DYSTOKIA.doc

(1279 KB) Pobierz

DYSTOKIA

DYSTOKIA. ROZWIĄZYWANIE CIĘŻKICH PORODÓW METODĄ KOREKCJI.

DYSTOKIA/CIĘŻKI PORÓD- zaburzenia II etapu porodu (fazy wypierania płodu)

PRZYCZYNY ZE STRONY PŁODU

• nieprawidłowe ułożenia, położenia, postawy płodu

• za duży płód

• obumarły płód

• ciąża bliźniacza

• potworkowatości

PRZYCZYNY ZE STRONY MATKI

• Nieprawidłowe bóle porodowe

• Wąskość dróg rodnych

• Wielowodzie

• Małowodzie

• Przedwczesne odklejenie łożyska

• Skręty macicy

• Opadnięcia macicy

• Przepukliny brzuszne

• Inne (choroby ogólnoustrojowe, złamania, porażenia, morzyska…)

PRZYCZYNY ZE STRONY CZŁOWIEKA

• Nieodpowiednie: utrzymanie, żywienie, eksploatacja

• Zły dobór hodowlany (genetyczny)

• Niefachowa „pomoc” porodowa

• Nieodpowiednie stosowanie środków farmakologicznych

METODY ROZWIAZYWANIA CIĘŻKICH PORODÓW U KLACZY

1. KOREKCJA NIEPRAWIDŁOWYCH POSTAW, POŁOŻEŃ, UŁOŻEŃ PŁODU:

a) NA STOJĄCEJ KLACZY,

b) KLACZY WPROWADZONEJ W NARKOZĘ pozycja Trendelburga (pełna kontrola działań, zminimalizowane ryzyko uszkodzeń dróg rodnych, klacz przygotowana do ewentualnego wykonania cesarskiego cięcia)

2. FETOTOMIA

3. CESARSKIE CIĘCIE

CEL

WYDOBYCIE PŁODU W MOŻLIWIE JAK NAJKRÓTSZYM CZASIE I Z JAK NAJMNIEJSZYMI KOMPLIKACJAMI DLA MATKI

Dystokia jest stanem zagrożenia życia dla matki i płodu!

Badanie położnicze powinno być wykonane szybko i precyzyjnie:
- wywiad + ocena stanu ogólnego klaczy
- ocena rozwarcia szyjki macicy
- ocena żywotności, wielkości, postawy, położenia, ułożenia płodu
- ocena nasilenia bóli porodowych
- czy pęknięty jest worek płodowy
- ocena ilości wód płodowych
- inne: ankylozy, potworkowatości, ciąża bliźniacza, przodowanie łożyska
i zakończone podjęciem decyzji: korekcja/ fetotomia/ cesarskie cięcie.

CZĘSTOTLIWOŚĆ DYSTOKI U KONI:

- OK. 10% PORODÓW U KONI ZIMNOKRWISTYCH TO PORODY CIĘŻKIE!

ALE TYLKO OK. 4% WSZYSTKICH PORODÓW U KONI SZLACHETNYCH TO PORODY Z KOMPLIKACJAMI

GŁÓWNE PRZYCZYNY DYSTOKI U KLACZY:

- W OK. 80% PRZYCZYNĄ CIĘŻKIEGO PORODU U KLACZY SĄ NIEPRAWIDŁOWOŚCI W UŁOŻENIU, POSTAWIE, POŁOŻENIU PŁODU

- ZNACZNIE RZADZIEJ WYSTĘPUJĄ: ZBYT DUŻY PŁÓD, ANKYLOZY, BLIŻNIAKI, POTWORKOWATOŚCI, SKRĘTY MACICY, WIELOWODZIE…

W ZWIĄZKU Z TYM :

Największy odsetek interwencji położniczych w przypadku wystąpienia dystoki u koni to korekcja nieprawidłowych ułożeń, postaw, położeń a następnie ekstrakcja płodu

Niezbędne wyposażenie:

• Środki do sedacji, znieczulenia nadoponowego, narkozy, oraz leki przeciwbólowe i uterorelaksanty (clenbuterol)

• Zastępcze wody płodowe

• Żele poślizgowe

• Sprzęt położniczy: nóż porodowy, linki, łańcuszki, haki, szczudła porodowe, zawłoczki

WYMAGANE JEST ŚCISŁE PRZESTRZEGANIE ASEPTYKI !!!

wywiązanie ogona, umycie i dezynfekcja krocza, rąk oraz używanie sterylnych narzędzi położniczych

Czy konieczne jest znieczulenie?

W razie potrzeby można zastosować:
- leki uspokajające
- leki przeciwbólowe
- znieczulenie nadoponowe
- narkozę

Rodzaj i dawkowanie leków uzależnione jest od:

• nasilenia bóli porodowych

• stanu ogólnego rodzącej klaczy

• żywotności płodu

Opracowane w Klinikach Hipiatrycznych schematy postępowania podczas dystoki miały na celu zwiększenie przeżywalności źrebięcia i klaczy.

Dwa kierunki działania:

1 Maksymalne skrócenie zaburzonego (przedłużonego z różnych przyczyn II etapu porodu, który fizjologicznie trwa 15-30 min) poprzez doskonalenie manualne i organizacyjne zespołów położniczych

2 Wydłużenie życia źrebięcia w drogach rodnych matki poprzez dostarczenie tlenu

EXIT (Ex utero intrapartum treatment)- metoda opracowana w latach 90-tych, polegająca na intubacji płodu w drogach rodnych, obecnie bardzo rozwinięta (pełen monitoring gazometryczny płodu, co umożliwia odpowiedni dobór mieszanki tlenu do skutecznej resustytacji).

ZALECANY SCHEMAT POSTĘPOWANIA

1 ETAP- na klaczy stojącej (10- 15 min. manipulacji !), sedacja + znieczulenie nadoponowe , zastępcze wody płodowe, żel, sterylne narzędzia położnicze.

Istnieje możliwość skorygowania większości nieprawidłowych ułożeń i postaw płodu. Niestety przy tej formie znieczulenia nie zniesione są skurcze macicy, a dodatkowo może pojawić się chwiejność zadu (znieczulenie nadoponowe) i ryzyko położenia klaczy (znaczne zmniejszenie przestronności dróg rodnych).

- gdy problem jest nierozwiązany, a płód jeszcze żyje zaleca się zaintubowanie źrebięcia (EXIT) w drogach rodnych i podanie tlenu (jest to możliwe, gdyż w 90% porodów występuje przodowanie główkowe). W warunkach terenowych do rurki intubacyjnej podłącza się standardowy worek Ambu. Postępowanie to istotnie zwiększa szansę na utrzymanie płodu przy życiu podczas przedłużającej się korekcji (ETAP 2), również zwiększa przeżywalność źrebięcia w sytuacji wykonania cesarskiego cięcia, gdy repozycja jest niemożliwa

1 ETAP KOREKCJI - na klaczy stojącej (10- 15 min. manipulacji !)

2 ETAP- wprowadzenie w narkozę, tylna część ciała klaczy jest podniesiona o 50 stopni (pozycja Trendelburga). MAKSYMALNY CZAS MANIPULACJI DO 15 MINUT!

• Postępowanie to umożliwia, w krótkim czasie wykonanie repozycji (istotne gdy płód żyje) bardziej skomplikowanych wad ułożeń, postaw, a także położeń np. siedzącego psa dlatego że:

- jest całkowite zniesienie skurczów macicy i tłoczni brzusznej (narkoza!!!)

- komfort pracy (dużo miejsca w jamie macicy, gdyż płód opada w kierunku doczaszkowym jamy brzusznej)

WAŻNE: MANIPULACJE TRWAJĄCE >30 MIN POWODUJĄ OBRZĘK, OTARCIA, ZAKAŻENIA DRÓG RODNYCH !!!

2 ETAP KOREKCJI- klacz wprowadzona w narkozę, tylna część ciała jest podniesiona o 50 stopni (pozycja Trendelburga).

• w przypadku płodów martwych- trudnych do repozycji ułożeń, postaw, położeń płodów, potworkowatości, ankyloz należy wykonać fetotomię

• gdy płód jest żywy ale dłuższe manipulacje nie mają sensu (ryzyko śmierci płodu i matki!), lub gdy płód jest martwy ale zbyt ryzykowne jest wykonanie repozycji lub fetotomi w trosce o zdrowie i życie klaczy wskazane jest wykonanie cesarskiego cięcia

PRZERŻYWALNOŚĆ KLACZY PO WYKONANIU CESARSKIEGO CIĘCIA TO OK. 90% !

- WAŻNE JEST DOŚWIADCZENIE I PODJĘCIE DECYZJI W ODPOWIEDNIM CZASIE, GDYŻ ZABIEG WYKONANY ZBYT PÓŹNO ZNACZNIE OGRANICZA SZANSĘ PRZEŻYCIA KLACZY!

W SYTUACJACH W KTÓRYCH WŁAŚCICIEL KLACZY RODZĄCEJ NIE WYRAŻA ZGODY NA UDZIELENIE POMOCY PORODOWEJ NALEŻY WZIĄŹĆ POD UWAGĘ EUTANAZJĘ

WYMAGANE UMIEJĘTNOŚCI

• zakładanie pętli porodowych, haków oczodołowych,

• chwyty przy użyciu ręki (za żuchwę, za oczodoły, za uszy)

• wykorzystanie „pary sił”

• należy być przygotowanym do nacięcia krocza

NIEPRAWIDŁOWE UŁOŻENIA GŁOWY

• Zaparcie głowy w pochwie lub w obrębie przedsionka pochwy

• Zawinięcie głowy na bok

• Zawinięcie głowy na grzbiet

• Opadnięcie głowy na przedpiersie (1, 2, 3 stopnia)

• Skręcenie szyi i głowy wzdłuż długiej osi

Zawinięcie głowy na bok

Repozycję ułatwia ustalenie głowy -wykorzystanie pętli porodowych, haków oczodołowych, a następnie zepchnięcie płodu w głąb macicy

Opadnięcie głowy na przedpiersie 3 stopnia

Korekcję znacznie ułatwia odprowadzenie jednej kończyny piersiowej do jamy macicy (zwiększenie miejsca do manipulacji)

NIEPRAWIDŁOWE UŁOŻENIA KOŃCZYN PIERSIOWYCH

• Zaparcie nadgarstkowe (wklinowane/niewklinowane, jedno/obustronne)

• Zaparcie barkowe (jedno/obustronne)

• Zaparcie łokciowe (jedno/obustronne)

• Skrzyżowanie kończyn na karku

Jednostronne wklinowane zaparcie nadgarstkowe

Obustronne niewklinowane zaparcie nadgarstkowe

Zaparcie łokciowe

NIEPRAWIDŁOWE UŁOŻENIE KOŃCZYN MIEDNICZNYCH

• Zaparcie skokowe (wklinowane/niewklinowane, jedno/obustronne)

• Zaparcie biodrowe (jedno/obustronne)

Obustronne zaparcie skokowe

Obustronne zaparcie biodrowe

NIEPRAWIDŁOWE POSTAWY

• Postawa dolna (przodowanie główkowe/pośladkowe)

• Postawa boczna (przodowanie główkowe/pośladkowe)

Postawa dolna przodowanie główkowe

W przypadku płodów żywych skręcenie głowy do postawy górnej (chwyt za oczodoły) powoduje obrót całego płodu. Czasami konieczne jest skrzyżowanie kk. piersiowych i ich skręcenie, można wykorzystać mankiety porodowe Benescha.

Postawa dolna przodowanie pośladkowe

NIEPRAWIDŁOWE POŁOŻENIA

• Pionowe (grzbietowe/brzuszne)

• Poprzeczne (grzbietowe/brzuszne)

Korekcja nieprawidłowych położeń jest bardzo trudna. Podejmujemy decyzję o rozwiązaniu ciężkiego porodu metodą korekcji nieprawidłowych położeń tylko w sytuacji, gdy płód jest mały, a kanał miednicy krótki i szeroki!!!

Położenie pionowe brzuszne