Powstanie filozofii w Grecji Starożytnej
VI w p.n.e. – powstaje głównie filozofia przyrody, podstawowym pytaniem jest „skąd pochodzi świat?”, ma ona charakter kosmologiczny, rzadko zdarzają się zagadnienia związane z człowiekiem.
Filozofia ta rozwijała się głównie na terenie wysp jońskich oraz na Sycylii (filozofia bardziej mitologiczna)
W pierwszych okresach greckiej filozofii rozróżniamy 5 głównych grup filozoficznych:
Anaksymander – pojawia się słowo „zasada” (arche). Używane jest ono potem często przez filozofów greckich. Dla niego świat wyłania się z bezkresu (apeiron).
Anaksymenes – uczeń Anaksymandra. Zafascynowany Talesem. Próbuje pogodzić poglądy Talesa oraz Anaksymandra na temat rozwoju świata. Wg niego świat powstał z powietrza, gdyż jest ono bezkresne (Anaksymander) oraz niezbędne (Tales).
Zenon z Elei – strzała w ruchu tak naprawdę nie jest w ruchu bo suma bezruchu (poszczególnych pozycji ruchu strzały) nie może się równać ruchowi.
a) Cała przyroda składa się z mnogości atomów – niepodzielnych cząstek
b) Atomy odróżniają się poprzez własności ilościowe (kształt, położenie)
c) Ruch jest podstawową własnością atomów
d) Atomy poruszają się w próżni
W III w. naszej ery zapoczątkował ją Sokrates. Sprowadził on filozofię na ziemię. Główną jego wartością była cnota. Wcześniej uważana za tężyznę fizyczną w jego słowach nabiera ona innego znaczenia.
Sofiści – nauczyciele, filozofowie wędrujący przez swoje państwa – miasta, przyczyniali się do rozwoju Grecji. Było to akurat w czasach „złotego wieku Grecji”. Sofiści cieszyli się uznaniem głównie młodych ludzi. Głównymi ich celami było nauczanie.
Najważniejszym ich przedstawicielem był Protagoras, który stwierdził: „człowiek miarą wszystkich rzeczy”.
Jest to tzw. Homo – mensura.
Kolejnym przedstawicielem jest Gorgiasz – prezentował on jednak raczej nihilistyczne poglądy. Twierdził mianowicie, że bytu nie ma, jest on niepoznawalny i nie wyróżnialny.
Sofiści mieli swoje podgrupy:
Jedną z nich są eryści
Sofiści politycy
Sokrates jednak krytykował sofistów. Nauczał poprzez dialog i nie pobierał za to opłaty. Dla Platona był mistrzem. Także wzorował się na nim Arystoteles. Nie każdemu jednak przypadał do gustu. Arystofanes np. skrytykował w „Chmurach” Sokratesa ukazując jego postać jako pijak, który chodzi i mówi od rzeczy.
Ważną częścią filozofii Sokratesa jest tzw. Intelektualizm etyczny:
Jest to „ironia Sokratesowska czy jakoś tak J.
Dzieli się za to na 2 rodzaje:
- metodę elenktyczną (zbijania)
- metodę maieutyczną (sztuka położnictwa)
Twierdził on, że nauczyć się możemy jedynie tego, o czym rozmawiamy.
Enkrateria – panowanie nad swoją zwierzęcą naturą
„Cnota jest wiedzą czyli poznaniem”
Sokrates opisuje duszę jako świadome ja, intelektualną, moralną osobowość. Ma zachęcać do cnoty. Ta z kolei ma w efekcie zachęcać do dobra.
Sokrates miał 3 grupy uczniów:
???? – Diogenes – wiedza opiera się na doświadczeniu
?????????? – Euklides z Nagory – byt jest utożsamiany z dobrem.
Elicko – erytrejska – Fedon – był niewolnikiem, pracował w Atenach, w domu rozpusty. Stwierdził jednak, że intelekt jest najważniejszy.
Uważany za najdoskonalszy system filozoficzny przez wielu to właśnie system platoński.
Platon był założycielem słynnej akademii platońskiej.Platon to tylko pseudonim pochodzący od słowa plato (gr.), które oznaczało obszerność, gdyż Platon był osobą o dużych wymiarach, potężnie zbudowanym. Naprawdę nazywał się ARYSTOKLES. W swoich pismach powraca do mitu, od którego odszedł Sokrates. Pojawia się on w każdym jego opowiadaniu. Wszystkie pisma dotarły do nas. Platon powiedział w pismach „najważniejsze są myśli niepisane” Istnieje niepisana nauka platońska – PLATOŃSKA TEORIA ZASAD.
Teoria idei:Idea (eidos z gr.) – wiedzieć
Idea jest czymś co można zobaczyć, oczami duszy i intelektu. Świat idei – świat rzeczywisty
Idea dla Platona jest formą mającą odzwierciedlenie w świcie materialnym. Cechy:
- niecielesność
- inteligibilność (ideę poznajemy poprzez rozum)
- bytowość (idee są bytem dla Platona)
- niezmienność
- samoistność (istnieją same przez siebie)
- jedność – idea jest jednością jednoczącą wielkości rzeczy. Platon uważa, że np.: idea człowieka (nie ma jednego drzewa na świecie). Tak samo piękno – sztuki czy muzyki.
- Transcendencja – transcendere – przekraczać. Idea zawarta jest w tej rzeczy. Idea krzesła zawarta jest w nim. Ale musi wykraczać poza nie. Idea nie jest uwiązana do czegoś.
- Immanencja – odwrotność transcendencji. Idea musi tkwić w tym krześle.
RELACJE IDEI I ŚWIATA RZECZYWISTEGO
- relacja wspólnoty – rzeczywistość idei i rzeczywistość świata materialnego tworzą jeden wspólny świat.
- Relacja naśladownictwa – rzeczy materialne naśladują idee swoją.
- Relacja partycypacji – uczestnictwa – to co zmysłowe uczestniczy w tym co niematerialne.
- Relacja obecności – idea jest obecna w rzeczach.
Platon podzielił rzeczywistość na kategorie:
- byty same przez się: człowiek, koń
- byty w relacji do innych:
· b. Przeciwstawne (równy - nierówny)
· b. Współzależne (duży, mały, prawy, lewy)
Występuje w ostatnich pismach Platona (np. państwo). W micie o jaskini zawarte jest wiele ciekawych rzeczy. Jest tam o idei dobra. Dobro góruje ponad resztą idei. Jest to wzorzec wszystkich innych rzeczy. Wg. Dobra deniurg (bóg platoński) stwarza świat. Dobro jest przedstawione jako słońce bo jest najwyżej.
POZIOM IDEI (nie powstaje, nie ginie, nie zmienia się)
Liczby, figury idealne, metaidee, idee szczegółowe
Matematyka, astronomia, arytmetyka, muzyka, dusza człowieka
Zmienia się i ginie
Idee mogą istnieć bez bytów materialnych, ale byty bez idei nie.
Doksa – mniemanie (świat zmysłowy)
Episteme – poznanie prawdziwe (idee)
Świat stworzony przez deniurga jest najlepszy. Deniurg jest najlepszym rzemieślnikiem. Stwarza świat wg idei dobra. Jest bytem najbliższym dobru.
ANAMNESA – wiedza o ideach jest przypominaniem bo jest zawarta w nas.
Platon uważa, że dusza po śmierci idzie:
- wyspy szczęśliwe (niczym raj)
- miejsce kary za zło
- kraina Tartar (coś jak piekło)
Sztuka – Platon krytykuje sztukę, gdyż jest naśladownictwem rzeczy materialnych. Naśladowaniem naśladowania.
Polityka – idealne państwo: powinni rządzić filozofowie, dzieli państwo na 3 grupy:
a) kupcy, rzemieślnicy – najniższa z grup. Mogą zakładać rodziny, mogą się bogacić. Najmniej wykształceni
b) grupa żołnierzy – kontrola nad grupą a) majątku itp. Porównani do rasowych psów. Małżeństwa nie są dobrowolne. Losowanie! Fikcyjne oczywiście tak aby wyszło na brak skażenia grupy. Wszystko było rozplanowane. Dzieci nie wychowywane przez rodziców, ale przez specjalnie do tego wyselekcjonowanych ludzi. Mężczyźni i kobiety mieszkają osobno! Dzieci kalekie powinno się zabijać.
c) Grupa rządząca – filozofowie, politycy, brak małżeństw i dzieci. Wiek 20 – 30 poddawani szkoleniom. 35 – uczeni strategii wojennej. Rządzić mogli dopiero od wieku lat 55!
Kobiety były dopuszczane do rządzenia państwem. Były to tzw. Hetery - kobiety bardzo wpływowe. Oddawały się za pieniądze. Miały prawo głosu.
Platon uważał demokrację za najgorszy ustrój polityczny. Uważał on, że lud nie powinien mieć władzy bo nie wiedziałby co ma z nią zrobić. Jako najlepszy ustrój wymienił MONARCHIĘ.
Dla Arystotelesa bytem są substancje (byty realne). Bytem są każde realne rzeczy. Bytem jest krzesło. Arystoteles zakłada szkołę w Atenach (likeon). Perypatetycy (perypatos – przechadzać się) – nauki w tej szkole odbywały się podczas spacerów z Arystotelesem na czele.
KONCEPCJA METAFIZYKI A.
Tametatafizyka – drugie dzieło arystotelesa zaraz po fizyce. Określa metafizykę jako rzeczywistość pozafiyczną. A. Dokonał podziału nauki:
METAFIZYKA – A. Próbuje odpowiedzieć na pytanie czym jest. Zajmuje się zasadami, dzięki którym coś powstaje. Zajmuje się bytem. Byt jako substancja. Zajmuje się on także bogiem. Arystoteles uważa jeśli człowiek poszukuje zasad i bytu to musi natknąć się na boga.
Wymienia cztery przyczyny:- formalna – forma. Przyczyną formalną człowieka jest dusza.
- materialna – materia
- sprawcza – dla człowieka jest tą przyczyną rodzic
- celowa – cel, dla którego wszystko istnieje to DOBRO OGÓŁU
A. ...
akompf