Kabaj, system kształcenia.pdf

(4539 KB) Pobierz
Prof. dr hab. Mieczysław Kabaj
SYSTEM KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO
I KIERUNKI JEGO DOSKONALENIA
W WARUNKACH INTEGRACJI
I WZROSTU KONKURENCYJNOŚCI
Diagnoza i elementy programu
szerszego wdrożenia dualnego systemu kształcenia w Polsce
ZWIĄZEK RZEMIOSŁA POLSKIEGO
1064876491.001.png
J ERZY B ARTNIK
Prezes Związku Rzemiosła Polskiego
Szanowni Państwo
Przekazując niniejsze opracowanie wyrażam przekonanie, że będzie ono dobrym
źródłem informacji na temat walorów kształcenia zawodowego realizowanego
z udziałem pracodawców. Dla mikro i małych fi rm rzemieślniczych wszechstronnie
wykształcone kadry fachowców
są warunkiem poprawy ich konkurencyjności na rynku.
Kształcenie zawodowe zorganizowane w naturalnych warunkach pracy – praktyka
u pracodawcy, teoria w szkole – przynosi najlepsze efekty, nie tylko z punktu widzenia
potrzeb pracodawców, ale także systemu edukacji.
Absolwenci tej formy nauki nie mają problemów z zatrudnieniem na rynku pracy,
ani w dalszym uzupełnianiu wykształcenia w szkołach maturalnych prowadzących do
edukacji na uczelniach wyższych.
Wyrażam przekonanie, że środowisko rzemieślnicze i jego organizacje działające
w duchu odpowiedzialności społecznej przedsiębiorców –
spełniają i mogą spełnić jeszcze większą rolę w procesie realizacji zadań
systemu edukacji zawodowej.
Przedstawione opracowanie zostało sfi nansowane ze środków
FUNDUSZU OŚWIATOWEGO
utworzonego w Związku Rzemiosła Polskiego, z inicjatywy i wpłat Izb
Rzemieślniczych
Jerzy Bartnik
Prezes Związku Rzemiosła Polskiego
Warszawa, luty 2011 r.
Prof. dr hab. Mieczysław Kabaj
Instytut Pracy i Spraw Socjalnych
SYSTEM KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO
I KIERUNKI JEGO DOSKONALENIA
W WARUNKACH INTEGRACJI
I WZROSTU KONKURENCYJNOŚCI
Diagnoza i elementy programu
szerszego wdrożenia dualnego systemu kształcenia w Polsce
Warszawa, październik 2010
Spis treści
Wprowadzenie ................................................................................................................................................... 6
Społeczna racjonalność struktur kształcenia i zatrudnienia ........................................................................................ 7
Edukacja a główne wyzwania integracji i globalizacji ................................................................................................ 8
Racjonalne inwestowanie w rozwój edukacji – klucz do poprawy konkurencyjności w warunkach globalizacji i integracji ...... 10
Granice racjonalnego inwestowania w edukację? .................................................................................................... 12
Zależność między poziomem wykształcenia a społeczną wydajnością pracy ................................................................ 12
Reforma systemu edukacji – doktryna deprecjacji i radykalnego ograniczenia kształcenia zawodowego w Polsce ............. 15
Likwidacja szkół zawodowych .................................................................................................................... 15
Główne założenia doktryny – kształcenie zawodowe na poziomie średnim jest niepotrzebne .................................... 17
Ustawowa realizacja doktryny likwidacji średnich szkół technicznych i zawodowych ................................................... 19
Nowy etap reformy systemu edukacji zawodowej – skrócenie okresu nauki zawodu .................................................... 22
Ewolucja struktur kształcenia (2001-2010) ........................................................................................................... 23
Deformacja struktur kształcenia .......................................................................................................................... 25
Ewolucja struktury zatrudnienia i kształcenia zawodowego w gospodarce narodowej .................................................. 26
Syndrom polskiego systemu edukacji ................................................................................................................... 29
Aspiracje młodzieży ................................................................................................................................. 29
Motywacje szkół wyższych ......................................................................................................................... 31
Motywacje władz lokalnych ....................................................................................................................... 31
Motywacje władz centralnych .................................................................................................................... 32
Efektywność systemów kształcenia ...................................................................................................................... 33
Ogólna efektywność systemu edukacji ................................................................................................................. 33
Trzy miary efektywności zatrudnieniowej kształcenia zawodowego ........................................................................... 35
(1) Pierwsza metoda badań efektywności zatrudnieniowej kształcenia zawodowego w Polsce i w innych krajach ......... 35
Systemy kształcenia zawodowego w krajach o najwyższej i najniższej stopie bezrobocia młodzieży ............................ 38
(2) Druga miara efektywności zatrudnieniowej systemu edukacji zawodowej – czas „przejścia” ze szkoły do pracy ....... 39
(3) Trzecia miara efektywności – po uzyskaniu dyplomu – przeszkolenie ............................................................. 41
Praca uczniów i studentów i czas przejścia ze szkoły do pracy ............................................................................ 42
Pracujący uczniowie i studenci w Polsce ....................................................................................................... 44
Trzy próby wdrożenia koordynacji kształcenia zawodowego i popytu na pracę ........................................................... 45
Dualny system kształcenia zawodowego w wybranych krajach ................................................................................. 47
Doświadczenia i wnioski dla Polski ...................................................................................................................... 47
Systemy kształcenia zawodowego ................................................................................................................. 47
(1) System „szkolny” ................................................................................................................................. 48
(2) System dualny (przemienny) ................................................................................................................. 48
Praktyczna nauka zawodu – pionierska rola rzemiosła polskiego .............................................................................. 50
Wyposażenie warsztatów szkolnych i Centrów Kształcenia Praktycznego ...................................................................... 53
System dualny w praktyce. Doświadczenia wybranych krajów .................................................................................... 54
Główne motywy wdrożenia dualnego systemu edukacji ............................................................................................. 55
Niższe koszty kształcenia dualnego ................................................................................................................. 55
Motywacje przedsiębiorców (pracodawców) ...................................................................................................... 57
Badania motywacji przedsiębiorców w Austrii, Niemczech i Szwajcarii ................................................................. 58
Motywacje uczniów (stażystów) ..................................................................................................................... 59
Ewolucja wydajności stażystów ...................................................................................................................... 60
Struktura aktywności stażystów ...................................................................................................................... 62
Próba interpretacji fenomenu popularności kształcenia zawodowego w krajach najbogatszych ......................................... 63
Konkurencja międzynarodowa w sferze edukacji zawodowej? ..................................................................................... 64
Założenia umowy społecznej na rzecz stopniowego wdrożenia dualnego systemu kształcenia zawodowego ........................ 65
Projekcja podaży absolwentów szkół zawodowych i popytu na pracę ........................................................................... 66
Kontrowersje wokół przyszłości edukacji zawodowej ................................................................................................. 68
Struktura zatrudnienia według wykształcenia w najbardziej rozwiniętych krajach .......................................................... 70
Zawody niewymagające wyższego wykształcenia w UE (15) ....................................................................................... 71
Wnioski kierunkowe i decyzyjne dla polskiego systemu edukacji ................................................................................ 72
Literatura ................................................................................................................................................. 74
Załącznik 1 - Prognoza ludności w wieku szkoły średniej i zasadniczej zawodowej (16-18 lat) na lata 2010–2035
(w tys. osób) .............................................................................................................................................. 75
Załącznik 2 - Prognoza ludności w wieku szkoły wyższej (19-24 lata) na lata 2010-2035 (w tys. osób) ...................... 76
Załącznik 3 - Badania pilotażowe przygotowania absolwentów do wejścia na rynek pracy i uzyskania pracy ................. 77
Załącznik 4 - Marginalny zakres współpracy szkół i przedsiębiorstw ..................................................................... 78
Związek Rzemiosła Polskiego: Informacje Ukazujące ........................................................................................ 80
Liczba kandydatów, którzy przystąpili do egzaminów czeladniczych i mistrzowskich przed komisjami egzaminacyjnymi
izb rzemieślniczych w latach 2005-2010 ........................................................................................................ 81
Rzemieślnicze zakłady szkolące – zatrudniające młodocianych pracowników w celu przygotowania zawodowego
w latach 2004-2010 .................................................................................................................................. 82
Młodociani pracownicy zatrudnieni w zakładach rzemieślniczych w celu przygotowania zawodowego
w formie nauki zawodu ............................................................................................................................... 83
Szkolenie uczniów w rzemiośle ...................................................................................................................... 86
Egzaminy czeladnicze i mistrzowskie .............................................................................................................. 87
Wykaz Izb Rzemieślniczych ................................................................................................................................... 88
Zgłoś jeśli naruszono regulamin