diagnoza_pedag_6-10 lat.pdf

Przykład arkuszy do

diagnozy pedagogicznej

dla dzieci w wieku 6-0 lat

Mirosława Pleskot

(Materiał powstał na spotkaniach w ramach „Klubu

Nauczyciela Terapii Pedagogicznej”)

Od blisko roku przy MSCDN Wydział w Warszawie funk-

cjonuje „Klub Nauczyciela Terapii Pedagogicznej”. Ideą, która

przyświecała utworzeniu „Klubu”, była integracja środowiska

nauczycieli zajmujących się terapią pedagogiczną oraz wza-

jemna wymiana doświadczeń i poznawanie nowych, cieka-

wych metod pracy. Głównym problemem, którym zajęłyśmy

się bieżącego roku, było diagnozowanie dzieci.

Prowadzenie diagnozy pedagogicznej powinno być ważnym

elementem w pracy nauczyciela terapii pedagogicznej, gdyż

musi on odpowiednio zaplanować i dostosować zajęcia ko-

rekcyjno – kompensacyjne do możliwości i potrzeb dziecka.

Analizując opinię psychologiczną, często uzyskuje on dość

ogólne informacje na temat dysharmonii rozwojowych da-

nego dziecka. Dlatego czasem konieczna jest szczegółowa,

własna diagnoza pedagogiczna.

Arkusz diagnostyczno-ćwiczeniowy – percepcja

wzrokowa

1. RUCHY GAŁEK OCZNYCH

Opis ćwiczenia

 Dziecko wodzi wzrokiem za przedmiotem

(ołówek, pisak, itp.) trzymanym przez nauczyciela

w odległości 30cm. Przedmiot zmienia położenie wg

zasad:

– ruch poziomy – lewo, prawo

– ruch pionowy – góra, dół

– ruch skośny

– ruch kolisty – z ruchem wskazówek zegara

i w przeciwną stronę.

W związku z powyższym, w wyniku wspólnej pracy w ra-

mach spotkań w „Klubie”, powstały prezentowane poniżej

arkusze diagnostyczne.

 Nauczyciel obserwuje ruchy gałek ocznych dziecka,

zwracając uwagę na następujące elementy:

– czy nadąża wzrokiem za obserwowanym

Opracowane arkusze dotyczą:

przedmiotem

– czy potrai skupić wzrok na obserwowanym

przedmiocie

– czy dziecko pracuje równocześnie obydwoma

oczyma, czy też któreś z nich „nie nadąża”, „ucieka”

– czy dziecko nie skarży się na ból oczu

– czy występują „przyruchy”, np.: poruszanie

• percepcji wzrokowej

• percepcji słuchowej

• orientacji w przestrzeni.

Stanowią one propozycję, którą każdy nauczyciel może wyko-

rzystać jako zbiór zadań diagnostycznych lub też jako wzór,

przykład konkretnych ćwiczeń, służących usprawnianiu

u dziecka zaburzonej funkcji.

głową, rękami, dziecko siedzi niespokojnie.

Wnioski

 Dodatkowym elementem, jaki nauczyciel uzyskuje

podczas obserwacji tego ćwiczenia jest:

• u dzieci młodszych

– postawa dziecka podczas rysowania

– sposób wypełniania przestrzeni – czy mieści się

w obrębie linii

• u wszystkich

– występowanie przyruchów, skupienie

 Wszelkie zaobserwowane u dziecka trudności

z wykonywaniem powyższych zadań są sygnałem

dla nauczyciela do włączenia w program korekcyjno-

kompensacyjny ćwiczeń wspomagających

i stymulujących pracę i ruch gałek ocznych.

 Przykładem mogą być następujące ćwiczenia:

– wodzenie wzrokiem po kształtach: przedmioty

codziennego użytku, igury geometryczne o różnej

wielkości – wodzenie obuoczne, jednym okiem

– przeskakiwanie wzrokiem z przedmiotu na

przedmiot, położonych blisko i w oddaleniu

– wodzenie wzrokiem wg konkretnych linii (jak przy

czytaniu), itp.

– ćwiczenia w obserwowaniu poruszających się

i koncentracja.

B) WYODRĘBNIANIE DROBNYCH ELEMENTÓW

NA MATERIALE LITEROWYM

Opis ćwiczenia:

 Dziecko dostaje kartę z rozsypanką literową – litery

mogą być napisane jednym rodzajem czcionki lub

trudniejsza odmiana – różną czcionką z powtarzającą

się jedną literą. Zadaniem dziecka jest wyszukać

i zaznaczyć kolorem wszystkie litery, np.: k, a

przedmiotów, np.: samochodów na ulicy,

pływających rybek w akwarium, poruszającej się

piłki.

Ważne:

Wnioski:

Zastosowane przez nauczyciela ćwiczenia powinny

zawsze uwzględniać:

– bezpieczeństwo i higienę oczu

– spokojny ruch gałek ocznych w różnych kierunkach

– element zabawy.

 Nauczyciel obserwuje pracę dziecka, zwracając uwagę na:

– samodzielność wykonywania pracy

– łatwość wyszukiwania wskazanej litery, szczególnie

przy różnych czcionkach

– sposób wykonania – czy wszystkie litery zostały

wyszukane i zaznaczone

– czy dziecko myliło wskazane litery z innymi.

2. ANALIZA WZROKOWA

A) WYODRĘBNIANIE DROBNYCH ELEMENTÓW

NA MATERIALE ABSTR AKCYJNYM – NIELITE-

ROWYM

3. SYNTEZA WZROKOWA

Opis ćwiczenia dla dzieci młodszych:

 Dziecko ma ułożyć obrazek z 0 elementów. Elementy

mogą być pocięte w różny sposób:

– z zachowaniem linii prostych-łamanych

– z zachowaniem linii nieregularnych – krzywych

– zróżnicowanych – proste, łamane i krzywe.

 Łatwiejsza odmiana ćwiczenia polega na tym, że

dziecko widzi obrazek w całości i układa wg wzorca.

 Trudniejsza – dziecko układa z pamięci, sugerując się

elementami do siebie pasującymi.

 Pytamy dziecko, czy spróbuje ułożyć obrazek bez

wzorca, czy chce od początku patrzeć na cały obrazek.

Dla dzieci starszych

 Dziecko ma ułożyć obrazek z 30 elementów. Pozostała

część opisu jw.

Opis ćwiczenia dla dzieci młodszych:

 Dziecko otrzymuje obrazek np.: mandalę z wzorami

geometrycznymi. Zadaniem jego jest zaznaczenie

– pokolorowanie danych elementów wskazanych

przez nauczyciela, np.: wyszukanie i pokolorowanie

wszystkich kółek.

Dla dzieci starszych

 Dajemy trudniejszy obrazek o złożonym ułożeniu igur

geometrycznych. Dziecko ma wyszukać, np.: wszystkie

elementy i policzyć wszystkie trójkąty.

Wnioski:

 Nauczyciel obserwuje pracę dziecka, zwracając uwagę

na:

– samodzielność wykonania pracy

– łatwość w wyszukiwaniu danych elementów

– sposób wykonania – czy wszystkie elementy zostały

pokolorowane – zaznaczone.

Wnioski:

 Nauczyciel obserwuje wykonywanie zadania, zwracając

uwagę na:

– samodzielność wykonania

– tempo wykonania

– sposób organizacji pracy – czy dziecko układa wg

treści elementów, czy wg linii pasujących do siebie

elementów

– doprowadzenie pracy do końca.

– czy powtarza sobie zdania i np.: liczy na palcach

wyrazy

– czy prosi o powtórzenie zdania

– czy podaje prawidłową liczbę wyrazów.

. KOORDYNACJA WZROKOWO – RUCHOWA

 Dodatkowym elementem, jaki możemy tu

zaobserwować, to:

– czy dziecko np.: „nadstawia” któreś ucho podczas

słuchania

– czy potrai się skupić.

Opis ćwiczenia

 Zadaniem dziecka jest rysować po zaznaczonych,

przerywanych liniach lub dokończyć rysunek wg

wzoru, mieszcząc się w danych ograniczeniach

i zachowując kształt wzoru.

 Rysunek dla dziecka może być dwojakiego rodzaju:

– linie przerywane tworzą jakąś całość – obraz np.:

trasę wyprawy do skarbu ukrytego w ruinach

zamku, kosz z owocami itp.

– linie przerywane tworzą wzory – szlaczki

literopodobne w ograniczonym od góry i dołu polu.

B) ANALIZA SYLABOWA WYRAZÓW

Opis ćwiczenia

 Zadaniem dziecka jest podzielić wypowiadane przez

nauczyciela słowa na

sylaby. Wyrazy są zróżnicowane pod względem ilości

i rodzaju sylab: otwarte

i zamknięte.

 Dla uczniów starszych utrudnienie polecenia: dziecko

ma wskazać drugą sylabę.

• Proponowane wyrazy:

– koza, kałuża, pomidory, lokomotywa

– bloki, tygrys, kot, fabryka, agrafka

– armata, skrzyżowanie, wartościowanie.

Wnioski:

 Nauczyciel obserwuje, czy dziecko:

– trzyma się wyznaczonej linii i jaka ona jest

– mieści się w ograniczeniach

– zachowuje kształt wzoru.

 Dodatkowym elementem, jaki możemy tu

zaobserwować, to:

– uchwyt ołówka – kredki

– nacisk

– postawa podczas pisania

– ułożenie kartki

– ciągłość linii.

Wnioski:

 Nauczyciel obserwuje, czy dziecko:

– słucha wypowiadanych wyrazów, czy bardziej

zwraca uwagę na ruch ust nauczyciela

– czy powtarza sobie wyrazy i np.: liczy na palcach

sylaby, klaszcze

– czy prosi o powtórzenie wyrazu

– czy prawidłowo dzieli wyrazy na sylaby.

Arkusz diagnostyczno-ćwiczeniowy – percepcja

słuchowa

C) ANALIZA GŁOSKOWA WYRAZÓW

1. ANALIZA SŁUCHOWA

A) ANALIZA ZDAŃ

Opis ćwiczenia

 Zadaniem dziecka jest podzielić wypowiadane przez

nauczyciela słowa na głoski. Wyrazy są zróżnicowane

pod względem długości.

• Proponowane wyrazy:

– lody, kolory, młynek, salamandra, armata,

kalosze, dżudo, ryby.

Opis ćwiczenia

 Zadaniem dziecka jest policzyć słowa w zdaniu

wypowiadanym przez nauczyciela. Zdania są

zróżnicowane. Zaczynamy od najkrótszego.

Liczba zdań – od 3 do 5.

• Proponowane zdania

– Kotek pije mleko.

– Mała Kasia lubi jeść lody.

– Dziś od rana padał biały, puszysty śnieg.

Wnioski:

 Nauczyciel obserwuje, czy dziecko:

– słucha wypowiadanych wyrazów, czy bardziej

z wraca uwagę na ruch ust nauczyciela

– czy powtarza sobie wyrazy i np.: liczy na palcach

głoski

– czy prosi o powtórzenie wyrazu

– czy prawidłowo dzieli wyraz na głoski.

Wnioski:

 Nauczyciel obserwuje, czy dziecko:

– słucha wypowiadanych zdań, czy bardziej zwraca

uwagę na ruch ust nauczyciela

D) WYODRĘBNIANIE GŁOSEK

2. SYNTEZA SŁUCHOWA

A) SYNTEZA ZDAŃ

Opis ćwiczenia

 Zadaniem dziecka jest podać, jaką słyszy głoskę

we wskazanym przez nauczyciela miejscu wyrazu.

Wyodrębniamy głoski w nagłosie, wygłosie, śródgłosie,

zarówno samogłoski, jak i spółgłoski.

 Dla uczniów starszych utrudnienie polecenia: dziecko ma

wskazać jaka głoska występuje po danej głosce, np.: jaką

głoskę słyszysz po „r”.

• Proponowane wyrazy:

– nagłos: okno, klamka, drabina, brama, ekran,

oaza

– wygłos: grzyby, pies, Dorota, zeszyt, kwiatki

E) PORÓWNYWANIE WYRAZÓW

Opis ćwiczenia

 Zadaniem dziecka jest ułożyć prawidłowe zdanie

z podanej przez nauczyciela rozsypanki.

• Proponowane zdania:

– stole – leżą – Na – długopisy.

– motylek – Nad – lata – łąką – kolorową.

– w – Dzieci – grają – piłkę.

Wnioski:

 Nauczyciel obserwuje, czy dziecko:

– powtarza sobie kilka razy wyrazy

– prosi o powtórzenie

– podaje prawidłowo uporządkowane zdanie.

Opis ćwiczenia

 Zadaniem dziecka jest podać, czy usłyszane pary

wyrazów różnią się między sobą, jeśli tak, to którą

głoską – na początku, w środku czy na końcu i jakie to

głoski.

• Proponowane wyrazy:

– tata-data, klon-glon, krem-kret, nos-sos,

piec-pies, buk-byk, maska-macka.

B) SYNTEZA SYLABOWA WYRAZÓW

Opis ćwiczenia

 Zadaniem dziecka jest powiedzieć w całości

wypowiadane sylabami słowa. Wyrazy są zróżnicowane

pod względem ilości i rodzaju sylab: otwarte

i zamknięte.

• Proponowane wyrazy:

– mle-ko, war-kot, war-ca-by, mas-ka-ra-da, ka-lo-ry-fe-ry.

Wnioski:

 Nauczyciel obserwuje, czy dziecko:

– powtarza sobie wyrazy szeptem, w myśli, głośno

– prosi o powtórzenie par wyrazów

– prawidłowo różnicuje głoski i wskazuje miejsce

różnicy

– które miejsce w wyrazie, w wysłuchiwaniu głosek,

sprawia mu większy kłopot

Wnioski:

 Nauczyciel obserwuje, czy dziecko:

– słucha wypowiadanych wyrazów, czy bardziej

zwraca uwagę na ruch ust nauczyciela

– powtarza sobie sylaby

– prosi o powtórzenie

– podaje prawidłowe wyrazy

– ma trudności z dłuższymi wyrazami.

F) ZMIANA W YRAZU POPRZEZ USUNIĘCIE

GŁOSKI W NAGŁOSIE

C) SYNTEZA GŁOSKOWA WYRAZÓW

Opis ćwiczenia

 Zadaniem dziecka jest podać, jaki wyraz powstanie,

jeśli z podanego przez nauczyciela słowa odrzuci

pierwszą głoskę.

• Proponowane wyrazy:

– krok – (rok), brama – (rama), smak – (mak),

glina – (lina), smalec – (malec).

Opis ćwiczenia

 Zadaniem dziecka jest powiedzieć w całości

wypowiadane głoskami słowa. Wyrazy są zróżnicowane

pod względem długości.

• Proponowane wyrazy:

– s-o-s, g-r-a, b-r-a-t, w-a-r-k-o-cz, r-y-b-a-c-y.

Wnioski:

 Nauczyciel obserwuje, czy dziecko:

– powtarza sobie wyrazy szeptem, w myśli, głośno

– prosi o powtórzenie wyrazów

– prawidłowo analizuje wyrazy.

 Nauczyciel obserwuje, czy dziecko:

– słucha wypowiadanych wyrazów, czy bardziej

zwraca uwagę na ruch ust nauczyciela

– powtarza sobie głoski

– prosi o powtórzenie wyrazu

– prawidłowo podaje wyraz w całości.

D) TWORZENIE SŁÓW OD PODANYCH SYLAB

a) Rysunkowe dyktando ( na tablicy lub na kartce) wg

instrukcji słownej nauczyciela np.:

– ręką, którą piszesz, weź żółtą kredkę

– narysuj na górze kartki słońce

– pod słońcem, na środku kartki narysuj domek

– z prawej strony domku narysuj drzewo, a z lewej

strony domku – płotek

– pod drzewem narysuj 5 kwiatków

– obok słońca, narysuj 3 chmurki.

Opis ćwiczenia

 Zadaniem dziecka jest powiedzieć w całości wyrazy,

poprzez odgadnięcie i dopowiedzenie brakującej sylaby

– tylko jednej.

• Proponowane wyrazy:

– ma- ...... (mama, mata, masa, itp.)

– do- ..... (domy, doły, dosyć, itp.)

– warko- ...... (warkoczyk, warkocze)

– kole-...... (kolega, koledzy)

– zeszy-.... (zeszyty, zeszycik)

– ..... -lec (palec, malec, walec, smalec)

– ..... -wa (krowa, mowa, sowa)

– ..... -ty (buty, koty, taty)

– ..... -tuszek (kwiatuszek, fartuszek)

– ..... -wody (zawody, powody).

b) Wypełnianie kolorem elementów obrazka wg poleceń

nauczyciela – dowolna kolorowanka z dużą ilością

elementów, np.:

– pokoloruj na niebiesko trzy kwiatki, które widzisz

po prawej stronie płotu

– pokoloruj na zielono wszystkie listki na krzaku,

który widzisz pomiędzy drzewem a płotem.

Wnioski:

3. Rysowanie kompozycji w zakresie znajomości schema-

tu ciała:

 Nauczyciel obserwuje, czy dziecko:

– słucha wypowiadanych wyrazów, czy bardziej

a) Rysowanie postaci człowieka i uzupełnianie danych

elementów wg. poleceń nauczyciela np.:

– narysuj ołówkiem postać człowieka – kogo chcesz

– dorysuj mu w prawej ręce piłkę, latawiec w lewej

ręce

– dorysuj mu ochraniacz na prawym kolanie

– obok prawej stopy narysuj deskorolkę

– na lewej stopie dorysuj kolorową skarpetę, itd.

zwraca uwagę na ruch ust nauczyciela

– powtarza sobie głoski

– prosi o powtórzenie wyrazu

– prawidłowo podaje wyraz w całości.

Arkusz diagnostyczno – ćwiczeniowy – orientacja

w przestrzeni

1. Ćwiczenia ruchowe wymagające znajomości stron: prawa,

lewa oraz podstawowych pojęć orientacji w przestrzeni: tył,

przód, nad, pod, za, itp.

Wstępne założenia

diagnozy pedagogicznej

w zakresie umiejętności

czytania i pisania dzieci

w wieku 6-13 lat

a ) Musztra

 wykonywanie zwrotów w przestrzeni wg poleceń

nauczyciela: w prawo, w lewo, w tył przez lewe ramię,

itp.

b) Inne przykłady ćwiczeń w zakresie orientacji

przestrzennej:

 wykonywanie określonych czynności wg poleceń

nauczyciela, np.:

– stań tyłem do ściany, w prawą rękę weź np.: zeszyt,

w lewą gumkę

– kopnij piłkę lewą stopą

– na prawym kolanie połóż woreczek

– lewą ręką złap prawe ucho, prawym łokciem

Uczniowie ze specyicznymi problemami w nauce należą

do grupy dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych.

Niepowodzenia szkolne, z którymi te dzieci na co dzień się

borykają, nie mogą być odnoszone tylko do oceny ich dys-

funkcji rozwojowych.

Na pierwszym miejscu, jako nauczyciel terapii peda-

gogicznej, w pracy z dziećmi dyslektycznymi stawiam

ich potrzeby: poczucie bezpieczeńst wa, zrozumienie

i dowartościowanie, które można z powodzeniem zaspokoić

tylko wówczas, jeśli swoje działania wspomagające nieharmoni-

jny rozwój uczniów dyslektycznych opieram na rzetelnej wiedzy

o danym dziecku i jego konkretnych problemach. Zapewnić mi

to może tylko własna diagnoza pedagogiczna.

dotknij lewe kolano

– stań naprzeciw mnie, pokaż prawą ręką moje prawe

ramię, lewą ręką pokaż moją prawą stopę.

2. Rysowanie i wypełnianie kompozycji w zakresie orien-

tacji przestrzennej

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: