Sawicka - Socjoterapia.pdf - Dokumenty - socjoterapia2012

SOCJOTERAPIA

Praca zbiorowa pod redakcją Katarzyny Sawickiej

CENTRUM

METODYCZNE

POMOCY

PSYCHOLOCICZNO-

PEDAGOGICZNEJ

MINISTERSTWA RDUKACJI NARODOWEJ

WARSZAWA 1999

Recenzenci:

dr Wanda Kaczyńska mgr Łucja Sokorska-Maj

Projekt okładki: Katarzyna Potkańska

ISBN 83-86954264

Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej Ministerstwa

Edukacji Narodowej, Warszawa 1998.

Adres wydawcy: 00-644 Warszawa, ul. Polna 46 A

tel/fax (0-22) 825 83 15

e-mail: wydawnictwa@cmppp.edu.pl http://www.cmppp.edu.pl

Współwydawca dodruku: Wydawnictwo Seventh Sea, Warszawa

i Spis treści

Wstęp .................................................... 7

I. SOCJOTERAPIA — PROCES I METODA

Katarzyna Sawicka — Socjoterapia jako forma pomocy psychologiczno-

-pedagogicznej.......................................... 9

Wokół pojęcia socjoterapii ................................. 9

Istota socjoterapii........................................ 11

f Struktura zajęć socjoterapeutycznych .......................... 20

Metody pracy z grupą..................................... 22

Dynamika grupy socjoterapeutycznej .......................... 26

H. SOCJOTERAPIA DZIECI W MŁODSZYM WIEKU SZKOLNYM

Grażyna Chwesiuk — Program socjoterapeutyczny dla uczniów klasy

i pierwszej z trudnościami adaptacyjnymi ........................ 29

Założenia pracy socjoterapeutycznej........................... 29

Charakterystyka grupy terapeutycznej.......................... 32

Cele i treści programu .................................... 34

Scenariusze zajęć socjoterapeutycznych......................... 36

Próba oceny efektów pracy z grupą ........................... 43

Uwagi końcowe......................................... 45

Małgorzata Cieślicka — Zajęcia socjoterapeutyczne jako pomoc w

korygowaniu obrazu własnej osoby dzieci nieśmiałych ................. 47

Problematyka obrazu własnej osoby........................... 47

Nieśmiałość jako zjawisko psychologiczne . . . . •.................. 52

Socjoterapia dzieci nieśmiałych .............................. 57

Scenariusze zajęć socjoterapeutycznych......................... 58

Uwagi o przebiegu realizacji scenariusza........................ 68

Podsumowanie.......................................... 70

ni. PROGRAMY SOCJOTERAPEUTYCZNE WOKÓŁ PROBLEMU

Gabriela Sawicka-Kalinowska, Teresa Worobiej — Program interwencyjny

dla klasy szkolnej ................................... 72

Diagnoza grupy......................................... 74

Scenariusz zajęć diagnostycznych............................. 75

Realizacja zajęć diagnostycznych............................. 78

Wnioski z zajęć diagnostycznych............................. 81

Założenia teoretyczne programu interwencyjnego.................. 81

Program interwencji korekcyjnej ............................. 85

Realizacja programu...................................... 86

Wnioski końcowe........................................ 96

Scenariusze zajęć........................................ 98

Agnieszka Czerwińska — „Można inaczej" — program socjoterapeutycz-ny

z elementami zabawy, przygody, turystyki i survivalu dla dzieci

z przejawami nadpobudliwości psychoruchowej.................. 107

Charakterystyka dziecka nadpobudliwego ...................... 107

Definicja survivalu...................................... 109

Miejsce

turystyki

elementami

survivalu

socjoterapii

dziecka

nadpobudliwego ........................................ 111

Ogólne uwagi o celach i konstrukcji programu .................. 112

Realizacja programu..................................... 116

Wnioski z realizacji programu.............................. 126

Podsumowanie......................................... 127

Yioletta Południak — Poczucie własnej wartości — program socjotera-

peutyczny dla młodzieży ze szkół średnich ..................... 129

Poczucie własnej wartości w literaturze przedmiotu ............... 129

Ogólna charakterystyka programu socjoterapeutycznego............ 132

Realizacja programu..................................... 133

Scenariusze wybranych zajęć socjoterapeutycznych ............... 134

Próba oceny efektywności zajęć............................. 141

Wnioski ............................................. 145

Teresa Schlack — „Małolat" — program interwencyjno-edukacyjno-profi-

laktyczny dotyczący nieletnich osób nadużywających alkoholu ....... 147

Społeczno-kulturowy i psychologiczny kontekst picia alkoholu przez

dzieci i młodzież..................................... 148

Korzyści i straty związane z piciem alkoholu przez młodzież ........ 151

Rozpowszechnienie, intensywność i skutki picia alkoholu przez młodzież

152

Konstrukcja programu „Małolat" ............................ 154

Opis działań skierowanych do dorosłych....................... 156

Przebieg strategii postępowania z osobami małoletnimi............. 156

Scenariusze zajęć edukacyjno-korekcyjnych z młodzieżą............ 158

Załączniki do scenariuszy zajęć............................. 166

Pierwsza próba realizacji programu .......................... 181

Druga próba realizacji programu ............................ 183

Podsumowanie......................................... 187

IV. SOCJOTERAPIA W CAŁODOBOWYCH PLACÓWKACH WYCHOWA

W-CZO-RESOCJALIZACYJNYCH

Elżbieta Potempska — "Nasza grupa" — program terapeutyczny....... 191

Specyfika funkcjonowania dzieci i młodzieży w placówkach opieki

całodobowej ............................................ 192

Warunki życia wychowanków placówek opieki całodobowej — realizacja

potrzeb............................................ 193

Ogólna charakterystyka funkcjonowania psychospołecznego dzieci z

placówek opieki całodobowej w porównaniu z populacją „szkolną" .... 197

Ogólne uwagi o celach i konstrukcji programu „Nasza grupa"........ 198

Wskazówki metodyczne dotyczące konstruowania i prowadzenia zajęć . .

200

Scenariusze zajęć....................................... 202

Podsumowanie......................................... 212

Bożena Dzwonkowska, Sławomir Kępka — Program zajęć socjoterapeu-

tycznych dla młodzieży z zakładu poprawczego o wzmożonym nadzorze

pedagogicznym ........................................ 213

Specyfika funkcjonowania młodzieży w zakładzie poprawczym....... 213

Ogólne uwagi o celach i konstrukcji programu .................. 217

Uwagi o realizacji programu ............................... 223

Uwagi metodyczne...................................... 230

Scenariusze zajęć....................................... 233

V. NIETYPOWE ZASTOSOWANIE SOCJOTERAPII

Wanda Chilccka — Socjoterapia w rehabilitacji młodych pacjentów szpitala

psychiatrycznego .................................... 238

Charakterystyka i diagnoza grupy............................ 239

Cele pracy z grupą...................................... 241

Scenariusze zajęć grupowych............................... 245

Przebieg zajęć grupowych................................. 246

Uwagi na temat prowadzenia zajęć grupowych zaprojektowanych z myślą o

młodych pacjentach psychiatrycznych ................... 252

Urszula Wojciechowska — Uczenie konstruktywnych form radzenia sobie z

napięciem i negatywnymi uczuciami u młodocianych więźniów śledczych

255

Specyfika funkcjonowania młodocianych w warunkach izolacji więziennej

255 Charakterystyka grupy oraz założeń, celów i struktury programu

socjote-

rapeutycznego....................................... 259

Realizacja zajęć socjoterapeutycznych. Wskazówki metodyczne....... 261

Scenariusze zajęć socjoterapeutycznych ....................... 266

Ankieta do oceny zajęć socjoterapeutycznych przez uczestników .....

290

Mirosława Kisiel — Socjoterapia jako zakończenie procesu terapii osób

współuzależnionych ..................................... 292

Dobór grupy i jej charakterystyka ........................... 294

Cele grupy ........................................... 295

Metody i formy pracy.................................... 295

Przebieg pracy grupy .................................... 296

Scenariusze zajęć....................................... 296

Przebieg zajęć ......................................... 312

Funkcja zabawy w socjoterapii grupy kobiet.................... 318

Podsumowanie — ocena efektów zajęć........................ 321

Bibliografia............................................... 323

Wstęp

Pojęcie socjoterapii coraz częściej pojawia się w naszej praktyce

wychowawczej, zwłaszcza w pracy z dziećmi i młodzieżą z zachowaniami

problemowymi. Popularność tej metody wynika między innymi stąd, iż

zapełnia ona lukę w sposobach udzielania pomocy psychologicznej

dzieciom i młodzieży z objawami nieprzystosowania społecznego, dzieciom

wychowującym się w rodzinach problemowych czy dzieciom zachowującym

się kłopotliwie.

Dotychczas pozostawały one poza wszelkimi formami pomocy; zazwyczaj

nauczyciele i rodzice musieli sobie radzić sami dopóty, dopóki ich dzieci nie

znalazły się na drodze wykolejenia przestępczego i obyczajowego.

Wówczas najczęściej interweniował w trybie karnym lub opiekuńczym sąd,

który był w stanie reagować tylko w ramach dostępnych mu środków.

Idea socjoterapii rozprzestrzeniła się dzięki działalności Ośrodka Rozwoju

Umiejętności Wychowawczych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego i

dzięki aktywności Specjalistycznej Poradni Profilaktyczno-Terapeutycznej

dla Dzieci i Młodzieży ze Środowisk Zagrożonych Alkoholizmem OPTA.

Początkowo stosowano ją w pracy z dziećmi wywodzącymi się z rodzin z

problemem alkoholowym, obecnie coraz częściej socjoterapia

wykorzystywana jest w pracy świetlic socjoterapeutycznych, a także w

niektórych szkołach podstawowych, w ramach działań profilaktycznych w

naturalnym środowisku wychowawczym; z trudem, niestety, przebija się

socjoterapia do placówek opiekuńczo-wychowawczych i resocjalizacyjnych

dla młodzieży.

Pojęcie socjoterapii wypracowane przez Ośrodek Rozwoju Umiejętności

Wychowawczych i Poradnię OPTA jest jednak niedookreślone, choć

praktyka socjoterapii ma już dość obiecujące rezultaty. Napotykamy

niekiedy trudności terminologiczne, ujawniające się zwłaszcza w analizie

różnic i podobieństw między psychoterapią i socjoterapia.

Przyjmujemy, iż socjoterapia jest bezpośrednią formą pomocy między

psychoterapią a treningiem interpersonalnym, adresowaną zwykle do dzieci

z kłopotliwymi zachowaniami i przyjmującą postać ustrukturalizowanych

spotkań

grupowych,

które

służą

realizacji

celów

terapeutycznych,

edukacyjnych i rozwojowych.

8 Wstęp

Praca ta powstała na podstawie doświadczeń słuchaczy Podyplomowego

Studium Socjoterapii Instytutu Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji

Uniwersytetu Warszawskiego i Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.

Zawarte w niej teksty są zmodyfikowaną wersją prac dyplomowych

słuchaczy, którzy w programie swoich studiów, poza cyklem zajęć

treningowych, mieli również rozważania teoretyczne oraz przeprowadzili

spotkania grupowe z wybraną przez siebie grupą dzieci lub młodzieży

według wcześniej opracowanego scenariusza.

Powstały w ten sposób prace, które z jednej strony przedstawiają autorski

program socjoterapeutyczny, z drugiej — opisują przebieg zajęć. Czytelnik

może więc zapoznać się z przesłankami teoretycznymi skonstruowanego

programu, z samym programem oraz ze sposobem jego realizacji, wreszcie

z refleksją prowadzących zajęcia na temat funkcjonowania grupy oraz z ich

autorefleksją.

Mamy nadzieję, iż ten sposób prezentacji socjoterapeutycznych

doświadczeń autorów tekstów przybliży Czytelnikom ideę socjoterapii, a ci

którzy pracują już z dziećmi, znajdą potwierdzenie swoich doświadczeń, a

może je wzbogacą.

Sawicka - Socjoterapia.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: