Statystyka.doc

(211 KB) Pobierz

Statystyka - pochodzi od łacińskiego słowa status, które oznacza stan, położenie

Statystyka - pochodzi od łacińskiego słowa status, które oznacza stan, położenie. Pierwotnie termin ten stosowany był wyłącznie dla określenia zbioru informacji liczbowych w ujęciu tabelarycznym o stanie państwa, następnie wraz z rozwojem arytmetyki terminu tego zaczęto używać dla określenia tylko pewnych liczb, które stanowiły sumaryczne charakterystyki całego tabelarycznego materiału liczbowego. W teorii rachunku prawdopodobieństwa zapoczątkowany w II poł. XVII w. termin statystyka pojawił się i przetrwał do dziś na określenie pewnych funkcji będących narzędziem wnioskowania o zjawisku masowym. Wyodrębnia się dwa powstałe działy statystyki:

Statystyka opisowa, która zajmuje się metodami gromadzenia i prezentacji danych oraz metodami ich sumarycznego opisu.

Statystyka matematyczna (wnioskowanie statyczne), które zajmuje się budową reguł wnioskowania o własnościach badanej zbiorowości na podstawie danych dotyczących części tej zbiorowości wybranej w sposób losowy.

Statystyka jest to nauka o metodach badania zjawisk masowych (procesów masowych). Statystyka bada prawidłowości występujące w tych zjawiskach.

Zjawiska masowe to takie procesy, które rozpatrywane w masie charakteryzują się prawidłowością nie dającą się ustalić ma podstawie pojedynczej obserwacji.

Ze zjawiskami masowymi związane są dwa rodzaje przyczyn:

1. Przyczyny główne – jednakowe dla wszystkich elementów tworzących to zjawisko.

2. Przyczyny uboczne – różne dla każdego elementu.

Splot tych przyczyn powoduje, że powstaje prawidłowość zwana statyczną. Gdyby działały tylko i wyłącznie przyczyny główne, wówczas powstałaby prawidłowość absolutna, (która nie występuje, a występuje tylko w matematyce, fizyce i chemii).

Gdyby działały tylko i wyłącznie przyczyny uboczne (losowe przypadkowe) wówczas powstałby chaos.

Struktury procesów masowych tworzą dwa składniki:

· składnik systematyczny, który jest wynikiem działania przyczyn głównych

· składnik przypadkowy, który jest efektem działań przyczyn ubocznych

Zbiorowość statyczna – (masa statyczna lub populacja statyczna) jest to zespół nie identycznych jednostek statycznych stanowiących przedmiot badania statycznego posiadających przynajmniej jedną cechę wspólną, istotną ze względu na cel badania.

Cechy rzeczowe Cechy czasowe Cechy

przestrzenne

grupa ludzi dzień wiek

grupa zwierząt miesiąc kolor oczu

rok wzrost

Jednostka statyczna to każdy element zbiorowości statycznej.

Cecha statyczna jest to właściwość jednostki statycznej, dzielimy je na stałe i zmienne:

· stałe (jednakowe) stanowią kryterium przynależności jednostek statycznych do badania zbiorowości statycznej. Cechy te nie podlegają badaniu statycznemu jedynie określają jednostki pod względem:

- rzeczowym ( kto? co?)

- przestrzennym (gdzie?)

- czasowym (kiedy?)

np. studenci II roku studiów w punkcie wykładowym w Świnoujściu w dniu 12.10.2001r.

· zmienne stanowią przedmiot badania statycznego dzielą się na:

- cechy jakościowe (niemierzalne – właściwości opisują słownie)

- dzielimy c. jakościowe na dwudzielne przyjmują tylko dwa warianty płeć: kobieta, mężczyzna

i wielodzielne przyjmują więcej niż dwa warianty np. wykształcenie:

pod. śred. wyższe

- cechy ilościowe (mierzalne–właściwości opisują liczbowo)dzielimy na c. ilości typu skokowego przyjmują wartości całkowite np. liczba dzieci w rodzinie

i ciągłego przyjmują wszelkie wartości rzeczywiste z danego przedziału

liczbowego np. waga, wzrost, wiek itd.

- cechy quasi (porządkowe – właściwości opisują słownie lub liczbowo)

BADANIE STATYCZNE – to zespół czynności mających na celu wykrycie prawidłowości

statyst. w zakresie struktury, współzależności i dynamiki zjawisk masowych

Rozróżnia się 4 etapy badań statycznych

1. PROJEKTOWANIE – obejmuje czynności:

· określenie celu badania statystycznego

· sformułowanie hipotez roboczych (nie koniecznie)

· zaprojektowanie układu i treści tablic wynikowych

· określenie zbiorowości statycznej pod wzg. rzeczowym, czasowym, przestrzennym.

· określenie źródeł informacji

· opracowanie formularzy statycznych i ewentualnie instrukcji do nich

· określenie niezbędnych środków umożliwiających realizację programu badań

· określenie metod zbierania informacji: bezpośrednie i pośrednie

· określenie pola zastosowania uzyskanych wyników

2. OBSERWACJE zbieranie danych statystycznych – uzyskujemy na

podstawie różnych badań statystycznych do których zalicza się:

· badanie pełne – obejmuje wszystkie jednostki wchodzące w skład badanej zbiorowości posługujemy się w tym badaniu m. inn. metodą reprezentacyjną, ankietowa, monograficzną).

W skład badania statystycznego wchodzą:

· szacunki interpolacyjne – polegają na szacowaniu nieznanych wartości cechy na podstawie znanych wartości sąsiednich wcześniejszych i późniejszych

· szacunki ekstrapolacyjne - polegają na szacowaniu wartości wykraczających poza przedział wartości znanych.

Ponadto badania statyczne mogą mieć charakter:

badań ciągłych – dotyczą obserwacji zjawisk w czasie w sposób nieprzerwany np. ewid.

urodzeń.

badań okresowych – podejmowane są stale w pewnych odstępach czasu np. spisy

ludności.

badań doraźnych – wywołane są pojawieniem się pewnych szczególnych okoliczności

luka informacyjna powstaje np. w skutek powodzi, wojny i innych kataklizmów.

OPIS statystyczny czyli opracowanie zebranego materiału statystycznego. Zebrany materiał

statystyczny w postaci formularzy spisowych, sprawozdań, kwestionariuszy

ankietowych itp. stanowi surowy materiał statyst., materiał ten wymaga uporządkowania i pogrupowania, grupowanie statyst. Grupowanie statystyczne polega na wydzieleniu ze zróżnicowanych zbiorowości możliwie jednorodnych grup z punktu widzenia pewnych istotnych kryteriów określonych w związku z celem badania statystycznego.

Wyodrębnia się dwa rodzaje grupowania.

I. Typologiczne (jakościowe)

II. Wariancyjne (ilościowe)

Opracowując materiał statystyczny można go zaprezentować za pomocą:

1. Szeregów statystycznych

2. Tablic statystycznych

3. Wykresów statystycznych

Szereg statystyczny jest to rząd wielkości statystycznych uporządkowanych na ogół rosnąco zgodnie z przyjętym kryterium klasyfikacji. Merytorycznym i formalnym. Z punktu widzenia merytorycznego szeregi statystyczne dzielimy na:

1. Przestrzenne (geograficzne, terytorialne służą do przedstawienia rozmieszczenia badanego zjawiska w przestrzeni) np. przeciętna płaca wg województw.

2. Czasowe (dynamiczne, chronologiczne- przedstawiają zmiany zjawisk w czasie, przy czym może być tu uwzględniony ściśle określony moment wówczas taki szereg nazywamy szeregiem czasowym momentów np. liczba ludności w Polsce na dzień 31.12.2000r. w latach 1999-2000, bądź pewne przedziały czasu- wówczas taki szereg nazywamy szeregiem czasowym okresów np. przyrost naturalny ludności w Polsce w latach 1999-2000.

3. Strukturalne obrazują budowę badanej zbiorowości z punktu widzenia przyjętej cechy w danym ściśle określonym czasie np. liczba pracowników danej firmy wg stanu pracy na dzień 30 września 2001r.

Z punktu widzenia kryterium formalnego wyodrębniamy:

1. Szeregi szczegółowe – uwidaczniają wariant badanej cechy każdej jednostki statystycznej wchodzącej w skład określonej zbiorowości

2. Szeregi rozdzielcze – efektem grupowania materiału statystycznego (wg określonej cechy jakości

lub ilości te szeregi dzielimy na –punktowe

-przedziałowe

liczba osób w liczba gospod. dom

gosp. dom