Ogólne pojęci a prawne.pdf

Rozdział 1

ogólne PojęCIa Prawne

1.1. Pojęcie prawa

Pojęcieprawajestróżnieinterpretowane.Jedniutożsamiająjezezbioremprzepi-

sówprawnychujętychwtekstachprawnych.Innikojarzązezbioremdecyzjipodejmo-

wanychprzezsędziówluburzędników.Jeszczeinniuznająjezasystemnormsłusznych,

mającychźródłownaturzeczłowieka.

W Uniwersalnym słowniku języka polskiego podred.St.Dubiszapodhasłem„prawo”

możnaznaleźćnastępującewyjaśnienie: „ogół przepisów i norm prawnych regulujących

stosunki między ludźmi danej społeczności, zawierających zakazy, których naruszenie

zagrożone jest określoną karą” .Niedlakażdegomłodegoczytelnikatakiewyjaśnienie

możebyćwystarczające.Wartodokonaćanalizytegozapisu.Częśćpoczątkowaobjaśnie-

nia„ogółprzepisówinormprawnych”wymuszapytanie:ktojeustanowił?Zkoleiczęść

końcowa„zawierającychzakazy,którychnaruszeniezagrożonejestokreślonąkarą”su-

gerujeprzymus,jakimożestosowaćpaństwo.Wracającdoprzepisówinormprawnych,

wartozwrócićuwagęnapodstawowycelimprzypisany:regulowaniestosunkówmię-

dzyludźmiokreślonejspołeczności. Prawo jest zatem zjawiskiem społecznym .Ozna-

czatoprzedewszystkim,że:

• jestwtedy,gdychcemywyznaczyćsposobyzachowaniaczłowiekawramachmniej

lubbardziejzorganizowanejgrupyspołecznej;

• wyrażawartościipotrzebyozasięguspołecznym;

• chronitewartościipotrzeby;

• jestefektemkońcowymprocesudecyzyjnego,któryprzebiegawtakiejzbiorowo-

ścispołecznejjakpaństwo;

• jestformułowaneprzezorganypaństwa;

• jestbronione(sankcjonowane).

Prawo jestzatem szczególnym porządkiem społecznym ,któryjest tworzony i chro-

niony w sposób zinstytucjonalizowany.

naczelną cechą prawa jestjego normatywny charakter .Prawemsąnormy(regu-

ły,zasady,przykazania).Oznaczato,żepewnezachowaniauznajesięzaobowiązujące

idyscyplinującedookreślonegosposobupostępowania.Normatywnośćprawaznajduje

swójwyrazwwypowiedziachnormatywnych.Wydawanesąrozmaiteaktynormatyw-

ne,wktórychnormyujętesąwramyprzepisówprawnych.Wtymmiejscu–wyprze-

dzajączagadnieniaomawianewdalszejkolejności–należyzasygnalizować,żewPolsce

źródłemprawasąwyłącznienormyzawartewaktachnormatywnych.Dotychostatnich

zaliczasię:KonstytucjęRP,ustawyiaktywydawanenapodstawieupoważnieniausta-

wowego.Aktynormatywnesąwydawaneprzezupoważnioneorgany.

Inną cechą prawa jestjego perswazyjny charakter .Posłuszeństwoczłowiekawobec

prawawynikazdokonanegowyboru.Tenostatnizregułyjestwzględnieswobodny. Po-

słuch prawa możewynikaćzróżnychpowodów.Donajczęściejwystępującychnależą:

• szacunekwobecprawa(takapostawajestkorzystnazpunktuwidzeniastanowią-

cychprawoiorganówwładzypublicznej,stosującychtoprawo;malejebowiem

liczbaprzypadkównaruszaniaprawa);

•chęćuzyskaniaokreślonychkorzyścialbouniknięciakar(takapostawawiąże

sięzdokonywaniemrozrachunkówzyskówistrat,któremogąwynikaćzarówno

zprzestrzegania,jakinieprzestrzeganiaprawa);

• naśladowaniezachowańinnychosóblubdostosowywaniesiędonich(takaposta-

wawynikanajczęściejzzaobserwowanegowotoczeniustosunkudoprawa,aono

samoniejestżadnymukłademodniesienia).

Pojęcieprawanależyodnosićdoporządkuspołecznego,któryjesttworzonyichro-

nionywsposóbzinstytucjonalizowany.Poszczególnenormyiinstytucjeprawnewywo-

łująokreśloneskutki,azatemrealizująpewnefunkcjewobecspołeczeństwaijednostki,

którejetworzą.Donajważniejszych społecznych funkcji prawa należąm.in.:

• organizacyjna (ujawniasięprzytworzeniuinstytucjonalnychwarunkówżyciaspo-

łecznegoipaństwowego;prostymprzykłademsąunormowaniadotycząceustroju

organówwładzypublicznej,ichkompetencjiitrybudziałania);

• stabilizacyjna (skutkiemdziałaniaprawajestutrwalanieistniejącegowspołeczeń-

stwieładugospodarczego,politycznego);

• ochronna (prawochroniróżnewartości,ważnezespołecznegopunktuwidzenia).

Wliteraturzemożnaspotkać inny podział funkcji prawa :

• kontrola zachowań .Efektemdziałaniaprawajestpoddaniezachowańludzkich

społecznejkontroli.Chodziotakiwpływnazachowanie,któryspowodujepodej-

mowaniedziałańpożądanychprzeznormodawcęipowstrzymaniesięoddziałań

niepożądanych.Wnormachustanawiasięnakazy,zakazylubdozwolenia.Normy

stymulujązachowanieczłowieka–nakładającokreśloneobowiązkilubprzyznając

określoneuprawnienia;

• rozdział dóbr i ciężarów .Prawoprzyczyniasiędorozdziałuróżnegorodzajudóbr

iciężarów.Takżeobejmujerozdziałuprawnieńiobowiązków.Maonbyćsprawied-

liwy.Funkcjarozdzielczawiążeprawozpojęciemsprawiedliwości.Zkoleispra-

wiedliwośćjestjednąznajważniejszychcnótprawa;

• regulacja konfliktów .Rezultatemdziałaniaprawa–przestrzeganiaistosowa-

nia–jestrozstrzyganiesporówmiędzyludźmi.Sporytepowstajązazwyczaj

wprzypadkuniezgodnościinteresówiopinii.Mogądotyczyćjednostekigrup.

Istniejączterypodstawowemetodyrozwiązywaniakonfliktów.Pierwsza–bez-

pośredniametodaregulacjikonfliktów.Wtrybiekontraktowymstronysame

rozwiązująkonflikt.Pozostałetrzy(wtrybiemediacyjno-koncyliacyjnym,tzn.

takim,wktórymudziałjakoosobatrzeciabierzemediatorlubkoncyliator;wtry-

biearbitrażowym,któryjestdobrowolnąprocedurąrozstrzyganiasporówprzez

osobytrzecie,iwtrybieabiudykacyjnym,któryjesttrybemrozstrzyganiaspo-

równapodstawiezgóryustalonychregułprzeztrzecią,bezstronnąineutralną

stronę)mieszcząsięwgrupiepośrednichmetodregulacji,bowiembiorąwnich

udziałosobytrzecie.

1.2. Pojęcie przepisu prawnego

Przepisem prawnym nazywamy elementarnąjednostkęsystematyzacyjnądane-

gotekstuprawnego.

Jeżelitekstprawnyskładasięzartykułów(paragrafów,ustępów,punktów,liter),

tokażdyartykuł(paragraf,ustęp,punkt,litera)będziestanowiłprzepisprawny.Innymi

słowyprzepisprawnytowypowiedź,którastanowicałośćgramatyczną,ujętąwtekście

aktunormatywnegoiwyodrębnionąjakoartykuł,paragraf,ustępitd.

Przykłady

 KonstytucjaRzeczypospolitejPolskiejzdnia2kwietnia1997r.(Dz.U.Nr78,poz.483

zpóźn.zm.):

Art.32.1.Wszyscysąwobecprawarówni.Wszyscymająprawodorównegotraktowaniaprzez

władzepubliczne.

Skrótod

„artykuł”

Oznaczenienu-

meruartykułu

Oznaczenienu-

meruustępu

Treść

Art. 32.

1. Wszyscysąwobecprawarówni.Wszyscymają

prawodorównegotraktowaniaprzezwładze

publiczne.

oznaczenie przepisu ujętegowramce czytamy wsposóbnastępujący:

Artykuł trzydziesty drugi, ustęp pierwszy.

 ustawazdnia6czerwca1997r.–Kodekspostępowaniakarnego(Dz.U.Nr89,poz.555

zpóźn.zm.):

Art.17.§1.Niewszczynasiępostępowania,awszczęteumarza,gdy:

1)czynuniepopełnionoalbobrakjestdanychdostatecznieuzasadniającychpodejrzeniejego

popełnienia,

2) czynniezawieraznamionczynuzabronionegoalboustawastanowi,żesprawcaniepopeł-

niaprzestępstwa,

3) społecznaszkodliwośćczynujestznikoma,

4) ustawastanowi,żesprawcaniepodlegakarze,

5) oskarżonyzmarł,

6) nastąpiłoprzedawnieniekaralności,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: