Instrukcja Ochrony Lasu.pdf

Pañstwowe Gospodarstwo Leœne

Lasy Pañstwowe

INSTRUKCJA

OCHRONY LASU

WARSZAWA 2004

Wydano na zlecenie Dyrekcji Generalnej Lasów Pañstwowych

Warszawa 2004

ul. Bitwy Warszawskiej 1920 r. nr 3

02-362 Warszawa

tel. (0-prefix-22) 822 49 31, fax (0-prefix-22) 822 96 79

e-mail: wydawnictwa@lasy.gov.pl

www.lp.gov.pl

Redakcja

Ewa Kwiecieñ

Redakcja techniczna

Bo¿ena Wid³aszewska

Korekta

Maria Suda

ISBN 83-88478-45-1

Sk³ad, ³amanie

ANTER s.c., W-wa, ul. Tamka 4, lok. 12

Druk

Druk Intro

ul. Œwiêtokrzyska 32, 88-100 Inowroc³aw

tel. (0-prefix-52) 354-94-50

Instrukcjê opracowa³ zespó³ autorów w sk³adzie:

Przewodnicz¹cy: doc. dr hab. Andrzej Kolk

Zastêpca przewodnicz¹cego: dr in¿. Ryszard Kapuœciñski

Cz³onkowie:

Osoby wspó³pracuj¹ce:

prof. dr hab. Barbara G³owacka

dr in¿. £ukasz Brodziak

prof. dr hab. Andrzej Grzywacz

dr in¿. Wojciech Grodzki

prof. dr hab. Tytus Karlikowski

dr in¿. Jacek Hilszczañski

prof. dr hab. Tadeusz Kowalski

mgr in¿. Tomasz Jab³oñski

dr in¿. Andrzej £abêdzki

mgr in¿. Magdalena Kowalkowska

prof. dr hab. S³awomir Mazur

dr in¿. Józef Piwnicki

dr in¿. Pawe³ Nasiadka

dr in¿. Artur Rutkiewicz

mgr in¿. Stefan Perz

mgr in¿. Jacek Stocki

mgr in¿. Andrzej Rodziewicz

dr in¿. Lidia Sukovata

prof. dr hab. Zbigniew Sierota

prof. dr hab. Jan Szyszko

prof. dr hab. Jerzy R. Starzyk

mgr in¿. S³awomir Œlusarski

prof. dr hab. Jerzy Wiœniewski

prof. dr hab. Henryk Tracz

Przy opracowaniu Instrukcji Ochrony Lasu wykorzystano uwagi i opinie nad-

leœniczych: in¿. Daniela Be³zeckiego, mgr. in¿. Jana Dudy, mgr. in¿. Krzyszto-

fa Frydla, mgr. in¿. Zdzis³awa Jankowskiego, mgr. in¿. Janusza Kobielskiego,

mgr. in¿. Jana Majchrzaka, mgr. in¿. Zbigniewa Matu³y, mgr. in¿. Ryszarda

Paszkiewicza, mgr. in¿. Ryszarda Plechy i mgr. in¿. Stanis³awa Wojnowskiego,

pracowników Zespo³ów Ochrony Lasu: mgr. in¿. Piotra Gawêdy, dr. in¿. Ber-

narda Koncy i mgr. in¿. Krzysztofa Mazura oraz pracowników regionalnych

dyrekcji Lasów Pañstwowych: mgr. in¿. Gerarda Bartknechta, mgr. in¿. S³awo-

mira Majewskiego i mgr. in¿. Tadeusza Pampucha

Spis treœci

Czêœæ I – INFORMACJE OGÓLNE

1. Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

2. Cele i zadania gospodarki leœnej w ochronie lasów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

3. Ogólne zasady ochrony lasu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

4. Ochrona lasu na obszarach i w obiektach prawnie chronionych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

5. Ochrona lasu w leœnych kompleksach promocyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

Czêœæ II – CZYNNOŒCI OBOWI¥ZKOWE

Kontrola i prognozowanie zagro¿enia lasu

1. Postanowienia ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

2. Kontrola zagro¿enia lasu przez owady . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

2.1. Kontrola wystêpowania szkodników korzeni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

2.2. Kontrola wystêpowania szkodników liœcio¿ernych sosny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

2.2.1. Kontrola wystêpowania brudnicy mniszki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

2.2.2. Jesienne poszukiwania szkodników pierwotnych sosny . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

2.3. Kontrola wystêpowania szkodników liœcio¿ernych œwierka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

2.3.1. Zasnuje œwierkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

2.3.2. Zawodnica œwierkowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

2.4. Kontrola wystêpowania foliofagów w drzewostanach liœciastych . . . . . . . . . . . . . . . 36

2.5. Kontrola zagro¿enia drzewostanów przez owady kambio- i ksylofagiczne . . . . . . . 37

3. Kontrola szkód powodowanych przez grzyby patogeniczne i inne czynniki

chorobotwórcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

4. Kontrola zagro¿enia lasu przez roœlino¿erne ssaki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

5. Kontrola uszkodzeñ lasu spowodowanych przez po¿ary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

6. Kontrola uszkodzeñ lasu spowodowanych przez wiatr, œnieg i inne czynniki abiotyczne 42

Czêœæ III – CZYNNOŒCI NIEOBOWI¥ZKOWE

Ocena zagro¿enia, profilaktyka i metody ochrony lasu

A. Ocena zagro¿enia lasu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

1. Ocena zagro¿enia lasu przez owady . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

1.1. Ocena wystêpowania szkodników w szyszkach, owocach oraz nasionach drzew

i krzewów leœnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

1.2. Ocena wystêpowania szkodników upraw, m³odników i tyczkowin . . . . . . . . . . . . . . 45

1.2.1. Ocena wystêpowania ryjkowców i zakorków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

1.2.2. Ocena wystêpowania zwójek sosnowych i skoœnika tuzinka . . . . . . . . . . . . . 47

1.2.3. Ocena wystêpowania opaœlika sosnowca i rozwa³ka korowca . . . . . . . . . . . 48

1.2.4. Ocena wystêpowania borecznikowca (borecznika) rudego . . . . . . . . . . . . . . 50

1.2.5. Ocena wystêpowania ig³ówki sosnówki i pryszczarka Baera . . . . . . . . . . . . . 50

1.3. Nadzwyczajne kontrole wystêpowania szkodników pierwotnych sosny . . . . . . . . . . 51

1.3.1. Barczatka sosnówka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

1.3.2. Brudnica mniszka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

1.3.3. Boreczniki sosnowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

1.3.4. Poproch cetyniak i strzygonia choinówka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

1.3.5. Osnuja gwiaŸdzista i czerwonog³owa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

1.3.6. Siwiotek borowiec . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

1.4. Ocena wystêpowania wskaŸnicy modrzewianeczki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

1.5. Ocena wystêpowania zwójek jod³owych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

1.6. Ocena wystêpowania owadów kambio- i ksylofagicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

2. Ocena zagro¿enia lasu przez grzyby patogeniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

2.1. Ocena zagro¿enia szkó³ek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

2.2. Ocena zagro¿enia upraw, m³odników i dr¹gowin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71

2.3. Ocena zagro¿enia drzewostanów w wieku ponad 20 lat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

2.3.1. Ocena zagro¿enia drzewostanów iglastych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

2.3.2. Ocena zagro¿enia drzewostanów liœciastych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76

3. Ocena zagro¿enia lasu przez przêdziorka sosnowca i nicienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78

3.1. Ocena zagro¿enia szkó³ek i upraw przez przêdziorka sosnowca . . . . . . . . . . . . . . . 78

3.2. Ocena zagro¿enia siewek i sadzonek przez nicienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78

4. Ocena zagro¿enia lasu przez szkodniki i patogeny kwarantannowe . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

5. Ocena zagro¿enia lasu przez drobne gryzonie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

6. Ocena zagro¿enia lasu przez czynniki antropogeniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82

B. Profilaktyka w ochronie lasu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

7. Cele i kierunki dzia³añ profilaktycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

8. Realizacja profilaktyki w praktyce leœnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84

9. Ochrona ró¿norodnoœci biologicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

9.1. Przedmiot ró¿norodnoœci biologicznej w lasach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87

9.2. Ochrona ró¿norodnoœci biologicznej w praktyce leœnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

10. Biologiczne uodparnianie drzewostanów przez stosowanie zabiegów fitomelioracyjnych 89

11. Biologiczne wzbogacanie obrze¿y lasu i kszta³towanie stref ekotonowych . . . . . . . . . . . 90

12. Pozostawianie wysp starodrzewia (biogrup) na zrêbach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92

13. Ochrona po¿ytecznej fauny owado¿ernej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

13.1. Ochrona parazytoidów i drapie¿nych stawonogów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

13.2. Ochrona mrowisk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94

13.3. Ochrona p³azów i gadów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95

13.4. Ochrona ptaków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95

13.5. Ochrona nietoperzy i innych po¿ytecznych ssaków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

14. Ogniskowo-kompleksowa metoda ochrony lasu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

14.1. Powierzchnie ogniskowo-kompleksowej metody ochrony lasu . . . . . . . . . . . . . . . . . 100

14.2. Remizy na powierzchniach ogniskowo-kompleksowej metody ochrony lasu . . . . . 101

14.3. Ochrona po¿ytecznej fauny na powierzchniach metody ogniskowo-kompleksowej 102

15. Wykorzystanie wskaŸnika œredniej biomasy osobniczej (SBO) biegaczowatych

( Carabidae ) jako bioindykatora stanu ekosystemu leœnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102

C. Metody ochrony lasu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

16. Zabiegi ochronne w drzewostanach zagro¿onych chorobami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

16.1. Ochrona owoców i nasion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

16.1.1. Zapleœnienie owoców i nasion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

16.1.2. Zgnilizna ¿o³êdzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: