2008.01. Biomechanika zabiegów manualnych.pdf

KINEZYTERAPIA

zabiegów manualnych

Rozpoznanie stanu ogólnego pacjenta zawsze musi poprzedzać terapię jakiegoś odcinka kręgosłupa, stawu kończyny,

mięśni, powięzi itp. Dlatego każdy terapeuta manualny: chiropraktyk, osteopata, a nawet masażysta i kręgarz, powi-

nien współpracować z lekarzami różnych specjalności w celu wykluczenia określonych przeciwwskazań do zabiegów

manualnych.

układu ruchu opiera się na wy-

wiadzie, palpacji elementów kostnych

i tkanek miękkich oraz wykonywaniu

specyficznych ruchów biernych i czyn-

no-biernych (np. poizometrycznego

rozluźniania mięśni). Konieczne jest przy

tym poinformowanie pacjenta o przyczy-

nach jego dolegliwości, wytłumaczenie

zasad jego udziału w procesie leczenia

– czyli profilaktyki i systematycznego

wykonywania wybranych przez terapeutę

ćwiczeń z zakresie automobilizacji – oraz

wnikliwej oceny reakcji pacjenta na

stosowane procedury. Niezbędne jest

prowadzenie dokumentacji ujawnionych

dysfunkcji, stwierdzanej poprawy lub

pogorszenia stanu zdrowia pacjenta

– miejscowego i ogólnego: internistycz-

nego, neurologicznego, psychicznego

i innych. Zdaniem autora rozpoznanie

stanu ogólnego pacjenta zawsze musi

poprzedzać terapię jakiegoś odcinka

kręgosłupa, stawu kończyny, mięśni,

powięzi itp. Dlatego każdy terapeuta

manualny: chiropraktyk, osteopata,

a nawet masażysta i kręgarz, powinien

współpracować z lekarzami różnych

specjalności w celu wykluczenia okre-

ślonych przeciwwskazań do zabiegów

manualnych. Warunkiem skuteczności

terapii manualnej jest zrozumienie

i stosowanie podstaw biomechaniki

zabiegów manualnych.

Ruchy czynne i bierne są zawsze połą-

czone z ruchem powierzchni stawowych

względem siebie: może to być poślizg,

toczenie, oddalanie lub dociskanie tych

powierzchni, w wyniku czego w każdej

fazie ruchu zmienia się powierzchnia

ich styku. Kręgi są połączone parami

stawów międzywyrostkowych, zwanych

potocznie międzykręgowymi.

Podczas przodozgięcia kręgosłupa

powierzchnie stawowe rozsuwają się

1 – wyrostek stawowy górny

2 – wyrostek poprzeczny

3 – wyrostek kolczysty

4 – wyrostek stawowy dolny

D – dystrakcja

K – kompresja

Rys. 1. Konwergencja, dywergencja, dystrakcja i kompresja powierzchni stawowych

22 REHABILITACJA W PRAKTYCE 1/2008

Biomechanika

R ęczne badanie i leczenie dysfunkcji

KINEZYTERAPIA

Fot. 1. Zgięcie boczne w lewo i rotacja w lewo – mobili-

zacja tyłozgięcia po stronie lewej

Fot. 2. Mobilizacja tyłozgięcia i zgięcia bocznego

w lewo

Fot. 3. Mobilizacja przodozgięcia prawego stawu seg-

mentu ruchowego

– występuje ruch rozbieżny (dywergen-

cja) – a powierzchnia styku maleje, co

oznaczamy znakiem „- : -”, czyli minus

obustronnie; dwukropek oznacza sąsied-

nie wyrostki kolczyste (rys. 1A).

Podczas wyprostu tyłozgięcia po-

wierzchnie te nasuwają się wzajemnie

– występuje ruch zbieżny (konwergencja)

– a powierzchnia styku zwiększa się, co

oznaczamy obustronnie znakiem „+ : +”

(rys. 1C).

Zgięcie boczne w lewo powoduje

konwergencję powierzchni stawowych

po stronie wklęsłej (tyłozgięcie), co

oznaczamy jako „+” po tej stronie, a po

stronie wypukłej występuje dywergencja

(przodozgięcie), co oznaczamy jako „-”. Pa-

trząc na kręgosłup od tyłu, możemy sobie

wyobrazić oznaczenia „+ : -” (rys.1B).

Oznaczenia te wykorzystujemy dla

szybkiej dokumentacji dysfunkcji,

jakie stwierdzamy podczas badania

pacjenta, ale równocześnie służą one

do planowania leczenia, np. kierunku

i nasilenia zabiegów manualnych, a także

automobilizacji.

tyłozgięcia (obustronnie „+ : +”) i ograni-

czone jest zgięcie boczne w lewo „+ : -”,

wtedy po stronie lewej mamy dwa znaki

„++”, co oznacza, że dysfunkcja występuje

w lewym stawie międzywyrostkowym

– ograniczona jest w nim konwergencja

powierzchni stawowych.

Przykład 1

Stwierdzamy ograniczenie zgięcia

bocznego w lewo w środkowym odcin-

ku lędźwiowym, co zapisujemy: „+ : -”

i wykonujemy proste mobilizacje tego

ruchu, czyli konwergencji powierzchni

stawowych w pozycji siedzącej lub leżą-

cej (fot. 1). Jeżeli takie leczenie nie daje

wystarczającego efektu, musimy przeana-

lizować sytuację bardziej szczegółowo.

Dysfunkcje układu ruchu, np. zablokowa-

nie stawu, z reguły są asymetryczne, czyli

jednostronne. Musimy zatem znaleźć

dodatkowe objawy, wskazujące na to, czy

brakuje konwergencji po stronie lewej,

czy dywergencji po prawej, to znaczy,

który staw leczyć.

Przykład 3

Jeżeli w segmencie L4/5 brakuje zgię-

cia bocznego w lewo „+ : -”, a wyrostki

kolczyste nie rozchodzą się podczas

przodozgięcia „- : -”, wtedy po stronie

prawej (wypukłej) zaznaczamy dwa razy

„- -”, co wskazuje na brak przodozgięcia

(dywergencji) po tej stronie.

Najskuteczniejsze w leczeniu manu-

alnym dysfunkcji stawów kręgosłupa są

zabiegi rotacyjne, które wykonujemy w tę

stronę, po której znajdują się dwa znaki

jednoimienne: „++” lub „- -”, ustalone po

badaniu manualnym. W stawach po tej

stronie, w którą wykonujemy rotację,

występuje dystrakcja – oddalanie się

Przykład 2

Jeżeli w segmencie L3/4 wyrostki kol-

czyste nie schodzą się podczas badania

Fot. 4. Mobilizacja przodozgięcia prawego stawu międzywyrostkowego w ułożeniu

na boku

Fot. 5. Mobilizacja tyłozgięcia po stronie prawej kręgosłupa w ułożeniu na boku

REHABILITACJA W PRAKTYCE 1/2008

KINEZYTERAPIA

powierzchni stawowych i zmniejszenie

ciśnienia śródstawowego – natomiast po

stronie przeciwnej – kompresja, czyli do-

cisk powierzchni stawowych oraz wzrost

ciśnienia śródstawowego. Dystrakcja

ułatwia uwolnienie zaklino-

wanego fałdu błony maziowej

stawu i wykonywanie ruchów

ślizgowych poprawiających

grę stawową. Stąd wypływają

zalecenia, które zostały opi-

sane poniżej.

W przykładzie 2 zablo-

kowania zgięcia w lewo

i wyprostu segmentu L3/4,

po wykonaniu zgięcia bocznego w lewo

i tyłozgięcia, zastosujemy mobilizacje

rotacyjne w lewo – do strony wklęsłej

zgięcia bocznego (fot. 2).

W przykładzie 3 zablokowania zgięcia

bocznego w lewo i przodozgięcia, po

wykonaniu ruchów biernych kręgo-

słupa w tych kierunkach, zastosujemy

mobilizacje rotacji w kierunku strony

wypukłej zgięcia – w prawo (fot. 3).

Jeżeli pacjentowi trudno jest rozluźnić

się w pozycji siedzącej, wtedy mobilizacje

rotacyjne wykonujemy w ułożeniu na

boku. Jeżeli chcemy mobilizować przo-

dozgięcie – dywergencję powierzchni

stawowych – wtedy pod talię podkładamy

poduszkę lub ręcznik i przeprowadzamy

zabieg mobilizacji na wypukłej stronie

zgięcia bocznego (fot. 4).

Tyłozgięcie – konwergencję powierzchni

stawowych – mobilizujemy po stronie

wklęsłej zgięcia bocznego, podkładając

W każdej fazie leczenia pacjent stosuje

w domu wyuczone automobilizacje.

Dopiero wtedy, kiedy nie uzyskano

zdecydowanej redukcji bólu, ustąpienia

objawów reflektorycznych, powrotu płyn-

nej gry stawowej i poprawy

postawy ciała, terapeuci posia-

dający certyfikat ukończenia

szkolenia w akredytowanych

ośrodkach mogą zastosować

zabiegi manipulacji – 5. sto-

pień w skali Maitlanda.

Taki schemat postępo-

wania obowiązuje zarówno

w prostych zablokowaniach

stawu, jak i w tych, które towarzyszą

wypuklinie jądra miażdżystego tarczy

międzykręgowej, skoliozom, bólom

i zawrotom głowy, a także dysfunkcjom

stawów kończyn.

Najskuteczniejsze

w leczeniu manualnym

dysfunkcji stawów kręgosłupa

są zabiegi rotacyjne.

poduszkę bądź ręcznik pod miednicę

i bark (fot. 5).

Leczenie zaczynamy zawsze od technik

części miękkich i trakcji, omówionych

w poprzednich artykułach publikowanych

na łamach „Rehabilitacji w Praktyce”.

Następnie stosujemy mobilizacje odcin-

kowe o nasileniu M1-2 w skali Maitlanda,

w wolnym zakresie ruchu, a następnie

o nasileniu M3-4 w tejże skali, czyli po

dojściu do oporu końcowego.

Jeżeli to nie wystarcza, wprowadza-

my mobilizacje segmentarne, również

w skali od M1 do M4, wymagające już

ufiksowania jednego z kręgów i zaryglo-

wania sąsiednich.

DR MED . Z BIGNIEW A. A RKUSZEWSKI

Gabinet Neurologiczny,

Katowice, ul. Sokolska 56

Rysunek i fotografie pochodzą z Podręczni-

ka Medycyny Manualnej. Atlas zabiegów

– miednica, kręgosłup lędźwiowy, kręgo-

słup piersiowy, żebra autorstwa Zbigniewa

Arkuszewskiego i są publikowane za zgodą

wydawcy ELIPSA – JAIM s.c. (Kraków,

ul. Gontyna 10/1)

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: