Czy zaległy urlop będzie można wykorzystać później niż do końca marca?

Wraz ze zbliżaniem się końca pierwszego kwartału nowego roku powraca sprawa wykorzystania przez pracowników zaległego urlopu wypoczynkowego za lata poprzednie.

Kwestia ta zawsze stanowi przedmiot szczególnego zainteresowania inspektorów inspekcji pracy, kontrolujących zakłady pracy.

Zgodnie z art. 161 Kodeksu pracy pracodawca jest bowiem obowiązany udzielić pracownikowi urlopu w roku kalendarzowym, w którym nabył on do niego prawo.

Wyjątkowo – z mocy art. 168 Kodeksu pracy – zaległego urlopu można pracownikowi udzielić najpóźniej do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego; nie dotyczy to części urlopu udzielanego zgodnie z art. 1672 Kodeksu pracy.

Innymi słowy, poza czterema dniami urlopu

na żądanie (art. 1672 Kodeksu pracy) zaległy urlop za rok 2009 pracownik winien wykorzystać do dnia 31 marca 2010 r.

Niestety, istotna z punktu widzenia pracodawców kwestia, czy można bez zgody pracownika wysłać go na zaległy urlop, aby spełnić wymogi art. 168 Kodeksu pracy, nie doczekała się jednolitej interpretacji inspekcji pracy.

Tymczasem pracodawca, który wbrew obowiązkowi nie udziela przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego lub bezpodstawnie obniża wymiar tego urlopu, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł (art. 282 § 1 pkt 2 Kodeksu pracy).

W tej sytuacji szczególnego znaczenia nabiera teza wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2006 r. (I PK 124/2005, OSNP 2006/23-24, poz. 354), zgodnie z którą istnieje możliwość wysłania pracownika na zaległy urlop pomimo braku jego zgody.

Zdaniem Sądu Najwyższego, skoro przepis art. 168 Kodeksu pracy nie przewiduje żadnych warunków ani wyjątków od obowiązku udzielenia pracownikowi urlopu do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego, to należy uznać, iż niedopuszczalne jest uzależnienie dopuszczalności udzielenia urlopu zaległego od zgody pracownika.

Na wypadek

sporu z inspekcją pracy warto zbierać w aktach pisemne dowody (bądź to oświadczenia podpisane przez pracownika, bądź to przynajmniej notatki służbowe samego pracodawcy) odmowy wykorzystania zaległego urlopu w wymaganym terminie przez pracownika.

Na pocieszenie (przede wszystkim pracodawców, ale także niektórych pracowników) można dodać, że trwają prace legislacyjne mające na celu wydłużenie możliwości wykorzystania zaległego urlopu wypoczynkowego przez pracowników z końca marca do końca sierpnia, co z uwagi na wakacje

zapewne spowodowałoby większe niż obecnie zainteresowanie wykorzystaniem prawa do zaległego urlopu.

Karol Jokiel