HSV – 1, HSV – 2 jest szeroko rozpowszechniony w populacji ludzkiej. Zakażenie zarówno pierwotne jak i wtórne – może wyzwalać bogatą symptomatologię kliniczną – ze strony skóry, błon śluzowych, OUN, rzadziej narządów wewnętrznych. Charakterystyczną cechą wirusa opryszczki i całej rodziny jest zdolność do pozostawania w komórkach gospodarza – po zakażeniu pierwotnym – w formie utajonej, niereplikującej. W określonych stanach, zwłaszcza w przypadkach osłabienia odporności, może dochodzić do reaktywacji latentnego wirusa i wtórnych objawów klinicznych.

Źródło zakażenia:

Człowiek z czynnym procesem zakaźnym lub bezobjawowy nosiciel. Do pierwotnego zakażenia dochodzi przed 5 rokiem życia. Większość dorosłych po 30 roku życia ma w surowicy przeciwciała anty HSV – 1. Po ustąpieniu ostrego okresu i jawnego zakażenia HSV wirus przechodzi w stan latencji. Nasłonecznienie, - promienie nadfioletowe, miesiączka, stres, oziębienie ciała, zmniejszenie odporności, uraz skóry lub błon śluzowych – sprzyjają uaktywnieniu zakażenia.

Obraz kliniczny:

Okres inkubacji od 1 do 26 dni, średnio 7 dni. Bogata symptomatologia

OPRYSZCZKOWE ZAPALENIE JAMY USTNEJ I

DZIĄSEŁ – GINGIVOSTOMATITIS

Najczęstsza postać kliniczna pierwotnego zakażenia wirusem HSV – 1.W około 50% przypadków do zakażenia dochodzi w wyniku kontaktu ze starszym dzieckiem lub dorosłym mającym objawową opryszczkę nawrotową.

Objawy kliniczne:

Choroba zaczyna się gorączką i bólem głowy. Po 24 godzinach pojawiają się obrzęki zaczerwienienie dziąseł. Następnie pojawiają się liczne, drobne pęcherzyki z przekrwioną obwódką na dziąsłach, języku, podniebieniu, łukach podniebiennych, błonie śluzowej policzków, na tylnej ścianie gardła. Z czasem pęcherzyki pękają, tworząc bolesne nadżerki lub owrzodzenia pokryte białawym nalotem. Obecne są powiększone węzły chłonne. Zmiany nadżerkowe goją się po tygodniu bez śladu. Infekcje nawrotowe ujawniają się w postaci opryszczki wargowej.

Inne postacie:

Wyprysk opryszczkowy eczema herpeticum – ciężka, ale rzadsza postać pierwotnego zakażenia HSV u niemowląt i u dzieci. Na obszarach atopowego zapalenia skóry występują rozległe wykwity pęcherzowe.

Opryszczka genitalna – na skórze i błonach śluzowych zewnętrznych narządów płciowych oraz ich okolic – obecne bolesne wykwity – pęcherzyki, owrzodzenia, krosty.

Opryszczkowe zapalenie mózgu

Wieloukładowe i wielonarządowe infekcje HSV z objawami lub bez objawów skórnych.

Opryszczka zwykła herpes simplex, herpes recurens – jest najczęstsza i nawrotową postacią zakażenia.

Leczenie:

Objawowo – leki przeciwgorączkowe, acyklowir w postaci dożylnej w cięższych postaciach

Zapobieganie:

Nie opracowano dotychczas skutecznej szczepionki.

RUMIEŃ WIELOPOSTACIOWY –

ERYTHEMA MULTIFORMAE MINOR

Przyczyny – różne czynniki zakaźne m.in. niektóre wirusy, leki szczególnie sulfonamidy o przedłużonym działaniu.

Objawy kliniczne:

Wysypka – nagle pojawiają się okrągłe lub owalne wykwity rumieniowe – duże wzniesione zmiany o średnicy kilkunastu milimetrów – stopniowo powiększające się. Wykwity o różnym kształcie i wielkości – stąd nazwa rumień wielopostaciowy – wykwity mogą się zlewać tworząc pola o średnicy kilku centymetrów. Wykwity są trwałe – utrzymują się przez kilkanaście dni.

Leczenie:

Nie ma skutecznego leczenia w etiologii wirusowej. Jeżeli przyczyną jest Mycoplasma pneumoniae – jeden z częstych czynników zakaźnych rumienia wielopostaciowego – to odpowiedni antybiotyk. Jeżeli przyczyna lekowa np. sulfonamidy - odstawienie

ZESPÓŁ STEVEN – JOHNSONA

ERYTHEMA MULTIFORME MAJOR

To ciężka postać rumienia wielopostaciowego.

Początek – gorączka, bóle głowy, złe samopoczucie.

Wczesne wykwity przypominają rumień wielopostaciowy, ale szybko powstają zmiany pęcherzowe na kończynach, tułowiu i twarzy a następnie rozległe i bolesne zmiany na błonach śluzowych jamy ustnej, spojówek, okolicy odbytu i narządów płciowych – powstają duże powierzchnie uszkodzonej sączącej, odsłoniętej skóry.

Powikłania – odwodnienie, wtórne zakażenia bakteryjne.

Leczenie – zasady jak w rumieniu wielopostaciowym. Walka z odwodnieniem i ochrona odsłoniętej skóry.

CHOROBY PRZENOSZONE DROGĄ PŁCIOWĄ

Badanie chorego:

Wywiad – skargi najczęstsze świąd i bolesne oddawanie moczu, osoby z bardziej zaawansowaną chorobą bolesne owrzodzenia, wysięk, ból w podbrzuszu i wysypka.

Trzeba pamiętać za każdym pacjentem stoi przynajmniej jedna osoba

Istnieje duże prawdopodobieństwo zakażenia kilkoma chorobami wenerycznymi

Badanie fizykalne:

Wydzielina z cewki moczowej, pochwy lub z odbytnicy. Wysypka jakakolwiek w obrębie narządów płciowych, w ich pobliżu lub gdziekolwiek na skórze. Owrzodzenia w obrębie narządów płciowych lub innych częściach ciała, które mogą być objęte praktykami seksualnymi.

Objawy kliniczne:

...