Normalizacja-wyklad_1-2.pdf

Wykład

Normalizacja

Standardization

NORMALIZACJA

ISTOTA I ZNACZENIE

Dr Marek JARZĘBIŃSKI

jarzebinski@econ.uj.edu.pl

Temat I

Co to jest NORMALIZACJA?

„Działalność mająca na celu uzyskanie optymalnego stopnia

uporządkowania w określonej dziedzinie, poprzez ustalenie

postanowień przeznaczonych do powszechnego

i wielokrotnego stosowania, dotyczących istniejących lub

możliwych do zaistnienia problemów technicznych”.

proces tworzenia i stosowania reguł porządkujących

określoną dzia ł alność dla dobra i współpracy wszystkich

zainteresowanych / Encyklopedia Powszechna/,

„Działalność normalizacyjna polega głównie na

opracowywaniu, publikowaniu i stosowaniu norm”.

opracowanie i wprowadzenie w życie norm /Leksykon

„Ważnymi korzyściami z normalizacji są poprawa przydatności

wyrobów, procesów i usług do celów, którym mają one służyć,

zapobieganie barier w handlu oraz ułatwianie współpracy

technicznej”.

naukowo-techniczny/.

marzec 05

Normalizacja

marzec 05

Normalizacja

Cele działalności normalizacyjnej

Normalizacja jako narzędzie usuwania barier

technicznych

CEL GŁÓWNY : uzyskanie optymalnego w danych okoliczno ś ciach stopnia

uporządkowania w określonym zakresie.

CELE SZCZEGÓŁOWE :

1. Racjonalizacja produkcji i us ł ug poprzez stosowanie uznanych regu ł

technicznych lub rozwiązań organizacyjnych.

2. Usuwanie barier technicznych w handlu i zapobieganie ich powstawaniu.

3. Z apewnienie ochrony życia, zdrowia, ś rodowiska i interesu konsumentów

oraz bezpiecze ń stwa pracy.

4. Poprawa funkcjonalno ś ci, kompatybilno ś ci i zamienno ś ci wyrobów, procesów i

us ł ug oraz regulowania ich różnorodno ś ci.

5. Zapewnienie jako ś ci i niezawodno ś ci wyrobów, procesów i us ł ug.

6. Ułatwianie porozumiewania się przez określanie terminów, definicji, oznaczeń

i symboli do powszechnego stosowania.

Porozumienie GATT z 1979 r dotycz ą ce znoszenia barier technicznych w

handlu mi ę dzynarodowym – KODEKS NORM, KODEKS DOBREJ

PRAKTYKI.

Kodeks norm okre ś la zobowi ą zania sygnatariuszy do stosowania, jak

tylko to jest mo ż liwe, norm mi ę dzynarodowych jako podstawy ich

w ł asnych norm i przepisów, jak równie ż do zapewnienia równego

traktowania obywateli innych pa ń stw sygnatariuszy w kwestii dotycz ą cej

norm, przepisów technicznych i certyfikacji.

marzec 05

Normalizacja

marzec 05

Normalizacja

Normalizacja jako narzędzie usuwania barier

technicznych

Szczeble normalizacji

Porozumienie WTO o barierach technicznych w handlu z 1996 r. (STBT -

Standards and Technical Barriers to Trade ) – KODEKS WŁAŚCIWEGO

POSTĘPOWANIA PRZY PRZYGOTOWANIU, PRZYJMOWANIU I

STOSOWANIU NORM (za łą cznik 3)

I. N. MIĘDZYNARODOWA , w której mogą uczestniczyć odpowiednie

jednostki organizacyjne wszystkich krajów.

II. N. REGIONALNA, w której mogą uczestniczyć odpowiednie jednostki

Kodeks ten zawiera szereg postanowie ń s ł użących zwiększeniu

efektywno ś ci i obni ż eniu kosztów prac normalizacyjnych, a tak ż e

harmonizacji norm w skali międzynarodowej.

organizacyjne krajów tylko jednego geograficznego, politycznego lub

ekonomicznego regiony świata.

III. N. KRAJOWA , która jest prowadzona na szczeblu danego kraju.

IV. N. ADMINISTRACYJNO-TERYTORIALNA , która jest prowadzona na

szczeblu jednostki administracyjno-terytorialnego podziału kraju.

marzec 05

Normalizacja

marzec 05

Normalizacja

Co to jest NORMA? -

Definicja normy wg PN-EN ISO 45020:2000

Norma jest dokumentem normatywnym stosowanym na zasadzie

dobrowolno ś ci, powszechnie dost ę pnym i zaakceptowanym przez

uznaną jednostk ę normalizacyjną. / PN-N-02000:1994/

„Dokument przyjęty na zasadzie konsensu i zatwierdzony przez

upowa ż nion ą jednostk ę organizacyjną ustalający - do powszechnego i

wielokrotnego stosowania – zawierający zasady, wytyczne lub

charakterystyki odnoszące si ę do różnych rodzajów działalno ś ci lub ich

wyników i zmierzaj ą cy do uzyskania optymalnego stopnia

uporządkowania w określonym zakresie.

Zaleca si ę , aby normy by ł y oparte na osiągnięciach zarówno nauki,

techniki, jak i praktyki oraz miały na celu uzyskanie optymalnych korzyści

społecznych."

Norma ustala zasady, wytyczne lub charakterystyki dotyczące różnej

działalności i jej wyników.

Norma jest zatwierdzana na zasadzie konsensu, przeznaczona do

powszechnego i wielokrotnego stosowania, zaakceptowana przez

wszystkie zainteresowane strony jako korzy ść dla wszystkich i

wprowadza kodeks dobrej praktyki i zasady racjonalnego postępowania

przy aktualnym poziomie techniki.

marzec 05

Normalizacja

marzec 05

Normalizacja

Definicja normy wg ISO oraz UNECE

Definicja normy wg GATT oraz Dyrektywy 98/34/EC

„Warunki techniczne lub inny dokument powszechnie dost ę pny,

sporz ą dzony przy wspó ł pracy i konsensusie lub ogólnej aprobacie

wszystkich zainteresowanych, w oparciu o skonsolidowane wyniki nauki,

technologii i do ś wiadczenia, maj ą cy na celu promocj ę optymalnych

korzy ś ci spo ł ecznych i zatwierdzony przez uznan ą jednostk ę na poziomie

krajowym, regionalnym lub mi ę dzynarodowym”.

„Warunki techniczne zatwierdzone przez uznan ą jednostk ę

normalizacyjn ą , przeznaczone do wielokrotnego lub sta ł ego stosowania,

zgodno ść z którymi nie jest obowi ą zkowa”.

marzec 05

Normalizacja

marzec 05

Normalizacja

Typy norm – cz. 1

Typy norm – cz. 2

• norma terminologiczna - norma dotycz ą ca terminów, zawieraj ą ca zwykle

tak ż e ich definicje,

• norma podstawowa - norma obejmuj ą ca szeroki zakres zagadnie ń lub

zawieraj ą ca ogólne postanowienia dotycz ą ce jednej, okre ś lonej dziedziny,

• norma badań - norma dotycz ą ca metod bada ń , w niektórych przypadkach

uzupe ł niona innymi postanowieniami dotycz ą cymi bada ń , np. pobieranie

próbek, kolejno ść bada ń ,

• norma wyrobu - norma okre ś laj ą ca wymagania, które powinny by ć spe ł nione

przez wyrób lub grup ę wyrobów w celu zapewnienia jego funkcjonalno ś ci,

• norma procesu - norma okre ś laj ą ca wymagania, które powinny by ć

spe ł nione przez proces w celu zapewnienia jego funkcjonalno ś ci,

• norma us ł ugi - norma okre ś laj ą ca wymagania, które powinny by ć

spe ł nione przez us ł ug ę w celu zapewnienia jej funkcjonalno ś ci,

• norma interfejsu - norma okre ś laj ą ca wymagania dotycz ą ce

kompatybilno ś ci wyrobów lub systemów w miejscu ich łą czenia,

• norma danych (do dostarczenia) - norma zawieraj ą ca wykaz

w ł a ś ciwo ś ci, dla których powinny by ć podane warto ś ci lub inne

dane w celu dok ł adnego okre ś lenia wyrobu, procesu lub us ł ugi.

marzec 05

Normalizacja

marzec 05

Normalizacja

Typy norm przemys ł owych

Zakres wymagań normy

Program dotyczący norm CEPS, nr 1 określa trzy typy norm przemysłowych:

normy jakościowe , które umożliwiają użytkownikom sprawdzenie

przydatności wyrobu do konkretnego celu (włączając jego niezawodność oraz

cechy dotyczące zdrowia i bezpieczeństwa);

normy kompatybilne , które umożliwiająłączne stosowanie różnych

wyrobów lub składników (na przykład komputery i drukarki);

normy, które zmniejszają różnorodność wyrobów, mające na celu

unikanie niepotrzebnego dublowania i różnorodność modeli.

Postanowienia normy powinny:

⌦ być oparte na podstawach naukowych oraz danych

sprawdzonych pod względem słuszności technicznej,

ekonomicznej i użytkowej;

⌦ uwzględniać aktualny stan wiedzy oraz poziom

techniki osiągnięty lub możliwy do osiągnięcia w

najbliższym czasie;

⌦ być możliwe do realizacji oraz absolutnie sprawdzalne.

marzec 05

Normalizacja

marzec 05

Normalizacja

Cel tworzenia normy

ICS Międzynarodowa Klasyfikacja Norm

International Classification for Standards

Celem normy jest ułatwienie realizacji zadań wynikających z potrzeb

społecznych i gospodarczych poprzez tworzenie wzorcowych

rozwiązań w zakresie:

ICS jest podstawą do szeregowania dziedzinowego norm w

katalogach norm międzynarodowych, regionalnych i

krajowych oraz innych dokumentów normatywnych, a także

podstawą systemu prenumeraty norm międzynarodowych,

regionalnych i krajowych. Może być również stosowana do

klasyfikacji norm i dokumentów normatywnych w bazach

danych, bibliotekach, itp.

bezpieczeństwa ludzi, środowiska i mienia,

likwidowania barier w handlu,

utrwalania osiągnięć techniki,

upowszechniania postępu technicznego,

zwiększenia efektywności w gospodarce,

tworzenia podstawy do rozstrzygania sporów między dostawcą a

odbiorcą,

tworzenia podstawy odniesienia przy zawieraniu umów cywilno-

prawnych.

marzec 05

Normalizacja

marzec 05

Normalizacja

Korzyści ze stosowania norm

Normy :

6. sprzyjają swobodnemu przep ł ywowi towarów i wp ł ywają

1. sprzyjają komunikowaniu się i likwidowaniu barier w handlu.

2. przyczyniają si ę do zwiększenia bezpieczeństwa pracy i

użytkowania.

korzystnie na poziom ich cen.

7. pozwalaj ą na upowszechnianie post ę pu technicznego.

3. są uznawane za gwarancję odpowiedniej jako ś ci.

4. przyczyniają się obniżenia kosztów ochrony zdrowia lub

środowiska

8. sprzyjają utrwalaniu osi ą gnięć techniki.

9. ułatwiają eksport globalny.

10. ułatwiają porozumiewanie się i dają gwarancję porównywalnego

5. u ł atwiają eksport.

standardu wyrobów.

marzec 05

Normalizacja

marzec 05

Normalizacja

Normy z zakresu jakości i niezawodności – cz. 1

Normy z zakresu jakości i niezawodności – cz. 2

Rok

Norma

Charakterystyka

Organizacja/

Kraj

Rok

Norma

Charakterystyka

Organizacja/

Kraj

1989

EN 45000

Seria norm dotyczących akredytacji, badań i certyfikacji

CEN

„Wymagania programu jakości” dla dostawców armii

amerykańskiej

1959

MIL – Q - 9858

USA

Rodzina norm dotyczących auditowania systemów

jakości

1991

ISO 10011

ISO/TC 176

1968

NATO AQAP

j.w. dla NATO

NATO

PN – ISO 29000

PN - EN 45000

Wprowadzenie normy serii ISO 29000 i EN 45000 w

skład polskich norm

1993

PKNMiJ Polska

Wymagania programu zapewnienia jakości i

bezpieczeństwa dla elektrowni atomowych

1971

ANSI – N45 - Z

IAEA

1994

ISO 9000:1994

Nowelizacja norm ISO 9000 (tzw. pierwsza nowelizacja)

ISO

1979

BS 5750

Norma zapewnienia jakości

W.Brytania

1994

QS – 9000

Opracowanie pierwszej edycji normy dla przemysłu

samochodowego

USA

1986

ISO 8402

Zarządzanie jakością i zapewnienie jakości.

Terminologia

ISO/TC 176

1996

PN – ISO 9000

Przyjęcie przez PKN nowelizacji normy ISO 9000

PKN Polska

ISO 9000

EN 29000

ISO/TC 176

CEN - UE

2000

ISO 9000:2000

Nowelizacja normy ISO 9000:1994 (tzw. druga

nowelizacja norm)

ISO/TC 176

1987

Rodzina norm dt. systemów zarządzania jakością

2001

PN – ISO

9000:2000

Przyjęcie przez PKN nowelizacji normy ISO 9000

PKN Polska

marzec 05

Normalizacja

marzec 05

Normalizacja

Normy jakościowe branżowe – cz. 1

Normy jakościowe branżowe – cz. 2

QS-9000 - standard motoryzacyjny dla rynku brytyjskiego. Powoli wygasający.

ISO/TS 16949 - nowy standard na rynku motoryzacyjnym oparty na normach ISO

VDA 6.1 - standard niemiecki w branży motoryzacyjnej

EAQF - standard francuski w branży motoryzacyjnej

AVSQ - standard włoski w branży motoryzacyjnej

TS 16949 - standard uwzględniający wymagania dostawców w branży motoryzacyjnej dla rynku

francuskiego, niemieckiego i włoskiego.

ISO 14000 - systemy zarządzania środowiskiem

EMAS - bardziej restrykcyjny system zarządzania środowiskowego

HACCP - system analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli przy produkcji i przechowywaniu

żywności

TL 9000 - standard dla przemysłu telekomunikacyjnego

SQAS - standard dla systemu transportu i przechowywania produktów chemicznych

EN 460001/2 - certyfikacja na zgodność z wymogami w medycynie

SCC - certyfikacja na zgodność z systemem zarządzania bezpieczeństwem SA

8000 - wymagania dotyczące odpowiedzialności za warunki socjalne

AQAP - przepisy NATO dotyczące jakości

ISO 18000 -międzynarodowy standard dla systemów zarządzania bezpieczeństwem

higieną pracy

ISMS - systemy zarządzania bezpieczeństwem informacji

TickIT - brytyjski standard dla dostawców systemów informatycznych

9000 0056, TS 157) - standard zarządzania jakością dostaw w przemyśle lotniczym

ISO 45000 - systemy zarządzania w laboratoriach, w tym: EN 45000,ISO/IEC 17025

ISO 90011:2000 - norma dotycząca audytowania systemów jakości

marzec 05

Normalizacja

marzec 05

Normalizacja

NORMALIZACJA W DZIEDZINIE

JAKOŚCI I NIEZAWODNOŚCI

NORMALIZACJA W DZIEDZINIE

JAKOŚCI I NIEZAWODNOŚCI

Rok

Organizacje / instytucje normalizacyjne

Rok

Organizacje / instytucje normalizacyjne

1904

Utworzenie Międzynarodowej Komisji Elektrotechnicznej w St. Louis (USA)

IEC - International Electrotechnical Commission

W ramach ISO powołano Komitet Techniczny ISO/TC 176 pod nazwą „Quality

Assurance”. W roku 1987 zmienia nazwę na „Quality Management and Quality

Assurance”.

1926

Utworzenie Międzynarodowej Federacji Komitetów Normalizacyjnych

ISA – International Standardization Association

1979

1946

Powołanie Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej

ISO – International Organization for Standardization

Powołanie przez IEC i ISO wspólnej grupy koordynacji i współpracy –

ICG QDS Joint Coordination Group Group – Qualiy, Dependability, Statistic

1989

1947

Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna zostaje afiliowana przy organizacji ISO.

1993

Zarządzeniem Prezesa PKNMiJ powołano w tej instytucji (obecnie PKN) trzy

normalizacyjne komisje problemowe.

1959

Powołanie Europejskiego Komitetu Normalizacji Elektrotechnicznej

CENELEC – Comite Europeen de Normalisation Electotechnique /

Powstanie Polskiego Komitetu Normalizacyjnego, Głównego Urzędu Miar, Polskiego

Centrum Badań I Certyfikacji.

1993

1961

Powołanie Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego z siedzibą w Brukseli

CEN – Comite Europeen de Normalisation

1965

W ramach IEC powołany zostaje Komitet Techniczny IEC/TC pod nazwą „Reliability and

Maintainability”, który zmienia nazwą na „Dependability”.

marzec 05

Normalizacja

marzec 05

Normalizacja

Główne fazy opracowania norm ISO

Faza 1

zgłoszenie tematu (tzw. temat roboczy (WI - Works Items)/,

który ma być przedmiotem normy poprzez grupy robocze (WG

- Working Group), utworzone przy krajowym komitecie

normalizacyjnych ( SC - Sub Comittee)/

Faza 4

„6 – miesi ę czne głosowanie” na forum krajowych komisji

normalizacyjnych – cz ł onków ISO, które przygotowuję uwagi

(zmiany) do przed ł o ż onego im projektu propozycji zwanego

Projektem Normy Międzynarodowej ISO/DIS (DIS - Draft

International Standards ).

Faza 2

przygotowanie Projektu Propozycji (DP– Draft Proposal ) w

grupach roboczych.

Faza 5

opublikowanie normy ISO. Komitet Techniczny odpowiada za

przygotowanie ostatecznej wersji normy po pozytywnym wyniku

g ł osowania na forum krajowych komisji. Norma następnie jest

drukowana i publikowana w Genewie.

Faza 3

zatwierdzenie Projektu Propozycji przez Komitet Techniczny

ISO/TC 176 ( Technical Comittee ISO/TC 176) następuje po

pozytywnym wyniku głosowania (2/3 głosów).

Zatwierdzony Projekt określany jest mianem Projektu Komisji

Technicznej ISO (ISO Comittee’s Draft ).

Faza 6

opublikowanie normy przez krajowe komitety, po przet ł umaczeniu

jej na narodowy język i zatwierdzeniu a także nadaniu numeru (w

Polsce PN-ISO) przez Krajowy Komitet Normalizacyjny

marzec 05

Normalizacja

marzec 05

Normalizacja

Cele podstawowe

działalności organizacji normalizacyjnych

I. Opracowanie i promowanie norm.

MIĘDZYNARDOWE I EUROPEJSKIE

ORGANIZACJE NORMALIZACYJNE

II. Usuwanie lub zapobieganie powstawaniu technicznych

barier w handlu.

TEMAT I

III. Promowanie bezpieczeństwa, ochrony zdrowia

i środowiska.

marzec 05

Normalizacja

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: