Profilowanie psychologiczne sprawców zabójstw.pdf

Profilowanie psychologiczne sprawców zabójstw

Autor tekstu: Paweł Krukow

Oryginał: www.racjonalista.pl/kk.php/s,3479

"Profilowanie to dochodzenie do krótkiej, dynamicznej, charakterystyki zwiê¼le

ujmuj±cej najwa¿niejsze cechy nieznanego sprawcy i przejawy jego zachowañ."

Pierwsza charakterystyka, któr± mo¿na okre¶liæ jako profil nieznanego sprawcy

to portret zabójcy powszechnie znanego jako "Kuba Rozpruwacz" (1888), poza

tym amerykañscy specjali¶ci na zamówienie Biura Słu¿b Strategicznych USA

sporz±dzili portret psychologiczny Adolfa Hitlera.

Pierwsze profilowanie nieznanego przestêpcy zamówione przez organy ¶cigania

to sprawa "Szalonego Bombowca", gdzie ekspertem profiluj±cym był psychiatra dr

James Brussel, wydał on nastêpuj±c± opiniê:

"Szukajcie mocno zbudowanego mê¿czyzny w ¶rednim wieku, katolika,

cudzoziemca, mieszkaj±cego z bratem lub siostr±, a gdy go znajdziecie, mo¿e

nosiæ garnitur zapiêty na guziki."

W 1978 roku Wydział Badañ nad Zachowaniem FBI wprowadził Program

Profilowania Psychologicznego, program ten okazał siê bardzo efektywnym

narzêdziem zwłaszcza w typowaniu sprawców przestêpstw na tle seksualnym.

Przebieg profilowania (wg Roberta Resslera):

-Ocena aktu przestêpczego.

-Szeroka, wyczerpuj±ca ocena i analiza szczegółów miejsca zdarzenia.

-Opis i wieloaspektowa analiza ofiary.

-Ocena raportów policyjnych (zdjêcia, badania laboratoryjne).

-Ocena protokołu sekcji zwłok i innych badañ medyczno-s±dowych.

-Opracowanie profilu z najwa¿niejszymi cechami charakteryzuj±cymi sprawcê.

- Sugestie dla prowadz±cych ¶ledztwo. KTO zrobił TO w TAKI sposób?

[

- Charakterystyka ofiary pod wzglêdem jej wła¶ciwo¶ci psychologicznych i

analiza jej stanu po ¶mierci (m.in. obra¿enia, stan w jakim pozostawiono zwłoki i

gdzie je odnaleziono) |- Ustalenie motywu |- Charakterystyka sprawcy ze

wzglêdu na motyw

|- Ustalenie modus operandi |

- Analiza miejsca, w którym dokonano zabójstwa (pozostawione ¶lady) |-

Ustalenie kryterium doboru ofiar |- Charakterystyka sprawcy ze wzglêdu na

stopieñ zorganizowania ]

Jak widaæ na powy¿szym diagramie, profilowanie jest czynno¶ci±, która posiada

okre¶lon± strukturê proceduraln± i nie jest umiejêtno¶ci± czysto heurystyczn±,

która objêta jest jak±¶ tajemnic±, znan± tylko "wtajemniczonym" znawcom z FBI -

jak to mo¿na zauwa¿yæ w wiêkszo¶ci filmów, z których najczê¶ciej pochodz±

wyobra¿enia o profilowaniu nieznanych sprawców zabójstw (jak i innych

przestêpców). Na pocz±tku procesu konieczne jest zebranie wszystkich mo¿liwych

informacji jakie zwi±zane s± z przestêpstwem, mo¿na je wstêpnie podzieliæ na:

dane techniczno-medyczne - a wiêc te, które pochodz± od ekspertów

kryminalistycznych i patologa s±dowego, dane wiktymologiczne (kim była ofiara

przed ¶mierci±, czym siê zajmowała, jaki prowadziła tryb ¿ycia, dane

demograficzne etc.) oraz informacje o miejscu przestêpstwa (lub pozostawienia

zwłok, gdy¿, nie zawsze miejsce, w którym dokonano zabójstwa jest tym samym,

w którym pozostawiono zwłoki) - te najlepiej zebraæ samemu bêd±c na miejscu.

Generalnie chodzi o to, ¿e te informacje dostarczaj± profiluj±cemu innych

informacji, które s± wynikiem wnioskowania dokonywanego na podstawie

specjalistycznej wiedzy, dziêki której mo¿liwe jest skorelowanie danych ¶ladów i

faktów ze sposobem postêpowania przestêpcy. Wspomniana wiedza pozwala

(przynajmniej z reguły) skojarzyæ nastêpuj±ce fakty:

Dane wiktymologiczne i medyczno-s±dowe z kryterium doboru ofiary i po czê¶ci

z modus operandi [_1_],

Dane wiktymologiczne z motywem przestêpstwa,

Wszystkie powy¿sze wraz z oglêdzinami miejsca z modus operandi.

Skojarzenia takie s± mo¿liwe, dlatego ¿e kryminalistyczno-psychologiczne

koncepcje teoretyczne wskazuj± na to, i¿:

Wszyscy sprawcy zabójstw (i innych przestêpstw) daj± siê podzieliæ na

charakterystyczne podgrupy (np. ze wzglêdu na motyw),

Sprawcy z okre¶lonych podgrup popełniaj± charakterystyczne przestêpstwa,

Dokładna charakterystyka przestêpstwa umo¿liwia scharakteryzowanie sprawcy

- a wiêc sporz±dzenie profilu.

Spo¶ród zabójców mo¿na wyodrêbniæ około piêciu podgrup sprawców, które

mo¿na wyodrêbniæ ze wzglêdu na motyw i s± nimi zabójcy dokonuj±cy

przestêpstwa z powodów:

emocjonalnych (tu najwiêcej tzw. morderstw w afekcie),

seksualnych,

patologicznych (lub urojeniowych - akt jako wynik rozwiniêtej psychozy),

ekonomiczno-rabunkowych,

z zemsty.

Ka¿de z zabójstw, które zostały popełnione z danych powodów wygl±da inaczej,

ma inn± strukturê dynamiczn±, inne jest kryterium doboru ofiary i inny jest modus

operandi.

Dla przykładu przedstawiê najpierw charakterystyki osób, które staj± siê

ofiarami zabójstw popełnionych z dwóch najbardziej charakterystycznych

motywów: emocjonalnego i seksualnego.

CHARAKTERYSTYKA OFIARY ZABÓJSTWA NA TLE EMOCJONALNYM:

Ofiara pod wzglêdem cech psychofizycznych jest podobna do sprawcy.

Ciało znalezione na miejscu zabójstwa.

Obra¿enia rozległe, na głowie, tułowiu, brzuchu, plecach i rêkach,

przypadkowe.

Nie widaæ, aby zabójca realizował inne cele, poza samym zabójstwem.

Ofiara była w złej sytuacji społeczno-ekonomicznej.

Ofiara charakteryzowała siê tendencj± do inicjowania konfliktów, kłótni.

Nadu¿ywała alkoholu, sama mogła byæ wcze¶niej karana.

Na ciele ofiary widaæ rany, które sugeruj±, ¿e broniła siê przed napastnikiem.

Ofiara nie była wi±zana ani kneblowana.

Ofiara znała zabójcê, w 55% przypadków był to członek jej rodziny lub partner.

Jak widaæ, z powy¿szej charakterystyki mo¿na wysnuæ wniosek dotycz±cy

motywu popełnienia zabójstwa. Dla porównania przedstawiê charakterystykê ofiary

zabójcy działaj±cego z pobudek seksualnych:

CHARAKTERYSTYKA OFIARY ZABÓJSTWA NA TLE SEKSUALNYM:

- Obra¿enia ciała maj± swoisty charakter, np. ciêcia w okolicach genitaliów.

- Ofiary s± dobierane, nieprzypadkowe, mog± mieæ jakie¶ znaki szczególne.

- S± to osoby albo wyj±tkowo uległe, depresyjne, albo impulsywne, silne.

- Maj± wyra¼nie zmniejszony zakres kontaktów społecznych.

- Ofiara nie znała zabójcy.

- Obra¿enia powstaj± w wyniku tortur, znêcania siê, s± celowo zadawane.

- Zwłoki s± przemieszczane i starannie ukrywane.

- W znacznej wiêkszo¶ci przypadków zwłoki odnajdowane s± czê¶ciowo

rozebrane.

- Ofiara ginie najczê¶ciej w wyniku uduszenia.

Ciało jest wyj±tkowo zmaltretowane, czêsto wycinane s± genitalia, które

sprawca zabiera ze sob±.

Nale¿y jeszcze nadmieniæ, ¿e trzy spo¶ród zaznaczonych czynników okazały siê

zdecydowanie najlepszym predyktorem słu¿±cym do zakwalifikowania

przestêpstwa jako zabójstwa na tle seksualnym.

Drugim podstawowym ¼ródłem, na podstawie którego mo¿na wywnioskowaæ

poszczególne cechy zabójcy składaj±ce siê na profil, jest charakterystyka modus

operandi, która tak¿e opiera siê na opisie stanu ofiary po ¶mierci, danych

wiktymologicznych i oglêdzin miejsca. Dokładny opis modus operandi daje nam

tak¿e przesłanki do wnioskowania o motywie.

CHARAKTERYSTYKA MODUS OPERANDI ZABÓJSTWA NA TLE EMOCJONALNYM:

Zabójstwo nie było planowane.

Zabójstwa dokonano przypadkowym narzêdziem, które znajdowało siê w domu

ofiary.

Relacja w chwili zabójstwa ma charakter dynamiczny, zachowanie ofiary mogło

wpłyn±æ na działanie sprawcy.

Zabójstwo jest wynikiem rozładowania silnych, negatywnych emocji.

Sprawca zadał wiele ran, które nie musiały słu¿yæ u¶mierceniu ofiary, ale były

rozładowaniem nagromadzonych emocji, ich "wybuchem".

Sprawca w jednym miejscu zaatakował ofiarê, w tym samym miejscu j± zabił i

w tym samym miejscu pozostawił zwłoki.

Sprawca znał ofiarê, pozostawał z ni± w stanie konfliktu przed zabójstwem.

W przebiegu wydarzenia widaæ ¶lady wybuchu niekontrolowanej bezcelowej

agresji, pozostawiono wiele ¶ladów na miejscu zabójstwa.

I dla porównania charakterystyka modus operandi zabójstwa na tle seksualnym:

CHARAKTERYSTYKA MODUS OPERANDI ZABÓJSTWA NA TLE SEKSUALNYM:

-Przestêpstwo jest zaplanowane.

-Ofiara mogła byæ zabrana do zaplanowanego miejsca, tam zabita, ale zwłoki s±

przemieszczane i ukrywane.

-Wystêpuj± oznaki działañ, które miały na celu zdobycie nad ofiar± absolutnej

kontroli i dominacji:

kneblowanie, wi±zanie,

gwałt analny,

zaduszanie przedmiotami,

bicie do nieprzytomno¶ci i ponowne ocucanie.

-Stosunek seksualny (je¿eli w ogóle do niego dochodzi) odbyty po ¶mierci

ofiary.

-Sprawca w ró¿norodny sposób manipuluje ciałem, umieszcza w nim

przedmioty, przewozi ofiarê ¿yj±c± lub/i martw±, rozbiera j± i ubiera etc.

Najczê¶ciej nie dochodzi do normalnego stosunku płciowego, tylko do jakiej¶

formy jego substytutu, u sprawców silnie sadystycznych w ogóle nie ma oznak

aktywno¶ci seksualnej, poniewa¿ same tortury s± form± kontaktu seksualnego.

Kiedy mamy ju¿ ustalony motyw zabójstwa, mo¿emy go po¶rednio skorelowaæ z

typem sprawcy - jak ju¿ zostało to wcze¶niej wspomniane sprawcy przestêpstw

popełnianych z ró¿nych motywów ró¿ni± siê od siebie i mo¿na ich

przyporz±dkowaæ do danej charakterystyki. Wracaj±c do naszych dwóch typów

przestêpstw mo¿na przedstawiæ dwa typy zabójców: - tych działaj±cych na tle

emocjonalnym i działaj±cym na tle seksualnym:

Sprawcy zabójstw NA TLE EMOCJONALNYM:

¦rodowisko wychowawcze umiarkowanie niekorzystne, za to czêste objawy

antysocjalnych zaburzeñ osobowo¶ci typu impulsywnego.

Niekonsekwentne metody wychowawcze i ambiwalentne stosunki emocjonalne

miêdzy członkami rodzin.

Matka odgrywaj±ca pozytywn± rolê, akceptuj±ca dziecko.

Wyra¼ne nasilenie zaburzeñ neuropsychicznych: impulsywno¶æ, nadmierna

dra¿liwo¶æ, wybuchy agresji, znaczne nasilenie zaburzeñ samokontroli

emocjonalne, cechy osobowo¶æ eksplozywnej ju¿ od młodo¶ci.

Tendencja do rzutowania wrogo¶ci na otoczenie, podejrzliwo¶æ.

Silna tendencja do reagowania agresj± na nieadekwatnie rozpoznane zagro¿enie

ze strony innych.

Czêste nadu¿ywanie alkoholu, sporadycznie kontakty z subkultur± przestêpcz±.

Niekorzystne warunki materialno-społeczne.

Sprawcy zabójstw NA TLE SEKSUALNYM:

Zdecydowanie złe warunki socjalizacji w dzieciñstwie i młodo¶ci. Rodzina

dysfunkcjonalna, niekonsekwentne metody wychowawcze, du¿a ilo¶æ stresów i

frustracji.

Brak akceptacji ze strony rodziców, wiêzi emocjonalnej.

Znaczne nasilenie kar fizycznych i psychologicznego znêcania siê.

Matka pełni±ca rolê osoby karz±cej, stosuj±cej przemoc psychiczn± i fizyczn±.

Nasilenie objawów neuropsychiatrycznych: nadpobudliwo¶æ, moczenie nocne,

labilno¶æ emocjonalna o charakterze neurotycznym.

Epizody drêczenia zwierz±t w dzieciñstwie.

Liczne objawy dysfunkcji seksualnych: zaburzenia popêdu, ró¿norodne parafilie,

niedojrzało¶æ psychoseksualna. Negatywne wspomnienia z pierwszych kontaktów

seksualnych.

Tendencje autodestrukcyjne (próby samobójcze, samookaleczenia).

Czêste, introwertyczne uciekanie w ¶wiat fantazji i wyobra¿eñ, z reguły o

patologiczno-seksualnej tre¶ci.

Chłód emocjonalny zbli¿ony do subklinicznych lub klinicznych form psychopatii

kalkulacyjnej.

Osobowo¶æ wykształcona głównie w oparciu o tłumienie emocji, rzutowania

stanów lêku i wrogo¶ci na innych.

Zabójstwo seksualne takiego sprawcy ma zaspokoiæ jego głêboko sfrustrowane

potrzeby:

dominacji, kontroli nad kim¶,

zaspokojenie przez to potrzeb uznania własnej warto¶ci, uznania.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: