DYDAKTYKA  KATECHETYCZNA

Pedagogika nauka o wychowaniu mająca na celu oddziaływanie na wychowanka w jego rozwoju.

-          jedno z podstawowych pojęć pedagogiki;

-         jeden z działów pedagogiki

-          z gr. didacticos – pouczający didoski – uczeń.

-          początkowo sztuka uczenia, teraz należy to, co wiąże się z nauczaniem, uczeniem się,

-          Kształceniem.

-          w dydaktyce poddaje się szczegółowej analizie proces nauczania i kształcenia.

-          jest nauka o kształceniu i samokształceniu.

-          należy do nauk praktycznych

Na proces nauczania i uczenia składa się

1.      Nauczanie – systematyczna praca nauczyciela z uczniami mająca na celu wywołanie zmian w zachowaniu, dyspozycjach i teorii. Jedna z cech nauczania jest przepływ informacji, jaki zachodzi miedzy nauczycielem a uczniem. Ważnym czynnikiem jest wiedza o wartościach moralnych, nauczanie wiąże się nie tylko z kształceniem, ale tez z wychowaniem.

2.      Uczenie się –ciągły proces w toku, na którego podstawie powstają nowe formy zachowania lub zmieniają się formy wcześniej nabyte.

Nauczanie i uczenie są ze sobą ściśle powiązane. Dydaktyka służy wychowaniu kształtowaniu osobowości dochodzi do sprężenia zwrotnego nauczyciel naucza uczeń przyjmuje oraz nauczyciel otrzymuje sygnał na ile to dotarło do ucznia.

FUNKCJE:

1.      Diagnostyczna - dostarczenie wiedzy o stanie rzeczy ostrzejącym w obrębie jej badań

2.      Prognostyczna – prawidłowość procesów rządzących procesem

3.      Instrumentalna technika - zajmuje się środkami, metodami celów dydaktycznych.

Dydaktyka jest teorią nauczania i uczenia się. Zajmuje się celami, treścią, procesem, metodami, środkami i organizacja nauczania

Pojecie katecheza wywodzi się z pojęcia katecheo- pouczać, wołać z góry

Katecheza towarzyszy kościołowi od początków Jego istnienia. Katecheza wysiłki w celu formowania uczniów w zrozumieniu, ze Jezus jest Bogiem i doprowadzenie ludzi do zbawienia. Ważne żeby nie zatrzymać się na obszarze wiedzy.

Dydaktyka katechezy

-          Istnieje w obszarze innych nauk

-          Jest nauka szczegółową

Jeden z działów katechetyki wchodzi w zakres nauk teologicznych
- Teoria nauczania, uczenia się związana z przekazem religijnym. Do jej zainteresowań należy

Wykorzystując badania z psychologii pedagogiki

- stara się odkryć i określić prawidłowości występujące w procesie katechizowania.

-          jest nauka o kształceniu jego celach, środkach i organizacji

Zajmuje się:

a)      Formowaniem celu i zadań katechezy

b)     Ustaleniem właściwych kryterium doboru treści

c)      Określeniem form, metod oraz warunków realizowania procesu nauczania i uczenia się

d)     Precyzowania sposobów wychowania i wtajemniczania

e)      Opracowaniem środków dydaktycznych służących podnoszeniu efektywności procesu katechetycznego

f)       Opracowaniem programu

g)       Opracowaniem systemu zajęć pozalekcyjnych

Cele i zadania katechezy stanowią podstawowe składniki procesu nauczania. Cele rozpatrywane są zarówno od strony katechizowanego jak i katechety. Określony cel warunkuje dobór metod, środków dydaktycznych, treści cel to przyszły stan rzeczy, osobowości człowieka, do którego chcemy doprowadzić. Początkowo cel jest myślą po wykonaniu działań do tego celu zmierzamy. Celem każdego kształcenia jest wszechstronny rozwój intelektualny, emocjonalny. Istotny jest tez rozwój osobowości. W katechezie nadrzędnym celem jest doprowadzenie do spotkania z Jezusem. Do nadrzędnego celu prowadza cele szczegółowe- na dzień dzisiejszy. Dydaktyka katechetyczna zajmuje się celami na ta chwile i celami w wymiarze eschatologicznym. W oparciu o dyrektorium ogólne o katechizacji(1997) DOK – skrót J o katechizacji w naszych czasach CT. Ogólna instrukcja katechetyczna DCG / OIK wydana po soborze watykańskim II

Cele zadań katechizacji:

-          Rozwijanie poznania wiary

-          Wychowanie liturgiczne

-          Formacja moralna

-          Nauczanie modlitwy

-          Wychowanie do życia wspólnotowego

-          Wprowadzenie do misji kościoła

Cele katechezy

a)     Szczegółowe rozwijanie poznania wiary.

      Katecheza powinna prowadzić do zrozumienia o planie wiary. Chodzi o poznanie swojej wiary.

      Celem katechezy jest rozeznanie, poznanie swojej wiary.

b)     Wychowanie liturgiczne

Katecheza powinna prowadzić do liturgii, celem nadrzędnym jest komunia z Chrystusem. Liturgia jest celem nadrzędnym katechezy. Powinna prowadzić do zrozumienia symboli związanych z liturgia. Każdy symbol powinien być zrozumiany. Powinno to prowadzić do tego żeby liturgia stała się bardziej klarowna.

c)      Formacja moralna

Celem katechezy jest przekazywanie postaw Chrystusa. Punktem odniesienia dla katechezy powinno być Kazanie na Górze. Katecheza łączy się z postawami człowieka. Cala sfera związana z moralnością człowieka powinna być celem katechezy.

d)     Nauczanie modlitwy

Komunia z Chrystusem ma prowadzić do modlitwy. Nauka modlitwy powinna prowadzić do tego, aby modlić się uczuciami, które posiada Jezus. Katechetyka jest przesiąknięta modlitwą. Modlitwa powinna mieć miejsce podczas katechezy. Katecheza powinna nauczyć modlić się.

e)      Wprowadzenie do życia wspólnotowego

      Wychowanie do postaw takich jak pokora, troska o innych to kwestia upomnienia braterskie,

      Miłość braterska, wspólna modlitwa, troska o wymiar ekumeniczny

f)       Wprowadzenie do misji Kościoła

Katecheza musi być otwarta na dynamizm Kościoła. Przygotowanie uczniów do działania. Wzbudzanie powołań zakonnych i kapłańskich

Trzy ogólne cele katechetyki

-          Wtajemniczenie /Inicjacja

    To wprowadzenie do udziału w misterium- tajemnicy, jaką jest plan powzięty przez Boga w Jego odwiecznym upodobaniu, aby wszystkich ludzi doprowadzić do wiary i zbawienia przez zespolenie ich w jednym, żywym organizmie Ciała Mistycznego. Nie jest to tylko wprowadzenie do obrzędów sakramentalnych, ale integracja ze wspólnotą/ Kościołem. Polega na pomocy w :

-uświadomieniu faktu przynależności do Kościoła

-doprowadzeniu do akceptacji tego stanu przez osobistą wiarę

-przeżywaniu kolejnych etapów wejścia we wspólnotę, mocniejszym i widoczniejszym scalaniu się z nią.

Wtajemniczenie ma charakter wielopłaszczyznowy, nie polega tylko na przygotowaniu do przyjęcia sakramentów czy do pełniejszego ich przeżywania. Jest to element, który ma przenikać cały proces katechizacji. Katechizowany ma zmierzać do osobistego zaangażowania się, ma osobiście wziąć udział w procesie pogłębiania związku z Chrystusem.

Osoba katechety- od jego świadectwa, otwarcia na Słowo Boże, przekonania o prawdzie, którą głosi, uzależniona jest skuteczność procesu nauczania. Doświadczenie osobiste umożliwia dawanie świadectwa. Wiara katechety jest punktem odniesienia i oparcia dla wiary katechizowanych.

Celem inicjacji jest odkrycie przez katechizowanego jego ontycznego związku ze wspólnotą Kościoła. Poprzez zgłębianie prawdy o Kościele zgłębia się też prawdę o sobie samym, odczytanie swojego miejsca i zadań w Kościele, zaangażowanie się w nie umożliwią realizację samego siebie, stworzą twórcze warunki rozwoju i samodoskonalenia.

Chrześcijańska inicjacja to włączenie w Misterium Paschalne Chrystusa- nie można o tajemnicy Jego śmierci i zmartwychwstania jedynie informować, trzeba wprowadzić w ich przeżywanie. Stosowanie metod liturgicznych, nabożeństw paraliturgicznych może to umożliwić.

Wtajemniczenie to także wprowadzenie do obrzędów sakramentalnych. Katecheta ma ukazać liturgię żywą i spontaniczną, ma wdrożyć katechizowanych do pełnego i czynnego uczestnictwa w sakramentach.

Wychowanie do modlitwy to jedno z podstawowych zadań katechezy. Uczniów należy wprowadzić do samodzielnej i autentycznej modlitwy /jej warunkiem jest wyciszenie wewnętrzne i otwarcie się na działanie Boga/.

Nauczanie / kształcenie/ cel dydaktyczny

W procesie katechetycznym wiedza religijna służy przede wszystkim życiu, kształtowaniu cech. Katecheza ma prowadzić do stopniowego zrozumienia całej prawdy o Bożym planie. Katecheza to nie tylko żywe przylgnięcie do Boga, ale także zgoda rozumu i woli na prawdę objawioną. Nauczanie wiary jest ukierunkowane ku przyszłości, ku życiu wiecznemu. Wiedza religijna ma funkcję służebną wobec rozbudzanej wiary, ale nie można pominąć jej znaczenia. Jest ona potrzebna, by znaleźć pytania rodzące się w czasie refleksji nad zgromadzonymi doświadczeniami. Miedzy nauczaniem wiedzy religijnej i nauczaniem wiary nie może być sprzeczności. Wiara i wiedza powinny się wspierać, obie są darem Boga. Nie można mówić, ze nauczanie jest dziełem człowieka, a wiara dziełem Boga. Treści wiary nie mogą stać się punktem docelowym katechezy, należy je przekazywać tak, by uczeń na ich podstawie odnajdywał siebie, umacniał swoją tożsamość i otwierał się szerzej na perspektywy życiowe.

Treści współczesnego nauczania związane są z źródłami:

    • Pismo Święte - podstawowe źródło

    • Liturgia – szczyt życia kościoła norma nauczania
    • Tradycja

    • Życie chrześcijanina

Wychowanie

Polega na podejmowaniu działań kształtujących osobę wychowanka, nie można go ograniczać do wymiaru religijnego, jest ono integralną formacją chrześcijańską kształtującą osobowość ucznia, ma za zadanie kształtowanie jego postaw wobec otaczającego świata.

Poznawane i odkrywane przez ucznia normy moralne mają być wskaźnikami postępowania, które określają granice działań i zachowań. Ich źródłem jest Objawienie Boże.

Jednym z ważniejszych zadań katechezy jest podejmowanie formacji moralnej rozumianej jako nawrócenie do Jezusa Chrystusa.

Właściwa realizacja celów kształcenia decyduje o skuteczności wychowawczej. W realizacji celu wychowawczego katecheta powinien uwzględnić naturalne dobro człowieka, jego sytuację życiową, doświadczenie religijne, poszukiwania i niepokoje. Wychowanie moralne zmierza do nauki przestrzegania prawa Bożego oraz rozwoju chrześcijańskiej doskonałości., w życiu społecznym zmierza do przestrzegania prawa Bożego regulującego stosunki międzyludzkie.

Kształtowanie sumienia to jeden z podstawowych składników wychowania moralnego. Wymaga wprowadzenia w dziedzinę dobra i zła oraz odkrywania zobowiązań pełnienia dobra./rozróżnienie na sumienie habitualne i aktualne/.Proces kształtowania sumienia łączy się z całą egzystencją człowieka.

    Taksonomia celów i zadań katechezy

Pochodzi od gr. taxsis układ porządek. Chodzi o uporządkowanie celów kształcenia, spójny system. Każdy z celów ma spójny system, zajmuje się porządkowaniem celów. Wśród tych celów chcemy stworzyć jeden wspólny system.

    Cel operacyjny

Próbujemy skoncentrować cel nauczyciela. Próbujemy dowiedzieć się, co uczeń wie i co zrobi z wiedza po skończonej lekcji, aby umiał podjąć jakiekolwiek działanie. Cele operacyjne odnoszą się do konkretnej jednostki katechetycznej.

    Taksologia celów, hierarchizacja

Celem – fundamentalnym – nadrzędnym jest komunia z Chrystusem do tego powinna prowadzić wszystkie wysiłki katechezy.

Cele ogólne:

• nauczanie

• wychowanie

• wtajemniczanie

Cele bezpośrednie:

• poznanie wiary
• Wychowanie liturgiczne
• Formacja moralna
• Nauczanie modlitwy
• Wprowadzanie do misji Kościoła
• Wychowanie do życia wspólnotowego

Cele szczegółowe ( katechetyka określa dla potrzeb danej godziny lekcyjnej w oparciu o temat):

• dydaktyczny
• Wychowawczy (oba w ujęciu tradycyjnym)

Zasady dydaktyczne

Określone normy postępowania sprzyjające realizacji danego celu. Żeby móc realizować te cele, trzeba podać określone zasady. Katalog zasad jest bardzo obszerny i bogaty.

Zasady nauczania

Formy postępowania dydaktycznego, których przestrzeganie pomaga nauczycielowi zaznajomić uczniów z podstawami usystematyzowanej wiedzy, rozwijać ich zdolności i zainteresowania poznawcze wdrążać do samokształcenia

ZASADY KATECHETYCZNYCH ODDZIAŁYWAŃ

1.      Wierności Bogu i człowiekowi

2.      Chrystocentryzmu

3.      świadomego i wielostronnego aktywnego udziału w katechezie uczniów

4.      Poglądowości

5.      Przeżyciowości

6.      Systematyczności, logicznej kolejności i stopniowania trudności

7.      Samodzielności

8.      Operatywności wiedzy

9.      Wiązania teorii z praktyka

10.  Ograniczonego związku modlitwy z katecheza

11.  Indywidualizacji i uspołecznienia

12.  Efektywności

13.  Nauczania wychowującego

14.  Podmiotowego traktowania ucznia

15.  Właściwego stosunku interpersonalnego

16.  Systemowosci

17.  Nauczania egzeplarycznego

18.  Korelacji

Ad.1.

Naczelna zasada katechetyczna. Została sformułowana w dokumentach katechetycznych. Ma swoje zastosowanie, co do treści i przekazu

Treść wierna Bogu:

    Chrystocentryzm
    Antropocentryzm trzy   zasady chrześcijaństwa
    Teocentryzm

Podkreśla żywotność nauki chrześcijańskiej. Zmierza do zapewnienia mu dojrzałości w wierze.

Katecheta ma być wierny nauce, która reprezentuje. Katecheta jest na służbie człowiekowi i nauce • • zachowanie w...