2a_Iglaste 2012.pdf

Przed æwiczeniami

Opracuj na podstawie podanej literatury i wiadomoœci uzyskanych na wyk³adzie nastêpuj¹ce

zagadnienia:

1. Charakterystyka taksonomiczna nadgromady (lub typu) nasienne - Spermatophyta.

2. Charakterystyka taksonomiczna gromady nagozal¹¿kowe - Gymnospermae ( Pinophyta ).

3. Charakterystyka taksonomiczna klas: mi³orzêbowe - Ginkgopsida , iglaste - Coniferopsida

( Pinopsida ).

4. Charakterystyka rzêdów: Taxales i Pinales .

5. Charakterystyka rodzin: mi³orzêbowate - Ginkgoaceae, cisowate - Taxaceae , sosnowate -

Pinaceae i cyprysowate - Cupressaceae .

Literatura podstawowa:

Szweykowska A., Szweykowski J. Botanika cz. II. Systematyka . 1996 i wydania póŸniejsze. PWN.

Tomanek J.,

Witkowska-¯uk L

. Botanika leœna . wyd. VII. 2008. PWRiL.

Literatura uzupe³niaj¹ca:

Seneta W., Dolatowski J. Dendrologia . 2002 i wydania póŸniejsze. PWN.

Seneta W. Drzewa i krzewy iglaste w Polsce . 1987. PWN.

Bellon S., Tumi³owicz J., Król S. Obce gatunki drzew w gospodarstwie leœnym . 1977. PWRiL.

Biologia œwierka pospolitego. pod. red. A. Boratyñskiego i W. Buga³y. 1998. PAN ID Kórnik. Bogucki

Wydawnictwo Naukowe.

Biologia sosny zwyczajnej - pod red. S. Bia³oboka, A. Boratyñskiego i W. Buga³y. 1993. PAN ID Kórnik.

Wyd. Sorus.

Jod³a pospolita - pod red. S. Bia³oboka. 1983. PAN ID Kórnik. PWN.

Limba - pod red. S. Bia³oboka. 1971. PAN ID Kórnik. PWN.

Cis - pod red. S. Bia³oboka. 1975. PAN ID Kórnik. PWN.

Amann G. Drzewa i krzewy. 1994. Multico.

H. Pirc. Drzewa od A do Z. 2006. KDC, Warszawa.

Systematyka wybranych gatunków roœlin nagozal¹¿kowych

Gromada nagozal¹¿kowe (nagonasienne) - Gymnospermae (Pinophyta)

Klasa mi³orzêbowe - Ginkgopsida

Rodzina mi³orzêbowate - Ginkgoaceae

Rodzaj mi³orz¹b - Ginkgo

• Mi³orz¹b dwuklapowy - Ginkgo biloba

Klasa iglaste (szpilkowe) - Coniferopsida (Pinopsida, Coniferae)

Rz¹d cisowce - Taxales

Rodzina cisowate - Taxaceae

Rodzaj cis - Taxus

• Cis pospolity - Taxus baccata

Rz¹d sosnowce - Coniferales (Pinales)

Pinus mugo (P. montana, P. mughus)

- subsp. mugo

- subsp. uncinata (P. uncinata, P. uliginosa)

Rodzina sosnowate - Pinaceae

• Sosna drzewokosa (s. b³otna) - Pinus x

Podrodzina jod³owe - Abietoideae

rhaetica

Rodzaj jod³a - Abies

• Limba syberyjska - Pinus cembra var. sibirica

• Jod³a pospolita - Abies alba ( A. pectinata )

(P. sibirica)

• Jod³a kaukaska - Abies nordmanniana

• Sosna boœniacka - Pinus heldreichii (P.leucodermis)

• Jod³a olbrzymia - Abies grandis

• Sosna przybrze¿na - Pinus pinaster

• Jod³a jednobarwna (j. kalifornijska) - Abies

• Sosna pinia - Pinus pinea

concolor

• Sosna ¿ó³ta - Pinus ponderosa

• Jod³a grecka - Abies cephalonica

• Jod³a koreañska - Abies koreana

Rodzina cypryœnikowate - Taxodiaceae

• Jod³a szlachetna - Abies procera

Rodzaj cypryœnik - Taxodium

• Cypryœnik b³otny - Taxodium distichum

Rodzaj œwierk - Picea

Podrodzaj - Picea

Rodzaj metasekwoja -

Metasequoia

Sekcja - Picea

• Metasekwoja chiñska -

• Œwierk pospolity - Picea abies ( P. excelsa )

• Œwierk syberyjski - Picea abies subsp. obovata

glyptostroboides

• Œwierk kaukaski - Picea orientalis

Rodzaj sekwoja - Sequoia

Sekcja - Omorika

• Sekwoja wieczniezielona - Sequoia

• Œwierk serbski - Picea omorika

sempervirens

Podrodzaj - Cassicta

Sekcja - Pungentes

Rodzaj mamutowiec - Sequoiadendron

• Œwierk k³uj¹cy - Picea pungens

• Mamutowiec olbrzymi - Sequoiadendron

• Œwierk Engelmanna - Picea engelmannii

giganteum (Sequoia gigantea)

Sekcja - Sitcha

• Œwierk sitkajski - Picea sitchensis

Rodzaj Szydlica - Cryptomeria

• Szydlica japoñska - Cryptomeria japonica

Rodzaj jedlica - Pseudotsuga

• Jedlica Douglasa (daglezja) - Pseudotsuga

menziesii ( P. taxifolia )

Rodzina cyprysowate - Cupressaceae

odmiana zielona - v. viridis

Podrodzina cyprysowe - Cupressoideae

odmiana sina - v. glauca

Rodzaj cyprys - Cupressus

Rodzaj choina - Tsuga

• Cyprys wieczniezielony - Cupressus

• Choina kanadyjska - Tsuga canadensis

sempervirens

• Choina zachodnia (ch. amerykañska) -

Tsuga heterophylla

Rodzaj cyprysik - Chamaecyparis

• Cyprysik groszkowy - Chamaecyparis pisifera

Podrodzina modrzewiowe - Laricoideae

• Cyprysik nutkajski - Chamaecyparis nootkatensis

Rodzaj modrzew - Larix

• Cyprysik Lawsona - Chamaecyparis lawsoniana

• Modrzew europejski typowy (m. pospolity) - Larix

decidua subsp. decidua (L. europaea)

Podrodzina ¿ywotnikowe - Thujoideae

• Modrzew europejski polski - L. decidua subsp.

Rodzaj ¿ywotnik - Thuja

polonica ( Larix polonica )

Podrodzaj Euthuja

• Modrzew syberyjski - Larix sibirica (L. russica)

• ¯ywotnik zachodni - Thuja occidentalis

• Modrzew japoñski - Larix kaempferi

• ¯ywotnik olbrzymi - Thuja plicata

(L. leptolepis)

Podrodzaj Biota

• Modrzew eurojapoñski (m. poœredni) -

• ¯ywotnik wschodni - Thuja orientalis

Larix x eurolepis

• Modrzew amerykañski - Larix laricina

Podrodzina ja³owcowe - Juniperoideae

(L. americana)

Rodzaj ja³owiec - Juniperus

• Ja³owiec pospolity - Juniperus communis

• Ja³owiec halny (j. pospolity odm. halna) -

Podrodzina sosnowe - Pinoideae

Juniperus communis subsp. alpina

Rodzaj sosna - Pinus

(J. communis var. saxatilis, J. nana)

Podrodzaj Strobus ( Haploxylon )

• Ja³owiec sawina (j. kozacki, j. sabiñski) -

• Sosna limba - Pinus cembra

Juniperus sabina

• Sosna amerykañska (wejmutka) - Pinus

• Ja³owiec wirginijski - Juniperus virginiana

strobus

• Sosna rumelijska - Pinus peuce

Podrodzaj Pinus (Diploxylon)

• Sosna smo³owa - Pinus rigida

• Sosna Banksa - Pinus banksiana

• Sosna czarna - Pinus nigra

• Sosna pospolita - Pinus sylvestris

• Sosna górska (kosodrzewina, kosówka) -

Mi³orzêbowate - Ginkgoaceae

Rodzaj mi³orz¹b - Ginkgo (mi³orzêbowate - Ginkgoaceae)

Mi³orz¹b dwuklapowy (m. chiñski, m. dwudzielny) - Ginkgo biloba

[Chiny].

Obejrzyj okazy naturalne i porównaj z za³¹czonymi rysunkami.

WprowadŸ objaœnienia: d³ugopêd, krótkopêd, liœcie, kwiat ¿eñski, zal¹¿ki, nasienie, miêsista osnówka,

nasienie bez osnówki. Na rysunku dowolnego liœcia zaznacz grubsz¹ lini¹ jeden rozga³êziony nerw.

Klasa Iglaste - Coniferopsida

Cykl rozwojowy

Cykl rozwojowy sosny. Opisz rysunek, symbolem R! zaznacz gdzie zachodzi mejoza.

A -

B -

C -

E -

G -

I -

L -

D -

F -

H -

J -

K -

M -

N -

Rozwi¹¿ samodzielnie (u¿ywaj¹c o³ówka) za³¹czony test*, a nastêpnie sprawdŸ poprawnoœæ odpowiedzi i

popraw d³ugopisem dostrze¿one b³êdy.

* � ród³o: Pa³czyñski A., Jasnowska J. 1993. Atlas botaniczny. Æwiczenia. PWN.

Roœliny nagozal¹¿kowe

Roœliny nagozal¹¿kowe, do których nale¿¹ nagozal¹¿kowe drobnolistne ............................ [³ac.], reprezentuje

w naszej florze klasa iglastych ................ [³ac.], obejmuj¹ca roœliny drzewiaste z liœæmi w postaci szpilek oraz

systemem korzeniowym palowym pochodzenia zarodkowego. W budowie anatomicznej na podkreœlenie

zas³uguje wystêpowanie przyrostu .................... . Nagozal¹¿kowe wytworzy³y nowy rodzaj organów, s³u¿¹cych

do rozmna¿ania, to jest ............... .Iglaste maj¹ mêskie kwiaty zebrane w k³osy, a kwiaty ¿eñskie - w kwiatostany

w formie ............... . Nowym filogenetycznie utworem jest zal¹¿ek, w którym z tkanki archesporialnej (podobnie

6 7

jak u paprotników ró¿nozarodnikowych) tworzy siê ................... przez podzia³ ...................... .Nastêpnie rozwija

siê brylaste, wielokomórkowe przedroœle ¿eñskie, okreœlane tu jako ............. ................... z komórkami jajowymi

w uproszczonych rodniach. Przedroœle nie opuszcza zarodni (makrosporangium), któr¹ w zal¹¿ku stanowi

9 10

................ . Nowym dodatkowym tworem jest os³onka, okrywaj¹ca od zewn¹trz .............. .Ziarna py³ku

powstaj¹ w kwiatach mêskich z tkanki archesporialnej w workach py³kowych i (podobnie jak u paprotników

11 12

ró¿nozarodnikowych) s¹ ..................... , zaœ worki py³kowe odpowiadaj¹ ........................... . Przedroœla mêskie

rozwijaj¹ siê w pylnikach z .................. w obrêbie œcian zarodników i s¹ zredukowane do kilku komórek.

Dojrza³e ziarno py³ku przenoszone przez wiatr na zal¹¿ek stanowi ............. .................... . Gdy znajdzie siê pod

os³onk¹ zal¹¿ka, wytwarza ono ................ ..................... , w której z podzia³u j¹dra generatywnego powstaj¹

........ ................... ; proces p³ciowy nie wymaga ju¿ obecnoœci wody. Jeden plemnik zap³adnia komórkê jajow¹,

17 18

a z powsta³ej zygoty rozwija siê ................. . Ca³y zal¹¿ek przekszta³ca siê w ................... . Tkank¹ od¿ywcz¹

19 20

jest.................... , powsta³e z woreczka zal¹¿kowego, zaœ os³onka przekszta³ca siê w ................ ................. .

Nasiona roœlin iglastych ukryte s¹ najczêœciej w szyszce, z³o¿onej ze zdrewnia³ych .................. . Pokolenie

22 23

powsta³e w wyniku procesu p³ciowego, czyli ................ , odgrywa u nagozal¹¿kowych rolê ........................ ).

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: