WYKŁAD  01 UWARUNKOWANIA GENETYCZNE – NOWOTWORY ZŁOSLIWE NARZĄDU RODNEGO      20.02.06

Zachorowalność na nowotwory wśród kobiet:

1.     rak piersi – 30%

2.     rak jelita grubego

3.     rak jajnika

Epidemiologia z 2001r.

Rak piersi:

Nowe przypadki – 19.500/rok

Zgony – 5.500

Łączne ryzyko rozwoju raka – 10,6%

Przypadki związane z genami BRCA 1 i 2 – 600/rok ( 3%)

Rak jajnika:

Nowe przypadki – 2.500/ rok

Zgony – 1.500

Łączne ryzyko rozwoju raka – 1,5%

Przypadki związane z genami BRCA 1 i 2 – 200/rok (7,5%)

Przypuszczalnie związane z BRCA 1 i 2  ( wysoka penetracja –np.: 70-80 os/ 100 choruje )

a)      600/ rok – 3 % rak piersi

b)      200/ rok – 7,5 % rak jajnika

Nowotwory rodzinne – cechy charakterystyczne :

1. młodszy wiek zachorowania

2. liczne zachorowania wśród krewnych

3. mnogie ogniska neo u tej samej osoby

4. równoczesne guzy w narządach parzystych

5. zachorowanie na 2 lub więcej różne neo u tej samej osoby

Rodzinne dziedziczenie nowotworów rodzinnych :

1.     AD heterozygota  ( potomstwo na 50% zachoruje)

-          mutacja o wysokiej penetracji

-          mutacja o niskiej penetracji

-          penetracja – stosunek liczby osób chorych do liczby nosicieli mutacji. W zespole predyspozycji = 0,8- 0,9

2.     AR – zespoły chorobowe ( xeroderma pigmentosum)

3.     wieloczynnikowe

Dziedziczna postać raka piersi – rzadsze postacie :

Przykłady genów o niskiej penetracji :

Czynniki ryzyka zachorowania na raka sutka :

-          wiek

-          kraj

-          rak drugiej piersi

-          zmiany niezłośliwe

-          wiek menarche

-          wiek 1 ciąży

-          wiek menopauzy

-          anytkoncepcja hormonalna

Względne ryzyko zachorowania na raka sutka w zależności od  obciążenia rodzinnego krewnych : 

a)     nie choruje nikt z krewnych – ryzyko = 1

b)     matka / siostra – ryzyko= 13,6

c)     babcia / ciotka – ryzyko = 1,5

d)     jedna krewna – ryzyko = 1,6

Rak piersi i jajnika :

W ogólnej populacji ryzyko zachorowania kobiety na :

a)     raka piersi – 10%

b)     raka jajnika – 1,5%

c)     ok. 3% raka piersi i 5-10% raka jajnika związane z mutacja BRCA 1 i 2 .

Dziedziczne postacie raka piersi i jajnika :

Zespoły :

1.     dziedziczny rak piersi specyficzny narządowo  - HBC – ss

2.     dziedziczny rak piersi i jajnika ( najczęstszy ) -  HBOC – najczęściej!

3.     dziedziczny rak jajnika specyficzny narządowo – HOC

Kryteria rozpoznawcze :

Liczba przypadków raka piersi lub jajnika w rodzinie :

A)      3 raki ( diagnoza definitywna)

B)      2 raki ( diagnoza z dużym prawdopodobieństwem)

C)      1 rak (diagnoza z dużym prawdopodobieństwem )

1)     rak piersi < 40 r.ż

2)     rak piersi obustronny, 1 rozpoznany < 50 r.ż

3)     rak piersi rdzeniasty lub atypowy rdzeniasty

4)     rak piersi i jajnika u tej samej osoby

5)     rak piersi u mężczyzn

6)     przed 46 r.ż

Dziedziczne postacie raka piersi :

-          ok. 80% dziedziczonego raka piersi odpowiada BRCA 1, 2

-          geny supresorowe , których produkty białkowe biorą udział w naprawie DNA i regulacji cyklu komórkowego

-          utrata funkcji owych genów umożliwia dalszą akumulację mutacji w komórkach somatycznych i w efekcie prowadzi do nowotworzenia

-          mutacje w genach BRCA 1 i 2 są dziedziczone w sposób AD

Metody molekularne :

1.     PCR

2.     obrazowanie elektroforezy na żelu agarowym – kontrole pozytywne ‘

3.     obrazowanie elektroforezy w żelu poliakryloamidowym – widoczne produkty niespecyficzne