Bank - wszystkie strefy działalności bankowej (wg klienta). Bank kojarzy się jako instytucja finansowa. USTAWA PRAWO BANKOWE – pojawiła się w roku 1989, 29.08.1997 – definicja pochodzi z tego roku – jest to data podpisania ustawy. Ustawa weszła w życie 1.01.1998.
ART. 5 ustawy:
BANK - jest to osoba prawna utworzona zgodnie z przepisami ustaw, działająca na podstawie zezwoleń uprawniających do wykorzystania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.
Ta definicja zbliżona jest do definicji Unii Europejskiej
Bank jest osobą prawną ma osobowość prawną jest samodzielnym i pełnoprawnym podmiotem praw i obowiązków.
Jest pełnoprawną – spełnia świadczenia co do których się zobowiązuje uzyskuje w zamian świadczenia zwrotne.
Bank jest osobą prawną, utworzoną na podstawie przepisów.
Bank Spółdzielczy – tworzony zgodnie z prawem spółdzielczym zgodnie z ustawą PRAWO BANKOWE
BANK działa na podstawie zezwoleń (Komisja Nadzoru Bankowego), te zezwolenia uprawniają bank do wykonywania czynności bankowych:
- udzielanie kredytów bankowych, udzielają depozytów
- przeprowadzenia bankowych operacji rozliczeniowych
- emisja bankowych papierów wartościowych
Bank – instytucja finansowa, osoba prawna, działająca na podstawie zezwoleń
Bank- instytucja depozytowo-kredytowa
Większość banków to Banki Komercyjne, czyli banki handlowe
Komercyjny to typowe przedsiębiorstwo, działające na rynku, prowadzi działalność gospodarczą.
Bank jest jednostką samodzielną (jako przedsiębiorstwo) działającą na podstawie własnych przemyśleń i planów
Głównym celem banku komercyjnego jest osiągnięcie jak najwyższego zysku – rentowność
Podstawa działania – oparta na zasadzie Rachunku ekonomicznego. Wszystkie usługi banku są odpłatne.
Bank komercyjny jest przedsiębiorstwem o szczególnym charakterze:
1 działa na rynku usług bankowych – usług finansowych ten rynek jest rynkiem bardzo specyficznym, bo usługi bankowe charakteryzuje niematerialność)
2 na tym rynku dochodzi do nierozłączności usług i produkcji, nie ma produkcji na zapas, ogromna różnorodność, zróżnicowanie ale jednorodność technologiczna.
W tym kontekście bank jest przedsiębiorstwem o szczególnym charakterze ze względu na powszechność i masowość.
CZYM MUSI SIĘ CHARAKTERYZOWAĆ BANK ABY PRZETRWAC NA RYNKU:
1) MUSI BYĆ INSTYTUCJĄ ZAUFANIA PUBLICZNEGO
Bank komercyjny charakteryzuje się:
1 zarządza cudzymi pieniędzmi
2 jest jednostką samodzielną, ale pod bardzo dużym wpływem Banku Centralnego
3 Bank jest instytucją bardzo ważną z punktu widzenia społecznego (pewność, efektywność, bezpieczeństwo)
Podstawy prawne tworzenia działalności banku.
Działalność bankowa regulowana jest przez prawa Bankowe (jako zbiór przepisów)
„Prawo bankowe” – to zbiór wszelkich norm i przepisów dotyczących działalności, założenia, likwidacji banku komercyjnego. Podstawowym atutem prawnym dla każdego banku jest ustawa PRAWO BANKOWE.
Ustawa reguluje:
1 zasady tworzenia i organizacji banku, ustawa wymienia czynności bankowe oraz omawia zasady ich
dokonywania
2 uprawnienia i obowiązku banku
3 formy zrzeszania i łączenia się banków
4 omawia zasady gospodarki finansowej
5 zasady sprawowania nadzoru finansowego
6 postępowanie naprawcze, kwestie z likwidacją i upadłością banku
Bardzo ważne znaczenie mają przepisy regulujące stosunki między bankami a bankiem centralnym. Istotne znaczenia dla banku ma ustawa o Rachunkowości, ważne miejsce zajmują przepisy dotyczące konsolidacji i prywatyzacji banku. W zakresie czynności bankowych podstawowe znaczenia ma Kodeks Cywilny ale i prawo czekowe, dewizowe i wekslowe, ustawa o rejestrze zastawów i zastawie rejestrowym. Dla samego banku istotny jest Status. Jest to podstawowy akt prawny. Statuty regulują kwestie dotyczące przedmiotu, zakresu działalności banku, systemu kontroli wewnętrznej, organizacji samego banku, zasad prowadzenia gospodarki finansowej. Źródłem prawa bankowego mogą być różnorodne przepisy ale podstawą jest USTAWA PRAWO BANKOWE.
Podstawą polskiego systemu bankowego jest Bank Komercyjny, który z reguły jest bankiem uniwersalnym .
Ustawa Prawo Bankowe mówi, że podstawą systemu ?????? jest bank uniwersalny, działalność banku uniwersalnego nie jest ograniczona branżowo i terytorialnie.
Specjalizacja terytorialna – banki działają w określonym rejonie.
PKO BP i PKO S.A. – banki o zasięgu ogólnokrajowym , pozostałe banki dążą do tego zasięgu ogólnokrajowego
Bank specjalistyczny działają na podstawie ustawy o listach zastawnych i o bankach hipotecznych.
Ustawa o kasach oszczędnościowo-budowlanych
Bank uniwersalny: PKO BP i PKO S.A.
Bank specjalistyczny: Kasa Oszczędnościowo-budowlana
Bank Hipoteczny
Bank hipoteczny:
1) udzielanie kredytów zabezpieczonych hipoteką
2) emisja listów zastawnych:
ust 2. – papier wartościowy, imienny lub na wierzyciela, którego podstawą jest wierzytelność banku
hipotecznego.
Z jednej strony przyjmuje środki pieniężne na rachunki osób fizycznych z drugiej strony udziela kredytów na cele mieszkaniowe. Kasy Oszczędnościowo-budowlane – żeby ta działalność była opłacana przyjmowane środki lokują w innych bankach lub lokują w papierach wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa
Ustawa PRAWO BANKOWE dzieli banki na:
1) państwowe: BP
2) spółdzielcze: BS
3) w formie S.A.
UWAGA: NBP – Bank Centralny nie zajmuje się działalnością operacyjną
Bank Państwowy powołuje Rada Ministrów na wniosek Ministra Skarbu Państwa, to: PKO BP, BGK (Bank Gospodarstwa Krajowego)
BS nie może emitować papierów, wszystkie BS muszą być zrzeszone w Banku Regionalnym (GBW – na terenie Wielkopolski)
Najważniejsze funkcje Banku Komercyjnego:
1) funkcja pienieżno-handlowa
2) funkcja udziału w społecznym podziale pracy
3) alokacja i transformacja środków
ad 1) Bank ten kreuje pieniądz bezgotówkowy obraca tym pieniądzem udzielając kredytu, pożyczek
ad 2) Bank występuje jako pośrednik finansowy, Bank w imieniu przedsiębiorstw dokonuje rozliczeń pieniężnych, przyjmuje środki pieniężne, udziela kredytów
ad 3) Transformacja – przekształcenie (dot. tu pieniędzy) dot. wielkości, ryzyka i terminu.
Alokacja – przesuwanie pieniędzy do działu, gdzie jest na nie zapotrzebowanie
System bankowy, to całokształt instytucji bankowych oraz normy określające wzajemne powiązania i stosunki z otoczeniem.
Na czele systemu stoi NBP pełniący funkcję banku centralnego.
System bankowy to nie tylko banki to również całokształt instytucji: Bankowy Fundusz Gwarancyjny, Krajowa Izba Rozliczeniowa, to wszelkiego rodzaju normy i przepisy regulujące powiązania między tymi bankami.
System bankowy to przede wszystkim ludzie.
System bankowy jest zawsze dwupoziomowy:
1 – NBP
2 – poniżej wszystkie banki wraz ze wszystkimi instytucjami
O systemie bankowym w naszym kraju możemy mówić od roku 1989. W 1989 r. od NBP odłączono oddziały operacyjne, zmieniono funkcje NBP i uczyniono go Bankiem Centralnym. Podstawą do tych przemian był dokument: „Przebudowa funkcji i organizacji NBP oraz utworzenie sieci banków kredytowych” (1988 r.) wydany przez Radę Ministrów. Tych oddziałów było 430 (operacyjne). Z tych oddziałów utworzono 9 nowych banków o charakterze dyspozytywno – kredytowym (1989 r.) np.:
WBK – Wielkopolski Bank Kredytowy
PBKS – Pomorski Bank Kredytowy w Szczecinie
PBK – Powszechny Bank Kredytowy (W – wa)
BG – Bank Gdański
BZ – Bank Zachodni we Wrocławiu
BŚ – Bank Śląski w Katowicach
PBG – Powszechny Bank Gospodarczy – powstał w Łodzi
BPM – Bank Przemysłowo – Handlowy Kraków
BDK – Bank Depozytowo – Kredytowy w Lublinie
Tym dokumentem:
- zniesione zostały ograniczenia przedmiotowe, podmiotowe i terytorialne, banki stały się niezależne
- stworzono warunki do zakładania banków w formie S.A.
- zyskaliśmy (klienci) pełną swobodę wyboru banku
Nadzór Bankowy – instytucja sprawująca nadzór nad bankami powstała w 1989 r. ,wtedy był to tylko departament NBP, następnie od ’90 r. nadzór bankowy pełnił Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego; od ’98 r. mamy Komisję Nadzoru Bankowego.
W 1995 r. powołano Bankowy Fundusz Gwarancyjny ustawą o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym z ’94 r.
Dziś NBP działa na podstawie ustawy z 29.08.199? Ustawa o NBP.
Dziś NBP:
jest bankiem emisyjnym,
jest bankiem państwa (BGN – Bank Gospodarki Narodowej),
jest bankiem banków,
Jako bank emisyjny zajmuje się emisją znaków pieniężnych, kreacją pieniądza gotówkowego, organizuje obieg pieniężny między innymi sprzedając, kupując papiery wartościowe, emitując papiery, zajmuje się regulacją podaży pieniądza (baza monetarna), polityką pieniężną,
Jako bank banków:
1 prowadzi rachunki bankom komercyjnym,
2 na rachunkach tych gromadzi rezerwy pieniężne,
3 oddziaływuje na banki za pomocą instrumentów polityki pieniężnej, np.: refinansując czy udzielając kredytu.
Jako bank państwa:
1 zajmuje się obsługą państwową budżetu państwa,
2 zajmuje się prowadzeniem operacji finansowych,
3 zajmuje się utrzymaniem rezerw obowiązkowych.
Cel podstawowy NBP:
Utrzymanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu.
Najważniejszym organem NBP jest Prezes NBP. Prezesa NBP powołuje Sejm na wniosek Prezydenta. Kadencja prezesa NBP trwa 6 lat, jedna osoba może być na tym stanowisku przez 2 kadencje.
Funkcje Prezesa NBP:
1 przewodniczy Radzie Polityki Pieniężnej,
2 przewodniczy Zarządowi NBP,
3 przewodniczy Komisji Nadzoru Bankowego,
4 reprezentuje NBP na zewnątrz.
Inne funkcje:
przedstawia Sejmowi i RM kwartalne informacje o bilansie płatniczym,
przekazuje RM i MF projekty założeń Rady Polityki Pienięznej.
RPP – Rada Polityki Pieniężnej (kolejny organ NBP)
RPP składa się z 9 członków:
3 – powołuje Sejm,
3 – powołuje Senat,
3 – powołuje Prezydent.
RPP utworzono w 1998 r.
Podstawowe zadania RPP:
- ustala założenia polityki pieniężnej i przedkłada je do wiadomości Sejmu,
- składa Sejmowi sprawozdania z wykonywania założeń polityki pieniężnej,
- kierując się przyjętymi przez siebie założeniami RPP ustala stopy procentowe NBP,
- ustala zasady i stopy rezerwy obowiązkowej,
- ustala zasady operacji otwartego rynku,
- ten organ zatwierdza plan finansowy NBP.
Zarząd NBP (kolejny organ NBP)
Przewodniczy mu Prezes.
W skład zarządu wchodzi 6 – 8 członków
Zarząd realizuje uchwały RPP
Na bieżąco kieruje działalnością NBP.
KNB – Komisja Nadzoru Bankowego – mieści się w strukturach NBP ale nie jest organem NBP.
Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego pełni funkcje wykonawcze w stosunku do KNB.
Funkcje KNB:
- kontrolna,
- dyscyplinująca,
- ostrożnościowa,
- regulacyjna,
- bezpieczeństwa.
- ma dbać o bezpieczeństwo banków i całego sytemu bankowego,
- ochrona banków przed podejmowaniem nadmiernego ryzyka,
- ochrona deponentów przed ewentualnymi stratami, ten nadzór dotyczy kontroli przestrzegania przepisów przez Banki Komercyjne.
Nadzór Bankowy przeprowadza okresowe kontrole banków komercyjnych.
KNB pełni funkcję kontrolną polegającą na zbieraniu sprawozdań od banków komercyjnych i analizowaniu tych sprawozdań, kontroluje na bieżąco sytuację w bankach. Przeprowadza kontrolę bezpośrednio w oddziałach bankowych.
KBP pełni funkcję dyscyplinującą, egzekwuje zalecenia pokontrolne, pełnienie funkcji kontrolnych w powiązaniu z innymi funkcjami bankowymi.
Pełni również funkcję regulacyjną, pełniąc tę funkcję KNB wydaje regulacje ostrożnościowe np.: zarządzenie dotyczące współczynnika wypłacalności banku, zarządzenie o klasyfikacji należności.
Funkcja licencyjna na utworzenie banku w formie S.A. Licencje wydawane są po spełnieniu pewnych wymogów np. kapitału – osoba musi dysponować pewnym kapitałem – 5 000 000 EURO, musi pochodzić z wiarygodnych źródeł (nie może pochodzić z banku), kontrolowane są osoby, które chcą założyć bank.
3 organy NBP:
1 Prezes NBP,
2 RPP,
3 Zarząd NBP.
Kto jest odpowiedzialny za politykę pieniężną – RPP.
Polityka pieniężna polega na kształtowaniu podaży pieniądza (bazy monetarnej).
Wynika zależność między ilością pieniądza a:
- stopy procentowe,
- kursy walutowe,
- produkt narodowy,
- inwestycje,
- zatrudnienie,
- ceny,
- konsumpcja.
To NBP wpływa na sytuację ogólnoekonomiczną kraju.
Ta polityka pieniężna NBP jest realizowana za pomocą celów:
1 cele strategiczne,
2 cele pośrednie,
3 cele operacyjne polityki pieniężnej.
Ad. 1
Najbardziej ogólne, mają charakter finalny, kształtują sytuację ogólnoekonomiczną w kraju, np.: utrzymanie cen na wysokim poziomie – kontrola tempa inflacji.
Ad.2
Są uszczegółowieniem celów strategicznych. Celem tym jest kształtowanie podaży pieniądza i kształtowanie stóp procentowych, wykorzystując instrumenty polityki pieniężnej, odziaływując na banki komercyjne.
Stopy procentowe – NBP sprzedaje i kupuje papiery wartościowe, redyskontuje weksle, udziela kredytu lombardowego. NBP dostarcza wzorcowych stóp procentowych.
Ad.3
To wyznaczenie tego jednego celu, który będzie realizowany, wynika z poprzednich celów.
Celem operacyjnym jest kształtowanie bazy monetarnej i kontrola stóp procentowych.
Żeby cele te mogły być realizowane to potrzebne są instrumenty.
Mamy 3 instrumenty w Polsce:
1 Polityka Rezerw Obowiązkowych,
2 Polityka Refinansowania Banków,
3 Polityka Operacji Otwartego Rynku.
NBP realizując założenia polityki pieniężnej ma wpływać na podaż pieniądza.
Może być wykorzystywany w nadpłynności rezerw banku komercyjnego.
Banki komercyjne mają obowiązek odprowadzać na rachunek NBP rezerwy obowiązkowe, taka rezerwa odprowadzana jest od środków każdego rodzaju środków pieniężnych. Rachunek ten jest nieoprocentowany.
Stopę procentową rezerwy obowiązkowej ustala RPP. W 1991 r. stopa ta wynosiła 30 %.
W tym roku stopa ta wynosi 5%.
Rezerwa ta wpływa na możliwości prowadzenia działalności kredytowej.
Ogranicza to ekspansję kredytową banku.
Obniżanie stopy pobudza kredyty.
Rezerwa obowiązkowa wpływa na płynność i rentowność banku.
Rezerwa jest obecnie najskuteczniejszym instrumentem.
Ad. 2
Obecnie ten instrument jest nieczynny.
Stosuje się go gdy banki nie mają płynności 2 form kredytów:
a kredyt redyskontowy,
b kredyt lombardowy.
Ad. a)
Polega na skupie weksli przez Bank Centralny, weksle te poprzednio zredyskontowano przez bank komercyjny. Cenę jaką zapłaci bank komercyjny są odsetki dyskontowe.
Ad. b)
Kredyt lombardowy – Bank Centralny udziela bankom komercyjnym pod zastaw płynnych papierów wartościowych do wysokości 75 % wartości tych papierów.
Ad. 3
Operacje otwartego rynku polegają na kupnie i sprzedaży papierów wartościowych przez NBP.
Bony skarbowe emitowane przez Skarb Państwa
Bony pieniężne NBP emitowane przez Bank Centralny
Operacje walutowe:
- operacje repo,
- operacje reverse repo.
Jedna wykorzystywana jest przy nadpłynności druga przy ich braku.
Reverse Repo – na sprzedaży papierów wartościowych z portfela NBP. Bankom komercyjnym operacja zmniejsza płynność
Repo – występuje w sytuacji niedopłynności – skup papierów wartościowych dając w zamian gotówkę.
NBP żyje z:
- lokowania własnych środków pieniężnych w innych bankach (odsetki)
- NBP część dochodów czerpie z udzielania kredytów lombardowych
- Kredyty największych polskich przedsiębiorstw
- Ze sprzedaży bonów skarbowych oraz emisji rządowych papierów wartościowych
- Obrotów dewizowych
Rynek finansowy – rynek na którym przedmiotem transakcji są instrumenty finansowe
Rynek pieniężny – rynek na którym obraca się papierami krótkoterminowymi
Rynek kapitałowy –rynek papierów długoterminowych z terminem wykupu powyżej jednego roku Rynek pieniężny i kapitałowy możemy podzielić na rynek pierwotny i rynek wtórny. Rynek finansowy obejmuje wszelkie rynki związane z pieniędzmi.
Rynek pieniężny – centralną częścią jest rynek międzybankowy. Dokonuje się tu:
1 kupna lub sprzedaży bonów skarbowych emitowanych przez Skarb Państwa.
2 dochodzi się tu do transakcji pożyczkowych. Dotyczą pożyczania pieniędzy między bankami.
Pożyczanie między bankami:
dla jednych banków oznacza operację pasywną dla innych aktywną Operacje:
Wszystkie banki mają obowiązek posiadania rachunku w NBP – przeprowadzane operacje za pośrednictwem rachunku w NBP. Dochodzi do tego telefonicznie, pieniądze przekazywane są z rachunku na rachunek.
Oprocentowanie:
Istnieją dwie stawki oprocentowania
- WIBID
- WIBOR
Depozyty przyjmowane są w bankach ze stawki WIBID. Banki udzielają sobie kredytów wg stawki WIBOR. Kształtowanie stawki WIBID, WIBOR to „Rzeczpospolita”
Działalność banku komercyjnego
Działalność – to czym na co dzień zajmuje się bank komercyjny
Czynności bankowe
Usługi – operacje bankowe, czynności bankowe (wg banków)
Czynności bankowe – stosunki umowne jakie łączą bank z klientem, najczęściej świadczone po zawarciu umowy, czyli są to tzw. czynności usługowe.
Ustawa Prawo bankowe ( art. 5 ) tworzy katalog czynności bankowych.
Istnieją dwa rodzaje czynności bankowej
1 te które mogą być tylko wyłącznie wykonywane przez bank
2 te które naszą nazwę bankowych o ile przez bank są wykonywane
art.5
Czynnościami są:
1 Grupa sensu stricto
a prowadzenie rachunków bankowych
b przeprowadzenie bankowych rozliczeń pieniężnych ( przelewy, wpłaty )
c przyjmowanie środków pieniężnych na rachunki płatnych z nadejściem określonego terminu, oraz płatnych na każde żądanie.
d udzielanie kredytów
e udzielanie gwarancji bankowych i emitowanie bankowych papierów wartościowych
2 Grupa czynności sensu largo ( mogą banki ale i inne instytucje )
a pożyczki bankowe
b realizacja czeków (operacje czekowe)
d operacje wekslowe
e wydawanie kart płatniczych
f udostępnianie skrytek sejfowych
...
Guardian11