Refleksje na temat Kodeksu Etyki Zawodowej.pdf

StudiaMedyczne2008;9:9395

REFLEKSJE NA TEMAT KODEKSU ETYKI

ZAWODOWEJPOLSKIEJPIELĘGNIARKI

REFLECTIONSCONCERNINGTHECODEOFPROFESSIONALETHICSOFAPOLISHNURSE

MariaKorczak

OddziałChirurgiiOgólnejWojewódzkiegoSzpitalaZespolonegowKielcach

OrdynatorOddziału:prof.zw.drhab.n.med.S.Głuszek

ZakładChirurgiiiPielęgniarstwaChirurgicznego,InstytutPielęgniarstwaiPołożnictwa

KierownikZakładu:prof.zw.drhab.n.med.StanisławGłuszek

STRESZCZENIE

AutorkaprzedstawiławybranewłasneprzemyśleniadotycząceKodeksuEtykiZawodowej.Omówiłapodstawoweceleetykipielęgniarskiej

orazscharakteryzowałamodelwspółczesnejpielęgniarkidobrzeprzygotowanejdozawodu,odużejwrażliwościetycznej.Następstwem

wysokichwymagańzawodowoetycznychjestdużeobciążeniepsychicznezwiązanezwykonywaniemzawodupielęgniarki.

Słowakluczowe :pielęgniarstwo,etyka,KodeksEtykiZawodowej.

SUMMARY

TheauthorpresentsherreﬂectionsconcerningtheCodeofProfessionalEthics.Basicaimsofnurse’sethicsarediscussedandthemodel

ofacontemporarynurse,wellpreparedforherprofessionandhavinghighethicalsensibility,ischaracterised.Theconsequenceofhigh

professionalandethicalrequirementsisaconsiderablepsychicalburdenconnectedwiththenurse’soccupation.

Key words :nursing,ethicist,CodeofProfessionalEthics.

Zawód pielęgniarki jest zawodem samodziel-

nym,dlategoistotneznaczeniemaznajomośćaktów

prawnychregulującychwykonywanietejżepraktyki.

Odpowiedzialnośćzawodowapielęgniarekwpolskim

systemieprawnymokreślonajestm.in.wUstawieoSa-

morządziePielęgniarekiPołożnych[1],pośredniowy-

nikateżzUstawyoZawodachPielęgniarkiiPołożnej

[2].Niezależnieodistniejącychregulacjiprawnychma

również odzwierciedleniena gruncie Kodeksu Etyki

ZawodowejPolskiejPielęgniarkiiPołożnej[3].

Kodeksskładasięz:

1)częściogólnej–mówiącejodziałalnościzawodo-

wejpielęgniarek,rozwojuosobistymorazosamo-

rządowychorganizacjachzawodowych,

2)części szczegółowej – zawierającej powinności

pielęgniarkiwobecludziwymagającychpomocy,

wstosunkudopraktykizawodowej,dowspółpra-

cownikóworazwłasnegozawodu.

Zmiany, które dokonują się w polskim życiu po-

litycznym, społecznym i ekonomicznym, znajdują

swojeodzwierciedleniewzachowaniuioczekiwaniach

ludzi. Oczekiwania społeczeństwa wobec jakości

świadczeń profilaktycznoleczniczych stale rosną.

Środki masowego przekazu nie zawsze obiektywnie

iwiernieukazująciężkąpracępielęgniarek.Ludzienie

wierzą w deklaracje polityków, uczciwość instytucji

i rzetelność urzędników, nie mają wreszcie zaufania

do samych siebie. Czy w zawrotnym tempie naszego

życia, wśród wielu trudności i przeszkód, jakie ono

namniesiepielęgniarkiipołożnepowinnyznaleźćczas

narozważaniadotycząceKodeksuEtykiZawodowej?

Uważam,żeniewystarczywiedzieć,żenaszzawódma

swójkodeksetyki,zamałorównież,byodczasudo

czasuprzeczytaćjegozapisy,trzebagoprzyjąćjako

osobisty drogowskaz i prezentować te zapisy swoją

postawą.Niestety,kodeksniemówipielęgniarce,co

powinna zrobić w konkretnej sytuacji. Korzystając

z własnej wiedzy etycznej i umiejętnościposłużenia

sięnią,musisamapodjąćodpowiedniądecyzję.,,Od

pielęgniarki oczekuje się nie tylko poważnego i po-

godnegospojrzenianażycie,aleizinternalizowanych

wartości i norm moralnych oraz poczucia odpowie-

dzialnościzaswojepostępowanie”[4].Pielęgniarstwo

tonietylkozawód,aletakżepowołanie,wymagające

odjejprzedstawicieliprzyjęciaiprezentowaniaspe

cyficznej postawy zawodowej. Coraz większe są

oczekiwaniaiwymaganiaspołeczeństwaodnoszącesię

zarównodokompetencji,jakipostępowaniazgodnego

MARIAKORCZAK

znormamietycznymi.Postępujączgodnieznormami

zawodowymi w konkretnych sytuacjach, w istotny

sposóbwpływamynakształtowanieopiniipublicznej

o zawodzie. Podstawowym celem etyki zawodowej

jestsprzyjaniedobremuwykonywaniuzawodu,wzbu-

dzanie zaufania społecznego, wzmacnianie poczucia

obowiązku.,,Pielęgniarstwojakonaukahumanistyczna

umożliwia łączenie i integrowanie nauki z pięknem,

sztuką, etyką i estetyką w pielęgniarskich procesach

opiekuńczejtroskliwości,którawystępujewrelacjach

człowiek–człowiek. W rozwoju pielęgniarstwa jako

naukistajesięwięckoniecznestosowaniemetodumoż-

liwiającychpoznaniewewnętrznychdoświadczeńczło-

wieka,anietylkoświatapodlegającegoobserwacjom

zewnętrznym” [5]. Nasz zawód szczególnie sprzyja

własnemu rozwojowi, zarówno przez zdobywanie

wiedzy o człowieku w kontakcie z innymi ludźmi,

zwłaszcza cierpiącymi, poprzez obcowanie z ich

słabością,strachem,częstobeznadziejnością,jakteż

przezciągłedokonywaniewyboru,którynieodłącznie

towarzyszy każdemu naszemu działaniu. Świadomy

wybór wartości, sposobu działania i postawy wobec

cierpiących zapewniają dobre wykonywanie nasze-

go zawodu. (...) Pielęgniarka powinna być przede

wszystkimdobrymczłowiekiem,któryniezależnieod

pełnionej roli społecznozawodowej i różnorodnych

sytuacjiwśrodowiskupracybędzieprzejawiałiurze-

czywistniałswojeczłowieczeństwo”[6].Jeślichcemy

spodziewać się szacunku społecznego, to musimy

wiedziećipamiętaćotym,żejestonzależnyodwar-

tości,jakiereprezentujemy,odzasadmoralnych,jakie

uznajemywcodziennejpracy.Pielęgniarstwostanowi

zawód szczególny, być przy osobie, która walczy

zchorobą,cierpienieminiejednokrotnietracinadzieję

na zwycięstwo, jest chyba jedną z najtrudniejszych

umiejętności. Myślę, że każda z nas po ukończeniu

naukistajeprzedwyboremwłasnejdrogizawodowej.

Chcemy być dobrymi pielęgniarkami, ale tylko być

–tomało.Trzebajeszczedecyzji:jakbyć,awięcjak

nadaćsenswłasnemubyciu.,,Być(...)świadomością

osoby nieświadomej, miłością życia dla samobójcy,

nogąosobyjejpozbawionej,oczymaślepego,środkiem

poruszania dla dziecka, wiedzą i ufnością dla matki

i ustami dla tych, którzy są za słabi, aby mówić...”

(VirginiaHenderson).

Wstępując do zawodu, podejmujemy zobowiąza-

nia, by rzetelnie wykorzystać wiedzę, wzbogacać ją

nieustannieorazprzestrzegaćwartościiokreślonych

zobowiązańmoralnych.Nadrzędnąwartościądlapie-

lęgniarkipowinienbyćprzedewszystkimszacunekdla

godnościosobyludzkiej.PotwierdzajątosłowaJana

PawłaII,którewartotraktowaćjakoprzesłaniedlana-

szegozawodu:„Każdy...bytludzkiposiadagodność,

która niezależnie od tego, że osoba istnieje zawsze

wkonkretnymkontekściespołecznymihistorycznym

–nigdyniemożebyćumiejscawiana,okaleczanalub

zniszczona,leczprzeciwniepowinnabyćuszanowana

ichroniona(...)Wszelakozawszeiwszędzieczłowiek

jest zawsze człowiekiemw pełni swojego ludzkiego

wymiaru’’.

Troskaozachowaniegodnościjesttroskąowłasny

poziom życia duchowego, moralnego i społecznego.

Godzącwgodnośćinnejosoby,godzisięwgodność

samego siebie. Podstawowe cele i wartości zawodu

pielęgniarkiokreślaKodeksEtykiZawodowej,którego

postanowienia i interpretacje stanowią wytyczne dla

zachowańzwiązanychzjegowykonywaniem.Podej-

mowaniedecyzjietycznychwobecchoregoiczłonków

zespołuterapeutycznegozobowiązujedoznajomości

zasadmoralnychzawartychwetyceogólnejikodeksie

etykipielęgniarskiej.Azatem,,Stawaniesiępielęgniar-

kąniejesttylkosprawąnabyciaokreślonychumiejęt-

nościiprzyswajaniaformzachowaniawłaściwychdla

określonychsytuacjizawodowych.Jesttakżesprawą

poznaniaprzezniąwartościmoralnychzawoduwtaki

sposób,którywywrzegłębokiwpływnajejintelekt,

osobowośćistylżycia’’[7].

Doszczególnieważnychzasadetycznychwpraktyce

pielęgniarskiejzaliczyćnależy:dobroć,niezależność,

sprawiedliwość,prawdomówność,etykętroski.Sąto

zasadyrządzącecodziennąpraktykąpracyzpacjentem.

Naszadziałalnośćzawodowaobejmujeczteryważne

aspekty, takie jak: promocja zdrowia, zapobieganie

chorobie,przywracaniezdrowia,łagodzeniecierpienia.

Realizujemytepowinności,pomimowielutrudności

iprzeszkód,jakieniesiecodzienneżycie,przemęczenie,

zbytwielkaliczbapacjentówprzypadającychnajedną

pielęgniarkę.Musimypamiętać,żeżyjemywczasach,

wktórychpomiędzychoregoczłowiekaanaswkra-

czająsupertechnologie.Najdoskonalszaaparaturanie

zastąpiuśmiechu,uściskudłoni,życzliwejrozmowy.

,,To,cowychodziznaszychust,jestpewnegorodzaju

magiąsłowa ”(ks.prof.Tischner).Przecieżtopielęg-

niarki jako pierwsze nawiązują kontakt z pacjentem

odchwilijegoprzyjścianaoddziałdoczasujegowy-

pisania.,,poprostubyciezdrugimczłowiekiem,nie

tylkostanieobok,aleautentyczneodbieranienatych

samychfalach,bygozrozumieć’’[8].Bardzoważne,

by między chorym a pielęgniarką nawiązała się nić

wzajemnegozaufania.

Każdaznasmawłasnąhierarchięwartościukształ-

towanąprzezwieleczynników,np.religię,kulturęczy

doświadczenieżyciowe.Chorzyrównieżmająwłasne

systemywartości,którebardzoczęstoróżniąsięodna-

szych.Dokonującjakiegokolwiekwyboruzwiązanego

z moim zawodem, zawsze staram się rozważyć nie

tylkoswójpunktwidzenia,aletakżesytuacjęchorego.

Pracującnaoddzialechirurgii,nieraznaswojejdrodze

napotykam dylematy etyczne, czasem jest to pozornie

błahyproblem,ainnymrazemdokonaniewłaściwego

REFLEKSJENATEMATKODEKSUETYKIZAWODOWEJ

wyboruwydajesiętrudne,prawieniemożliwe.Często

rodząsiępytaniaposkończonymdyżurze:Czypostą-

piłam słusznie? Może powinnam zachować się ina-

czej?,,Etykajestjedna,sytuacjiwżyciuzawodowym

i prywatnym bardzo wiele i w tej mnogości postaw,

oczekiwańczyprawisposobówróżnychosóbigrup

społecznych nie może zatracić się zasadnicza idea

zawodumedycznego,zawodupielęgniarkiipołożnej;

Dobroczłowiekastanowiwartośćnajważniejszą ”.

(drG.RogalaPawelczyk).

[2]Ustawaozawodachpielęgniarkiipołożnejzdnia

5lipca1996r.

[3]KodeksEtykiZawodowejPielęgniarekiPołożnych

zatwierdzonyna4KrajowymZjeździe9XII2004.

[4]WrońskaI,MariańskiJ.Etykawpracypielęgniar-

skiej.Czelej,Lublin2002;84.

[5] Poznańska S, PłaszewskaZywko L. Wybrane

modele pielęgniarstwa. Wydawnictwo Uniwersytetu

Jagiellońskiego,Kraków2001;184.

[6] Wrońska I, Mariański J. Wartości życiowe mło-

dzieży na przykładzie szkół pielęgniarskich, Lublin

1999;325.

[7] Wrońska I. Podstawy etyki pielęgniarskiej. PTP,

Warszawa1993;5.

[8]ŁukiewiczKostroR.Edukacjaholistyczna–ka-

prys znudzonej cywilizacji, czyli szansa na rozwój

człowieka XXI w. Zdrowie Publiczne 2005; 115:

359364.

PIŚMIENNICTWO

[1] Ustawa o Samorządzie Pielęgniarek i Położnych

zdnia19kwietnia1991r.

Adresdokorespondencji:

Maria Korczak

OddziałChirurgiiOgólnej

WojewódzkiSzpitalZespolonywKielcach

25736Kielce,ul.Grunwaldzka45

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: