Wprowadzenie do psychologii

Koncepcja psychologiczna człowieka jest jawną lub ukrytą ideą proponowaną przez dany nurt teoretyczny w psychologii.

Koncepcja psychologiczna człowieka jest zbiorem założeń przyjętych a priori lub wynikających z doświadczenia) na temat tego, co w ludziach jest uniwersalne i ponadczasowe

Dotyczy kilku kwestii:

·        Kim jest człowiek?

Jednym z wielu organizmów żywych, podlegających tym samym prawom albo, że jest unikatem, przy czym między pierwszą a drugą odpowiedzią możliwych jest mnóstwo innych wariantów.

Inne problemy: czy człowiek jest „wytworem” czynników biologicznych, czy raczej własnej aktywności i uczenia się; co w człowieku jest uniwersalne a co indywidualne?

·        Jaki jest człowiek?

Jakie ma cechy? Czy jest układem prostym, czy złożonym? Czy jest stały, czy zmienny? Czy jest wolny, czy zniewolony przez konieczności? Czy działa racjonalnie, czy nieracjonalnie? Czy jest panem sytuacji, czy ofiarą losu?

·        Jakie są podstawowe mechanizmy zachowania człowieka?

Co decyduje o kształcie ludzkich zachowań? Jakie potrzeby i w jaki sposób realizuje człowiek? Dlaczego coś robi, albo dlaczego coś przestaje robić? Co go mobilizuje do działania, a co zniechęca/

.

Ile jest psychologii?

1.     Psychologia naukowa – będąca zbiorem twierdzeń, które dotyczą regularności i zależności, zawierająca opis i wyjaśnianie faktów należących do sfery psychiki i stanowiących podstawę do przewidywania nowych zjawisk.

2.     Psychologia humanistyczna – obejmująca ujęcia aksjologiczne, a więc określająca, co jest dla człowieka dobre, co słuszne, co warto i dlaczego;

3.     Psychologia potoczna – mniej lub bardziej powszechne społeczne przekonania dotyczące ludzkiej natury, mechanizmów ludzkiego zachowania; jest to psychologia precedensu, ewenementu i osobliwości (jeśli coś się zdarzyło raz, może zdarzyć się zawsze i zapewne zdarza się często, choć o tym nie wiemy;

Psychologia naukowa:

-         kładzie nacisk na zależności przyczynowe – dwie pozostałe prezentują nastawienia indeterministyczne

-         dąży do ścisłego i skrajnego obiektywizmu – pozostałe zwracają uwagę raczej na intuicję i przeżycie

-         podporządkowana jest idei poznania – inne nad poznanie przedkładają poczucie, wiarę, przeświadczenie

-         poszukuje zależności skutków od zbioru przyczyn działających w interakcji – inne zorientowane są raczej na poszukiwanie przyczyny wystarczającej

Koncepcje człowieka w psychologii

I.                   Psychoanalityczna koncepcja człowieka (czynniki regulujące zachowanie mają charakter popędowy, afektywny, instynktowny – są biologicznie ukształtowanymi, gotowymi strukturami uruchamiającymi określone działania) – Zygmunt Freud

II.                Behawiorystyczna koncepcja człowieka (odruchy warunkowe, bodziec-reakcja, wzmocnienia) – Iwan Pawłow, John Watson, Burrhus Skinner i Jerzy Konorski

III.             Humanistyczna koncepcja człowieka (upodmiotowienie, dialog, a nie manipulacja, komunikacja,łączenie psychologii jako nauki z psychologią jako praktyką, uwzględnianie perspektywy badanego, odwołanie się do empatii) -  Carl Rogers, Abraham Maslow (teoria potrzeb, teoria samoaktualizacji)

IV.            Poznawcza koncepcja człowieka – odwołania do cybernetyki: Ulric Neisser (nauka o mechanizmach funkcjonowania ludzkiego umysłu), Noam Chomsky, Kurt Lewin, George Kelly (gromadzenie doświadczeń polega na tworzeniu dychotomicznych odwzorowań rzeczywistości: czarne –białe, smutne-wesołe), Leon Festinger

V.               Socjobiologiczna koncepcja człowieka - David Buss, Edward Wilson  - ponadgatunkowa, człowiek jest typowym ssakiem – znaczna liczba zachowań jest zdeterminowana genetycznie.

VI.            Postmodernistyczna koncepcja człowieka –  Zygmunt Bauman, Michel Foucault -podstawowy problem człowieka to oscylacja między nawrotami do przeszłości a odrzuceniem tradycji

VII.         Potoczne koncepcje człowieka -skuteczny sposób odreagowania własnych emocji, pełnią funkcje ekspresji solidarności z innymi, zapewniają możliwość wsparcia udzielanego innym ludziom, służą usprawiedliwianiu ludzkich działań.

Działy psychologii

·        Psychologia ogólna

·        Psychologia rozwoju człowieka

·        Psychologia społeczna

·        Psychologia wychowania

·        Psychologia kształcenia

·        Psychologia kliniczna

·        Psychologia zdrowia

·        Psychologia pracy

·        Psychologia organizacji

·        Psychologia ekonomiczna

·        Psychologia polityczna

·        Psychologia ekologiczna

·         Psychologia pozytywna

4