Socjologia makrostruktury społeczne wykład 5

(30.10.2007)

Temat: Ruchy społeczne – stare i nowe, tłum i publiczność jako specyficzne determinanty zmiany społecznej.

Jan Szczepański

Ruch społ. – to zbiorowe dążenia ludzi do realizacji wspólnych celów.

Zbiorowość wyznacza cel. Cele o charakterze:

Ø      ekonomicznym;

Ø      kulturowym – dążenie do zmiany systemu wartości;

Ø      politycznym – ruchy rewolucyjne partii politycznych;

Ø      reformatorskim.

H. Blumer

Ruch społ. – to przedsięwzięcie i charakterze zbiorowym, dążące do ustanowienia nowego porządku życia (całościowe przekształcenie społ.).

N. Smelser

Ruch społ. – to zbiorowy wysiłek mający na celu modyfikację norm i wartości (odnosi się do ruchów częściowo zmieniających system wartości).

Elementy podkreślane w definicji ruchu społ. [podsumowanie] (Piotr Sztompka):

ü      zbiorowość - cechy konstytutywne, elementy konstytutywne, zwrócenie uwagi na zbiorowość, zbiorowość nie akceptuje tego co dzieje się w życiu społ.;

ü      zmiana – chęć dokonania zmiany;

ü      początkowe rozproszenie osób - w trakcie działania dokonuje się swoiste zjednoczenie;

ü      wysoki poziom spontaniczności – mogą przyjąć niezinstytucjonalizowaną formę.

Ogólny podział ruchów społ.:

Ø      ruchy tradycyjne:

§         ruch reformatorski – zbiorowe dążenia ludzi, którzy chcą zmienić fragment rzeczywistości, akceptują większość, ale nie ten fragment; dostrzegają trudności w jakimś obszarze życia społ., uważają, że trzeba się zjednoczyć. Np.: ruch anonimowych alkoholików, ruch przeciw agresji, przemocy, działania na rzecz zmiany systemu ekon.; ludzie ci nie chcą zmienić wszystkiego, tylko wycinek rzeczywistości; ruch reformatorski opowiada się za metodami pokojowymi (wtedy zmiany do osiągnięcia są możliwe);

§         ruch rewolucyjny – dąży do całościowego przekształcenia systemu społ., do zmiany ładu w aspekcie instytucjonalnym i aspekcie aksjologicznym; rewolucjoniści mają tendencje do negacji istniejącego ładu, wykorzystują metody agresywne; rewolucja to wojna, bitwa i krew, rewolucja pożera własne dzieci; należy zmienić istniejący ład; ważna jest deprecjacja przeszłości; nowy ład będzie doskonały – działania na rzecz całego społeczeństwa; rewolucjoniści rozpoczynają od zmiany instytucji lub nadają nowe nazwy tym instytucjom; należy zmienić cały system wartości; przejście z kolektywizmu na rzecz indywidualizmu, wprowadzenie solidarności społ.;

§         ruch ekspresywny – dąży do zmiany osobowości, postaw, zachowań jednostek. Np.: ruchy młodzieżowe w latach 60. na zachodzie Europy – „dzieci kwiatów” (Hipisi);

Ø      ruchy nowoczesne (nowe ruchy społ., r. romantyczne, r. nieporządku społecznego).

Nowe ruchy społ. to ruchy:

¨      ekologiczne – jest istotnym celem dla wszystkich ludzi, cel ważny dla Polaka, Amerykanina czy Niemca; wszyscy powinni dbać o środowisko, bo ziemia jest wspólna;

¨      praw człowieka – ważne dla całej ludzkości, wyróżnia się tu:

§         ruchy feministyczne – prawa kobiet, likwidacja dyskryminacji kobiet,

§         ruchy mniejszości seksualnych – odsetek tych ludzi jest słaby w każdym społeczeństwie (4-6%), ważne jest, aby cieszyły się one pełnią praw;

¨      pacyfistyczne – nastawione na pokój, eliminacja wojen, agresji, konfliktu społ.;

¨      alternatywne – nastawione na tworzenie innych form bytowania i istnienia zbiorowości. Np.: w przeszłości komuny (miały zastępować rodziny), kibice w Izraelu;

¨      ruch antyglobalistyczny – możemy obserwować w telewizji, w przekazach medialnych.

Co łączy?

o       cele są istotne dla całego społeczeństwa.

Co dzieli?

o       brak typowej struktury instytucjonalnej;

o       nowe ruchy społ. grupują różnorodność członków (osoby ubogie z bogatymi,    osoby z klasy średniej z klasą wyższą);

o       wykorzystują bierny opór, demonstracje o charakterze siłowym, agresywnym.

Inny podział ruchów społ.

D. Aberle

Rodzaje ruchów:

©     ruchy transformacyjne (inaczej rewolucyjne) – zmiana całego systemu, zmieniamy strukturę, ład społ.;

©     ruchy reformatorskie – dążą do częściowej zmiany;

©     ruchy odkupieńcze – dążą do całkowitej przemiany swoich członków; charakter religijny;

©     ruchy alternatywne – stawia za cel częściową przemianę swoich członków.

Teorie:

Ø      teorie upośledzenia społ. – z ruchem społ. mamy do czynienia, gdy w społeczeństwie istnieje zbiorowość upośledzona społ. (biedni, bezdomni); dotyczy dóbr ekonomicznych; spotykają się i kumulują w zorganizowaną grupę ze swoimi przedstawicielami; mogą walczyć o poprawę warunków materialnych;

Ø      teorie społeczeństwa masowego – odnosi się do kultury masowej, społeczeństwo masowe to społeczeństwo industrialne i postindustrialne; człowiek jest wyizolowanym atomem, jest samotny; brakuje mu więzi społ., ma zerwane kontakty społ. i tworzy różne zbiorowości;

Ø      teorie mobilizacji zasobów (J. McCarthy) – teoria ta powstała w Stanach Zjednoczonych; zbiorowość nie mogłaby się zorganizować, gdyby nie zmobilizowano pewnych zasobów. Zasoby te to:

·         z. ludzkie – ludzie powinni mieć świadomość wspólnoty,

·         z. materialne – posiadanie odpowiedniego konta, zasobów ekonomicznych, przedmiotów i urządzeń technicznych; współczesny rewolucjonista musi mieć tel. kom., dostęp do internetu, ksero, powinien dysponować czasem.

Teoria ta odnosi się do ruchu solidarnościowego. Zjednoczenie ruchu, powstanie władz, etap biurokratyzacji ruchu, rozpad ruchu.