Wykład 15.11.11
Relacja między religią a zdrowiem psychicznym
-osoby cierpiące na zaburzenia psychiczne lgną do religii
-istnieje powiązanie między danym wyznaniem a zapadaniem na określone zaburzenia psych. Pod wpływem stresu
W społeczeństwie amerykańskim występuje mobilność religijna- zmiana religii.
Relacje między zdrowiem psych. a religia należy rozpatrywać w odniesieniu do konkretnych przypadków.
5 możliwości:
-religia może mieć czynnik patogenny- wpływa w sposób stresujący, wprost prowadzi do zaburzeń
- religia może mieć czynnik patoplastyczny- gdy staje się środkiem wyrazu dla dewiacyjnych form myslenia i zachowania
- religia może mieć czynnik stabilizujący- neutralizuje pewne zachowania
-może sprzyjać zaburzeniom psychicznym- stwarza mechanizmy ucieczkowe, gdy jednostka nie radzi sobie
-może mieć rolę terapeutyczną- w sytuacji kryzysu
poznawczy aspekt religii- religia nadaje sens cierpieniu i zaspakaja potrzebę nieśmiertelności
T: Pojęcie magii. Relacja między magią a religią. Pojęcie czaru.
Nauka zachodnia z tradycji religijnej przejęła dychotomiczny sposób myślenia o magii. W nauce do niedawna przeciwstawiano sobie magię i religię.
Edward Barnett Tylor:
Źródeł magii i religii szukał w błednym myśleniu. Według niego najstarsza religia to animizm (wiara w istnienie dusz i przypisywanie ich nie tylko ludziom).
Z faktu występowania marzeń sennych, halucynacji człowiek wywiódł przekonanie że istnieje dusza.
Magia- odrębna od religii dziedzina kultury. To my w pewien sposób kojarzymy wydarzenia. Mechanizmy tego kojarzenia brane są za element przyczynowo skutkowy.........
Religia ma rozwijać się ku formom coraz bardziej doskonałym a magia ma zaniknąć na rzecz nauki.
James George Frazer:
Uznał magie i religię za zjawiska charakterystyczne dla kolejnych etapów rozwoju świata. Magia jest starsza.
Magia opiera się na 2 zasadach myślowych:
1) pierwsze wytwarza podobne
2) rzeczy które są bliskie sobie po oddzieleniu dalej oddziałują na siebie
Magia opiera się na zasadzie powinowactwa (magia sympatyczna).
W związku z istnieniem tych 2 zasad Frazer wyróżnia 2 rodzaje magii:
1)
2) magia naśladowcza- opiera się na 1. zasadzie
W magii zakładana jest jednolitość, niezmienny ład. Magia z zasady jest nieskuteczna.
2)
Źródłem religii jest wg Frazera uswiadomienie sobie nieskuteczności. U podstaw religii leży wizja świata rządzonego przez kaprysne bóstwa. Czlowiek nie może nimi manipulować. Pozostaje postawa blagalna.
Magię i religię ma zastąpić nauka.
Durkheim- francuska szkoła socjologiczna:
Wyobrażenia i rytuały łaczą wyznawców w jedna wspolnotę. Religia integruje społeczeństwo.
I religia i magia odnoszą się do sfery sacrum.
Różnica: wyobrażenia magiczne nie mają statusu wyobrażeń zbiorowych , utraciły go (magia kiedyś była religią ale stala się magią)
Religia jest tym co spoleczne a magia tym co prywatne.
Bronisław Malinowski:
Magia zrodzila się w sytuacji napięcia emocjonalnego, w obliczu niebezpieczeństwa. Taka reakcja jest utrwalona i przekazywana w postaci rytuału.
Magia może pełnić rolę integrującą, ale to jest głównie rola religii
Religia jest autoteliczna- jej obrzędy to cel sam w sobie
Magia jest instrumentalna i może być używana do czynienia zła, a religia nie.
Źródeł sposobu rozumienia magii jako manipulowania a religii jako prośby i dziekczynienia trzeba szukać w judaiźmie. Istnieje przepaść między Bogiem a człowiekiem. Człowiek jest zależny od Boga.
Biblijna dychotomię religii i magii rozwinęli protestanci. Zarzucili katolikom chęć zmanipulowania Boga.
Opozycja magii i religii przejęta przez ewolucjonistów.
Wszelkie rytuały mają scisle okresloną formę. W związku z tym występuje skłonność do przypisywania odpowiedniemu rytuałowi niezawodności.
Moss:
Relatywizacja pojęcia religii i magii.
Problematyczne podejście- w sytuacji kryzysu społeczeństwo może wracać do zarzuconych wierzeń i praktyk.
Malinowski:
Cele religii i magii konkretne i doraźne. Cele religii mają charakter duchowy, egzystencjalny, nieokreslony
W nauce funkcjonuja różne pojęcia magii. Dominowała tradycja przeciwstawiania sobie religii i magii. Teraz stara się je łączyć.
Podstawowy jest element Freuzerowski związany z wymuszeniem.
Wspólcześnie pojęcie magii trzeba rozumieć jako typologiczne, jako typy idealne.
Zaznaczają się 2 tendencje we współczesnej nauce:
– magia przeciwstawiana religii (rozumiane jako typy idealne, konstruując je można uwzglednić wiele cech)
np. W. Goodie- religię i magie łączy odniesienie do ponad naturalnych wierzeń
– uznawanie magii za część religii
– L.Levy- Bruh:
L.
2 typy umysłowości (przeciwstawne):
– ma charakter prelogiczny, charakterystyczny dla umysłowości prymitywnej
Wyobrażenia róznych rzeczy zlewaja się ze sobą, więc przedmioty nie są uznawane za coś odrębnego
– u ludzi cywilizowanych. Wytworem takiej mentalności jest nauka
Poglad o odmiennym typie umyslowosci wytwarzajacej magię- słabiej reprezentowany
Głównie- Claud L'evy- Strauss- uwazał, że umysł nioswojony funkcjonuje inaczej niż umysł naukowaca. Uznawał że modele wartości są na swój sposób skuteczne.
Specyfiką są transformacje metaforyczno- metonimiczne (To co faktycznie jest metaforą pewnej rzeczy jest w rzeczywistości jej metonimią).
Edmund Leach:
krok 1- dym jest metaforą deszczu ale w obrzędzie jest jego metonmią
krok 2- dym jest oznaką deszczu
krok 3- dym jest sygnałem deszczu
Czary
pojęcie wprowadził Evans- Pvitchard.
Witchcraft- czary
sorcery- czarnoksięstwo
wiara w czary- pewni ludzie na mocy wrodzonej zdolności mogą szkodzić innym. Wystarczy zla wola, nie ma specjalnych obrzędów.
Czarnoksięstwo- specjalne zabiegi magii złośliwej. Tu wystepuja specjalne obrzędy.
Same czary nie wymagają praktyk rytualnych ale odpowiedź na te czary już ich wymaga.
Czary odpowiedzialne za choroby i smierc (wg Azande). Stwierdzenie działania czarów budzi w azande nie strach ale złość. Zdemaskowaniu czarnoksieżnika służy cały system wyroczni.
Ważną rolę odgrywają czarownicy uzdrowiciele. Przeciwstawiają się czarnej magii.
Stwierdzenie że wiara w czary przyczynia się do utrzymania równowagi w spoleczenstwie.
Spadone