Interwa�y: Interwa� (wg. wikipedii) "r�nica wysoko�ci mi�dzy dwoma d�wi�kami" ujmuj�c bardziej obrazowo jest to odleg�o�� mi�dzy dwoma d�wi�kami. Nazwa | Oznaczenie | Ilo�� p�tn�w| --------------+-------------+--------------+ Pryma czysta | (1) | 0 | Sekunda ma�a | (2b) | 1 | Sekunda wielka| (2) | 2 | Tercja ma�a | (3b) | 3 | Tercja wielka | (3) | 4 | Kwarta czysta | (4) | 5 | Tryton | (5b / 4#) | 6 | Kwinta czysta | (5) | 7 | Seksta ma�a | (6b) | 8 | Seksta wielka | (6) | 9 | Septyma ma�a | (7b) | 10 | Septyma wielka| (7) | 11 | Oktawa czysta | (8) | 12 | --------------+-------------+--------------+ Alterowanie interwa��w. Ka�dy interwa� mo�e by� obni�ony(b) lub podwy�szony(#) o p� tonu. Poni�ej link do grafu, kt�ry przedstawia jak zmieniaj� si� interwa�y: http://img212.imageshack.us/img212/1711/interwaybr6.jpg Jak czyta� graf: Bierzemy interwa� przyk�adowo tercj� wielk� i �ledzimy co si� z ni� stanie po obni�eniu(b) o p� tonu. Stanie si� interwa�em ma�ym (tercja ma�a), je�eli podwy�szymy to b�dzie interwa�em zwi�kszonym. Obni�aj�c interwa� ma�y uzyskujemy interwa� zmniejszony. Interwa�y czyste natomiast po obni�eniu od razu staj� si� interwa�ami zmniejszonymi. Przewroty interwa��w: Przewr�t interwa�u polega na przeniesieniu pierwszego d�wi�ku za drugi. Przyk�adowo tercja wielka(3) jest pomi�dzy C-E, a pomi�dzy E-C jest juz seksta ma�a(6b). Najprostszym sposobem na obliczanie interwa��w jest odj�cie danego interwa�u od 9. Zobaczymy to na poprzednim przyka�adzie tercji wielkiej(3) 9 - 3 = 6 szybko i prosto widzimy, ze tercja po przewrocie staje sie sekst�, ale sk�d wiemy, �e ma��? Istnieje kilka dodatkowych zasad: - interwa� ma�y po przewrocie staje si� wielki - interwa� wielki po przewrocie staje si� ma�y - interwa� zmniejszony po przewrocie staje si� zwi�kszony - interwa� zwi�kszony po przewrocie staje si� zmniejszony - interwa� czysty po przewrocie pozostaje czysty Teraz ju� wiadomo, �e tercja wielka musia�a sie sta� sekst� ma�� po przewrocie. SKALE... Skala to szereg d�wi�k�w u�o�ony wg. specjalnego schematu. Poni�ej pare s��w na temat czterech najcz�ciej u�ywanych skal muzycznych: durowej, molowej, pentatoniki durowej i molowej Najpopularniejsza skal� jest skala durowa. Skala durowa sk�ada si� z nast�puj�cych interwa��w: pryma(1), sekunda wielka(2), tercja wielka(3), kwarta czysta(4), kwinta czysta(5), seksta wielka(6), septyma wielka(7) Czyli w skr�cie mo�na j� oznaczyc jako: 1 2 3 4 5 6 7 Je�eli by�my brali kolejne odleg�o�ci (skoki) mi�dzy d�wi�kami to przepis wygl�d��by nast�puj�co (C - ca�y ton; P - p�ton) C C P C C C P Poni�ej tabela ze skalami durowymi i ich kolejnymi d�wi�kami: SKALA | STOPNIE SKALI |Znaki | ----------------------------------------------+------+ |I II III IV V VI VII VIII| | ----------------------------------------------+------+ Db-dur Db Eb F Gb Ab Bb C Db |5b | Ab-dur Ab Bb C Db Eb F G Ab |4b | Eb-dur Eb F G Ab Bb C D Eb |3b | Bb-dur Bb C D Eb F G A Bb |2b | F-dur F G A Bb C D E F |1b | C-dur C D E F G A B C |0 | G-dur G A B C D E F# G |1# | D-dur D E F# G A B C# D |2# | A-dur A B C# D E F# G# A |3# | E-dur E F# G# A B C# D# E |4# | B-dur B C# D# E F# G# A# B |5# | F#-dur F# G# A# B C# D# E# F# |6# | ----------------------------------------------+------+ Kolejno�� skal jak� u�y�em w tabeli nie jest przypadkowa! Ka�da kolejna skala w tabeli jest oddalona o kwint� od poprzedniej. Jak wida� skala C-dur jest w centrum i nie posiada �adnego znaku przykluczowego. Znaki przykluczowe to nic innego jak "b" i "#" ich ilo�� pozwala zidentyfikowa� ka�d� skal�. Na przyk�ad ze skal durowych TYLKO A-dur ma trzy "krzy�yki". Znaki przykluczowe s� przykluczowe, poniewa� wyst�puj� przy kluczu w zapisie nutowym i okre�laj� tonacj� utworu. Wracamy do skali C-dur. Poruszaj�c si� o kwint� do przodu liczba krzy�yk�w ro�nie o 1. Poruszaj�c si� natomiast o kwart� do ty�u widzimy przyrost bemoli (b). To zjawisko jest zobrazowane w BARDZO PRZYDATNYM narz�dziu zwanym ko�em kwintowym: http://img527.imageshack.us/img527/3478/circle2ye9.jpg SKALA C-DUR JEST NAJBARDZIEJ PRZYJAZN� ZE SKAL, PONIEWA� NIE ZAWIERA �ADNYCH ZNAK�W. DLATEGO WI�KSZO�� PRZYK�AD�W B�DZIE PODANA W C-DUR. SKALA MOLOWA Obok skali durowej to kolejna podstawowa skala, kt�rej znajomo�� jest niezb�dna. Tak jak w przypadku skali durowej zobaczymy z jakich interwa��w sk�ada si� skala molowa: pryma(1), sekunda wielka(2), tercja ma�a(3b), kwarta czysta(4), kwinta czysta(5), seksta ma�a(6b), septyma ma�a(7b) Czyli w skr�cie: 1 2 3b 4 5 6b 7b Znow zobaczmy przepis ca�o- i p�tonowy: C P C C P C C Dla u�atwienia: Skal� molow� tworzymy na VI stopniu skali durowej. Co to znaczy? To znaczy, �e zaczynaj�c skal� durow� od VI stopnia u�o�ymy skal� molow�. Przyk�ad: Skala C-dur: C D E F G A B A VI stopniem jest A Zaczynamy skale od d�wi�ku A: A B C D E F G A - i otrzymali�my skal� A-moll. Utw�r mo�e by� r�wnie� w tonacji molowej, wtedy ilo�� znak�w przykluczowych jest taka sama jak w "bratniej" skali durowej (na przyk�ad jak widzimy jeden krzy�yk przy kluczu to mamy do czynienia z tonacja G-dur lub E-moll). PENTATONIKA DUROWA Skala durowa i molowa sk�ada�y si� z siedmiu d�wi�k�w. Teraz przyjrzymy si� skali pi�ciostopniowej - PENTATONICE, kt�ra jest okrojon� wersja skal siedmiostopniowych. Pierwsze pytanie: Dlaczego u�ywa� skali sk�adaj�cej si� z tylko pi�ciu d�wi�k�w, skoro mo�na gra� skale siedmiostopniowe?? Odpowied� brzmi: bo �atwiej! :) Ale wszystko po kolei... Wiemy ju�, �e pentatonika durowa to okrojona skala durowa, wi�c we�my na warsztat nasz materia� do krojenia: Skala C-dur: C D E F G A B C pozbywamy sie p�ton�w ze skali i obcinamy IV i VII d�wi�k (F i B). Interwa� sekundy ma�ej (czyli jeden p�ton) jest dysonansem, dlatego pozbawienie skali d�wi�k�w, kt�re tworz� dysonans z innymi d�wi�kami pozwala na bardziej bezpieczne i swobodne poruszanie sie po nowopowsta�ej skali. Dlaczego akurat usun�li�my F, a nie E? Albo B, a nie C? Poniewa� E i C s� bardzo wa�nymi d�wi�kami (jest to tercja wielka i pryma). To, �e pryma musi by� w skali powinno by� oczywiste, bo jak by mog�aby� skala C-dur pentatoniczna bez d�wi�ku C?? :) A wa�no�� tercji w skalach zostanie wyt�umaczona dalej. Skala C-dur pentatoniczna: C D E G A Teraz mo�emy kontynuowa� wyw�d dlaczego ta skala jest �atwiejsza w u�yciu. Po pierwsze nie zawiera interwa��w sekundy ma�ej, dzi�ki czemu przy jej pomocy ci�ko zagrac "niew�a�ciwy" d�wi�k Po drugie mniej d�wi�k�w �atwiej opanowac. Tak jak dziecko najpierw uczy sie podstawowych s��w,a dopiero potem rozszerza swoje s�ownictwo, tak muzyk poznajac skal� pentatoniczna durowa dostaje co� w rodzaju zestawu "zr�b to sam" przy pomocy, kt�rego mo�e uk�ada� proste melodie, sol�wki, �wiczy� techniki, rytm bez anga�owania si� w teorie muzyki i harmonie. Tu pojawia si� niebezpiecze�stwo. Pentatonika jest tak �atwa w u�yciu, �e mo�e po prostu rozpu�ci� pocz�tkuj�cego muzyka i uwi�zi� go w pentatonicznej pu�apce. Bardzo �atwo zapomnie�, �e istniej� inne skale i jaka� teoria muzyki, jak przecie� takie fajne sol�wki wychodz� lataj�c bezmy�lnie po gryfie. Po trzecie jest esencj� "durowo�ci" :) dur i mol to dwa og�lne "tryby" muzyczne. Dur jest "weso�y", moll "smutny". Skala pentatoniczna durowa daje zasmakowa� tego durowego smaku w jego najprostszej i najbardziej wyra�nej formie. PENTATONIKA MOLOWA Tak jak ze skal� molow�, pentatonika molowa te� ma sw�j durowy odpowiednik i to w ten sam analogiczny sposob. Wi�c je�eli skala C-dur jest r�wnowa�na skali A-moll, to pentatonika A-moll jest r�wnowa�na pentatonice C-dur. Tak wi�c pentatonika A-moll b�dzie si� sk�ada� z: A C D E G :) pentatonika molowa analogicznie do durowej jest esencj� molowo�ci, czyli klimatu bardziej stonowanego, "smutnego". Jest pierwsza skal� jakiej sie u�ywa do ogrywania bluesa lub rocka. Wzbogacaj�c pentatonik� o interwa� trytonu (kwinty zmniejszonej/kwarty zwi�kszonej) otrzymujemy SKAL� BLUESOW�. Skala bluesowa zbudowana na podstawie skali A-moll wygl�da tak: A C D D# E G. D�wi�k D# (tryton od A) pe�ni rol� "blue note". Blue note to charakterystyczny d�wi�k bluesowy. Nale�y go u�ywa� jako d�wi�ku przej�ciowego, poniewa� przytrzymany d�u�ej brzmi bardzo dysonansowo. AKORDY No i nadszed� czas na akordy. Om�wili�my powy�ej interwa�y, podstawowe skale to trzeba sie zabra� za ostatni element teorii poruszony w tym tek�cie: AKORDY. To jest temat rzeka, wi�c poruszymy tylko podstawowe zagadnienia. Akord to co najmniej trzy d�wi�ki o r�nej wysoko�ci i nazwie wsp�brzmi�ce ze sob�. Akordy s� budowane TERCJOWO. To znaczy, �e mi�dzy kolejnymi sk�adnikami akordu wyst�puje interwa� tercji. �eby powsta� akrod musz� by� dwa interwa�y tercji, wi�c zobaczmy jakie mamy mo�liwo�ci: tercja wielka - tercja ma�a - Akord durowy tercja ma�a - tercja wielka - Akord molowy tercja wielka - tercja wielka - Akord zwi�kszony tercja ma�a - tercja ma�a - Akord zmniejszony Mamy cztery rodzaje podstawowych tr�jd�wi�k�w. Zamiast tercjami zapiszmy powy�sze typy za pomoc� interwa��w u�ywaj�c jako punkt odniesienia pierwszego d�wi�ku: Akord durowy: 1 3 5 Akord molowy: 1 3b 5 Akord zwi�kszony: 1 3 5# Akord zmniejszony: 1 3b 5b Je�eli jako prym� we�miemy C to otrzymujemy nast�puj�ce akordy: C...
highwolf