DEWON
1.Wymień podstawowe skamieniałości przewodnie dolnego D.(3 grupy)
-konodonty
-graptolity
-tentakulity
(-trylobity)
2.Wymień podstawowe skamieniałości przewodnie środkowego i górnego D.(4 grupy)
-goniatyty
-klymenie(do famenu)
(-brachiopody i trylobity) te są jako dodatkowe ale skoro nie ma innych to mamy dać
3. Wymień organizmy skałotwórcze tworzące dewońskie rafy(od franu/4 grupy)
stromatoporoidy, rugosy, tabulaty...glony(?)
4. Najwiekszy epizod masowego wymierania w trakcie dewonu ma miejsce na pograniczu:
FRANU I FAMENU
5.Które organizmy zostały szczególnie dotknięte wymieraniem pod koniec dewonu?
Rugosy, tabulaty, stromatoporoidy, planktoniczne akritarchy, plakodermy...Wojtek powiedział ze jest ok., ale może dopisać bezszczękowce(osteostraki i heterostraki), bo pod koniec dewonu szlag je trafił-to tylko moja sugestia, odpowiedzialności nie bioręJ
6. Wymień grupy organizmów dewońskich mających istotne znaczenie skałotwórcze dla osadów organodetrytycznych (3 grupy)
liliowce, ramienionogi, mszywioły
[to samo jest w zad. 8 generalnie]
7.Wymien co najmniej 4 grupy strunowców występujących w dewonie.
Plakodermy
Ostrakodermy,
Rekiny
Akantody
Dwudyszne
Trzonopłetwe
8. [patrz zad. 6]
9. Pancerne ryby dewońskie to inaczej:
10. Kiedy wymeraja opancerzone formy bezszczękowe (heterostraki i osteostraki) powszechne w faunie starszego paleozoiku?
Koniec D3 granica D/C
11. Od kiedy (wiek) formy szczękowe wczesnych strunowców zaczynają przeważać nad bezszczękowymi?
Dewon ems
12. Jaka grupa gąbek wymarła z końcem dewonu?
Stromatoporiody
13.Jako istotny składnik skał węglanowych otwornice o wapiennych skorupkach występują od:
Famenu (można napisać, że franu)
14. Kiedy (wiek) występują ostatnie graptolity właściwe?
D ems
15. Kiedy (epoka) pojawiły się pierwsze owady bezskrzydłe ?
Jest to dewon dolny (prag).
16. Pierwsze ziemnowodne kręgowce (Ichtiostega, Tiktalik) pojawiają się (podaj okres i wiek).
Ichtiostega 365 mln. Lat – Dewon famen
Tiktalik 375 mln. Lat –Dewon fran
17. Przedstawicielem form przejściowych pomiędzy rybami a płazami jest np.:
Ichtiostega – ponieważ posiadała: płetwę przypominającą kończynę płazów, podobną strukturę zębów do płazów i ryb trzonopłetwych, strukturę czaszki podobną do ryb trzonopłetwych oraz rybi ogon.
Tiktalik – ponieważ posiadał płetwy piersiowe mogące się zginać w połowie (kończyny zawierały: bark, łokieć oraz wczesną formę nadgarstka), szyję (ryby mają głowę zrośniętą z tułowiem), trójkątną czaszkę (charakterystyczną dla wczesnych płazów), oczy umieszczone na szczycie głowy (a nie po bokach jak u ryb), skrzela bez pokryw skrzelowych, ciało spłaszczone grzbietowo brzusznie (typowo dla płazów).
18. Pierwsze rośliny drzewiaste pojawiły się (podaj okres i wiek):
w Dewonie na pograniczu franu i famenu.
19. Przedstawicielem pierwszych drzew jest: Archaeopteris.
Posiadał mocne drewniane łodygi oraz duże liście dzięki którym mógł osiągać wysokość 30 m.
20. Archaeopteris, pierwsza roślina drzewiasta reprezentuje (grupa roślin) – paproć zarodnikowa.
21. Najstarsze węgle kamienne tworzone przy udziale roślin wyższych pojawiają się w (epoka) Dewonie górnym w famenie i składały się głównie z Archaeopterisów.
22. Która/e grupy ryb żyjących obecnie są najbardziej spokrewnione z formami Ichtiostega i Tiktalik.
Najbardziej pokrewną z żyjących obecnie grup są ryby trzonopłetwe np. Latimeria.
Ichtiostega miała bardzo podobną budowę zębów do ryb trzonopłetwych, płetwa ryb trzonopłetwych składała się z kości bardzo podobnych do tych u Ichtiostegi, struktura czaszki ichtiostegi była bardzo podobna do czaszek ryb trzonopłetwych.
23.Kiedy pojawiły się pierwsze amonitowate (wiek) i do jakiej grupy należały.
Pierwsze amonitowate pojawiły się w Dewonie Emsie i należały do goniatytów.
24. Przez jakie 3 grupy były reprezentowane fameńskie głowonogi.
Były to goniatyty, klymenie i łodzikowate.
25. Klimenie występują (podaj zakres czasowy) od początku do końca famenu.
26.Wymień 3 zasadnicze magnafacje Dewonu europejskiego:
magnafacja Old-redu, reńska, hercyńska, turyńsko-bawarska.
27.Podaj przykład dewońskiej facji pelagicznej:
Jest to np facja turyńska (ilasta, bez węglanów), facja flinc.
28.Jakie skamieniałości mogą występować w dewońskich utworach pelagicznych (3 grupy)?
Są to goniatyty, konodonty, klimenie, małże (vosidonia),plakodermy.
29. Jakie skamieniałości mogą występować w utworach facji Old Red (3 grupy)
skamieniałości ryb, rybopłazów, pierwszych czworonogów
30. Facja Old Red u powstała w wyniku niszczenia orogenu ...kaledońskiego
31. W jakich typach basenów sedymentacyjnych były gromadzone utwory facji Old Red
Powstawały w zapadliskach przedgórskich i śródgórskich
32. Zlodowacenia w dewonie mają wiek 370 Ma (przełom franu i famenu) i rozwijają się na kontynencie Gondwany
33. Z jakiego współczesnego kontynentu znamy profile dewonu z przyczyn paleoklimatycznych pozbawione warstw węglanowych. – Ameryka Południowa i Australia
34. Wymień znane ci kontynenty (3) Gondwana, Laurussja, Syberia i mikrokontynenty (1) Armoryka wyróżniane w paleogeografii dewonu. Wokół Gondwany pływało kilka mikrokontyntów np. Południowo czy Północno-chiński
35. Wymień znane ci oceany obecne w paleogeografii dewonu Paleothetys Paleopacyfik Reik, Uralski, (Reno-Hercyński, Środkowo-Europejskie – MEO)
36. Dewońska prowincja biogeograficzna, obejmująca strefę klimatu chłodnego to prowincja ... Malwino-Kafryjska
37. Wymień dewońskie prowincje biogeograficzne: Malwino-Kafryjska, Atlantycka (Starego Świata), Wschodnioamerykańska
38. Z jakich staropaleozoicznych kontynentów składał się dewoński kontynent Old Redu : Laurencja, Baltica, Avalonia
39. Jaki ocean rozdzielał Laurusję od Gondwany w dewonie – ocean Reik
40. Ocean obrzeżający Laurusję od wschodu to ocean...Uralski
41. Ocean obrzeżający Laurusję od zachodu to ocean...Paleopacyfik
42 Młodo paleozoiczna (dewon) orogeneza na obszarze obecnych Kordylierów Ameryki Północnej to orogeneza ...antlerska
43) Najwyższy (globalny) poziom oceanu światowego w dewonie jest notowany podczas
(wiek)
późny fran
44) W przełomie których pięter dewonu jest notowany globalnie spadek poziomu oceanu światowego?
fran/famen
45) Najniższy poziom oceanu światowego w dewonie występował w: (2 punkty czasowe) lochkow/prag i famen
46) W którym piętrze dewonu poziom oceanu światowego był najwyższy?
fran
47) Na obszarze których współczesnych kontynentów stwierdzono górno- dewońskie osady glacigeniczne (2 kontynenty)
Ameryka N (lodowce górskie), Azja, Australia, Ameryka S
48) Wymień 2 kraje w Europie na terenie których w profilu dewonu przeważają osady facji Old Redu
Szkocja, Norwegia (Spitsbergen), Litwa, Łotwa, Estonia
49) Krótko scharakteryzuj osady dewońskie w krajach nadbałtyckich; facja, wykształcenie, środowisko sedymentacji
old red- utwory klastyczne , zapadliska przedgórskie i śródgórskie
wkładki morskie- małe miąższości, płaski teren, obszar typu jeziornego
50) W której części dewonu pojawiają się wkładki morskie w głównym polu dewonu (kraje nadbałtyckie)
eifel i górny dewon
51) Od którego piętra dewonu rozpoczyna się sedymentacja w centralnym polu dewonu
trochę eifel, ale głównie żywet
52) Wymień przykładowe osady dewońskie (3 typy) występujące w centralnym polu dewonu Platformy Wschodnioeuropejskiej.
osady klastyczne z solami, dolomity pelitowe, wapienie płytkowodne
53) Z podanych obszarów podkreśl ten, w którym występują najbardziej otwartoszelfowe facje górnego dewonu: główne pole dewonu/ centralne pole dewonu/ obszar przeduralski
obszar przeduralski
54) Bardziej głębokowodny profil dewonu znajduje się w N/S części Gór Świętokrzyskich.
N
55) Sedymentacja dewonu na obszarze kieleckim Gór Świętokrzyskich rozpoczyna się w… EMSIE
56)Na przełomie franu i famenu na obszarze g. Świętokrzyskich następuje pogłębienie/spłycenie sedymentacji.
57)Gdzie się znajduje i z jakich osadów składa się „delta Catskill” wschodni brzeg Ameryki Płn.
Osady rzeczne, deltowe i płytkomorskie
58)skamieniałości przewodnie karbonu to: konodonty, goniatyty, fuzuliny, ramienionogi, (trylobity)
59)wymień podstawowe facje karbonu: facja kulmu, facja wapienia węglowego, magna facja produktywna, (old red)
60)scharakteryzuj fację wapienia węglowego: jest węglanową facją morską dolnego karbonu. Wapień węglowy pokrywa szelf północny, obramowujący baseny reńsko-hercyński i kornwalijski. Rozwinął się on na zrównanym podłożu należącym poprzednio do lądu old redowego i ponad przybrzeżną częścią szelfu dewońskiego.
Obejmuje ona skały węglanowe powstałe w rozmaitych środowiskach sedymentacyjnych od skrajnie płytkowodnych (np. z oolitami, wczesnymi dolomitami, sekwencjami caliche, rafami) do stosunkowo głębokowodnych wapieni marglistych, zazębiającymi się ze skałami ilastymi zawierającymi faunę pelagiczną.
61)scharakteryzuj fację kulmu: wziął nazwę od ang. Określenia klastycznej, lecz pozbawionej węgla lub bardzo weń ubogiej odmiany karbonu, znanej z hrabstwa Devon. Kulm angielski ma charakter ilasto-piaszczysty, zawiera też czasem radiolaryty. Są to więc skały stosunkowo głębokowodne i bywają też zmetamorfizowane. Później pojęcie kulmu rozciągnięto na rozmaite odmiany facjalne dolnego karbonu odbiegające od pierwowzoru. Nazwą tą określa się więc flisz, jak i pelagiczne skały ilaste, a nawet (niesłusznie) molasę powstałą w środowiskach lądowych. Wspólnym mianownikiem kulmu pozostała zatem detrytyczna bądź ilasta litologia, przy braku przede wszystkim osadów węglanowych. Traktuje się więc kulm jako przedstawienie równowiekowej z nim facji wapienia węglowego.
62)W którym podsystemie karbonu występują w Europie liczne węgle kamienne? Późny karbon – pensylwan
63)We wczesnym karbonie poziom oceanu światowego był wyższy niż w karbonie późnym.
64)Kiedy pojawiają się pierwsze owady skrzydlate? Karbon późny – pensylwan (ważki i karaczany)
65)Karbońskie budowle węglanowe tworzone są przez: rugosy, mszywioły, liliowce, glony
66)Grupa gigantycznych otwornic żyjących w karbonie i permie to: fuzuliny /Fusulinacea/
67)Jaką max. Wielkość osiągają otwornice karbońskie: powyżej 10cm długości
68)Karbońskie węglanowe kopce mułowe są nazywane kopcami typu: Waultsortien
69) jakie organizmy miały istotne znaczenie skałotwórcze dla tworzenia węglanowych osadów detrytycznych w karbonie?
liliowce i ramienionogi70) Kopce Wolsortien sa związane ze środowiskiem głębokiego/płytkiego szelfu?
Głębokiego
71) Kopce woulsortien sa tworzone przez
Kopce Waulsortien związane są z marginalną częścią szelfu. w początkowym stadium tworzenia się budują je osiadłe liliowce i mszywioły - reprezentują tu środowisko afotyczne, dalsze ogniwo to głównie muł z alg węglanowych(?) sugerujące strefę fotyczna
72) Meganeura owadzi olbrzym, będący jednak wyjątkiem w faunie karbonu to (podaj grupę owadów)
wazka
73) Rośliny szpilkowe pojawiają sie (wiek) (Walchia, Voltzia)
dórnokarbońskie/paleofityczne
74) Walchia, Voltzia to __dórnokarbońskie/paleofityczne __ rośliny _nagonasienne___(wiek i grupa)
75) Która grupa paproci nasiennych zasiedliła w karbonie środowiska wyżynne?
kordaity
76) Tropikalnej karbońskiej florze Euramerykańskiej, odpowiada w wysokich szerokościach geograficznych?
Prowincja Gondwańska
77) Kiedy pojawiły się pierwsze gady?
Późny karbon
78) W faunie kręgowców lądowych karbonu dominują
Są to płazy, jednak wiele z nich zachowuje jednak jeszcze wodny lub częściowo wodny sposób życia w trakcie ontogenezy.
79) Jakie grupy roślin tworzyły pokłady karbońskich węgli kamiennych?
Główne rośliny węglotwórcze to widłaki (klasa Lycopsida), skrzypy (klasa Sphenopsida) i paprocie właściwe (klasa Polypodiopsida)
80)Jakie zmiany we florze lądowej zachodzą we wczesnym permie?
Środowiska lądowe zdominowały rośliny nagozalążkowe, które uniezależniły się od wilgotnego środowiska tworząc rozległe lasy.
81)Jakie grupy zwierząt( kręgowców i bezkręgowców) zamieszkiwały „las węglowy”?
W wodzie mięczaki- małże, płazy (wodno lądowe), owady
82)Jakie skamieniałości można znaleźć w osadach karbońskich środowisk słodkowodnych?
Przede wszystkim węgle a w nich odciski roślin je tworzące czyli widłaków, skrzypów i paproci właściwych. W utworach tych występują jednak często odciski karbońskich owadów.
83 Zasadnicza różnica między łodzikami dewońskimi a karbońskimi polega na:
W dewonie łodziki były podobne do tych ordowickich i sylurskich, czyli proste. Łodziki karbońskie były zwinięte.
83. Zasadnicza różnica w strategii przetrwania pomiędzy rybami dewońskimi a karbońskimi polega na: ty, że wymarły lub traciły znaczenie opancerzone formy ryb i były zastępowane przez formy lżejsze i bardziej ruchliwe. W późnym paleozoiku nabrała znaczenia umiejętność szybkiego pływania. (Stanley 479/480)
84. Jakie grupy skamieniałości mają w karbonie znaczenie skałotwórcze dla wapieni organodetrytycznych?
Liliowce, ramienionogi, fuzuliny (ćwiczenia)
85. Karbońsko-permska prowincja biostratygraficzna odnosząca się do zbiorowisk roślinnych klimatu chłodnego to prowincja: glossopterisowa (Stanley 489-494)
86. Która grupa roślin dominuje w tzw. Faunie glossopterisowej?
Drzewiaste paprocie nasienne, głównie z rodzaju Glossopteris. (Stanley 489)
...
brzezinka