Etyka zawodu nauczyciela10.05.2013- kolokwium3 pyt otwarte, reszta zamknięteeseje do 30 majaPodstawowe pytania etyki zamierzchłych czasów dotyczą dobra, które powinno kierować zachowaniami i działaniami człowieka*Przedmiotem etyki jest analiza czynników odpowiedzialnych za moralne zachowanie ludzi a głównym celem jest poddawanie refleksji i wskazywanie sprawdzonych podstaw do sprawiedliwego, rozumnego oraz uzasadnionego działania w określonej wspólnocie ludziOd zasad i postaw etyki oczekuje się ważności oraz racjonalnej przekonywalności.Pierwotnego pojęcia etyki należy dopatrywać się nie tyle w obowiązku czy słuszności, lecz przede wszystkim w pojęciu wartości jako podstawowej kategorii aksjologicznej.Etyka zawodowa- zespół ocen i norm moralnych związanych z pełnieniem określonej funkcji zawodowej w społeczeństwie i oficjalnie uznawanych za obowiązujące w tym środowisku zawodowymZ reguły owe powinności moralne zawierają mające długa tradycję kodeksy orzekające o etycznej specyfikacji zawodu obowiązujących w tej profesji norm- zakazów, nakazów, zaleceń.Tradycja etyki zawodowej i kodeksów etycznych sięgających swymi korzeniami starożytności*homerycka etyka rycerska*kodeks lekarski Hipokratesa- przysięga składana w starożytności przez lekarzy*Etyka adwokacka CyceronaStruktura kodeksów wspiera się na normach moralnych ogólnie obowiązujących w danej kulturze i w społeczeństwie ze szczególnym uwzględnieniem norm wynikających ze specyfikacji zawodu, jego tradycji, miejsca w hierarchii społecznej, a także przysługujących uprawnień i przywilejów osobom ten zawód wykonujących. W przypadku zawodu nauczyciela kodeksy mają wymiar zwłaszcza dentologiczny, eksponujący działania zgodne z obowiązkiem, z pewnością oraz z powołaniem, tudzież z poczuciem etosu.Kodeks etyczny nauczyciela nawiązuje do tego, co postrzegane jest jako niezbędne z perspektywy czynników decydujących o moralnym charakterze czynów takiego postępowania, w toku którego pielęgnowane i realizowane są wartości uznawane powszechnie za szczególnie cenne.
Kodeks Etyki Nauczycielskiej opracowany został przez Polskie Towarzystwo Nauczycieli (PTN)Obowiązuje on jego członków od 1994rKodeks składa się z PreambułyPrzyrzeczenie nauczycielskieZasad ogólnych etyki nauczycielskiejZasad szczególnych etyki nauczycielskiej.*Kodeks etyki Nauczycielskiej jest wezwaniem do wszystkich nauczycieli alby w zyciu i pracy zawodowej kierowali się zasadami moralnymi prawda i dobremPreambuła*Z powołaniem nauczyciela wiąże się nierozerwalnie rola wychowawcy*Zadaniem nauczyciela jest pobudzenie i wspieranie wszechstronnego rozwoju i doskonalenia ucznia oraz studenta jako osoby obdarzonej godnością.*Jest to możliwe tylko wówczas, gdy nauczyciel w swoim postępowaniu kieruje się zasadami miłości i służby.*Kodeks etyki Nauczycielkiej oparty jest a wartościach chrześcijańskiech, które są podstawowe, uniwersalne i niepodważalne*Zasadniczym celem kodeksu i zadaniem jest uświadomienie nauczycielom wagi moralnej wymiaru ich pracy oraz wezwania do podjęcia pracy nad sobą aby przywrócić zawodowi nauczyciela należy prestiż społeczny.*kodeks Etyki Nauczycielskiej powstał z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Nauczycieli z myślą o przyszłej pracy samorządu zawodowego nauczycieli.
„JA, NAUCZYCIEL RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ, przyrzekam rzetelnie pełnić mą powinność nauczyciela i wychowawcy, dążyć do pełni rozwoju i doskonalenia osobowego tak własnego, jak i powierzonych mi uczniów, kształcić oraz wychowywać młode pokolenia w duchu umiłowania prawdy, człowieka i Ojczyzny, zgodnie z powszechnymi zasadami dobra i sprawiedliwości, strzec godności stanu nauczycielskiego i dbać o jego dobre imię.[ Tak mi dopomóż. Bóg! ]”1. Nauczyciel powinien stanowić wzór osobowości prawej i szlachetnej, wrażliwej i odpowiedzialnej, o postawie otwartej na drugiego człowieka.2. Podstawowym zadaniem nauczyciela jest troska o dobro ucznia i studenta.3. Nauczyciel uczciwie i rzetelnie przekazuje wiedzę zgodną z prawdą.4. Nauczyciel szanuje godność ucznia i studenta w procesie kształcenia i wychowania.5. Nauczyciel szanuje autonomię ucznia i studenta oraz jego rodziny.6. Nauczyciel stoi na straży realizacji chrześcijańskich wartości moralnych, uczy i wychowuje własną postawą i przykładem.7. Nauczyciel jest tolerancyjny wobec innych przekonań religijnych i światopoglądów, respektujących ład społeczny i moralny.8. Nauczyciel w duchu prawdy uczy zasad współżycia społecznego i miłości Ojczyzny.9. Nauczyciel wprowadza ucznia i studenta w dziedzictwo kulturowe narodu polskiego oraz uczy poszanowania kultury innych narodów.10. Nauczyciel wychowuje w szacunku dla każdego życia ludzkiego, we wszystkich fazach jego rozwoju, od poczęcia po naturalny kres.11. Nauczyciel uczy kultury współżycia ze światem przyrody.12. Nauczyciel, kierując się dobrem ucznia i studenta, wybiera odpowiednie metody, formy oraz środki nauczania i wychowania, stosuje obiektywne kryteria oceny z uwzględnieniem zasady indywidualizacji.13. Powinnością moralną nauczyciela jest stale podnoszenie swych kwalifikacji zawodowych.14. Nauczyciela obowiązuje tajemnica zawodowa.Może być na kolokwiumA)Nauczyciel wobec uczniaB)Nauczyciel wobec pracowników oświatyC)Nauczyciel wobec swoich praw i obowiązkówD)Nauczyciel wobec naukI. NAUCZYCIEL WOBEC UCZNIA1. Nauczyciel szanuje godność ucznia jako osoby: akceptuje go, uznaje jego prawa, rozwija samodzielność myślenia i refleksyjność oraz pozwala mu wyrażać własne poglądy.2. Nauczyciel pamięta, że pierwszymi i głównymi wychowawcami dzieci są rodzice, szanuje ich prawa oraz wspomaga w procesie wychowania.3. Nauczyciel troszczy się o wszechstronny i harmonijny rozwój ucznia i studenta w sferze intelektualnej, duchowej, moralnej, estetycznej, fizycznej oraz społecznej.4. Nauczyciel traktuje indywidualnie każdego ucznia i studenta, starając się rozumieć i wspomagać jego możliwości i potrzeby. Szczególną troską otacza osoby niepełnosprawne.II. NAUCZYCIEL WOBEC PRACOWNIKÓW OŚWIAT1. Nauczyciel wraz z nadzorem pedagogicznym i innymi pracownikami oświaty powinien tworzyć zespół ludzi wspomagających się w realizacji wspólnego celu, jakim jest nauczanie i wychowanie. Tworzenie grup nacisku dla obrony własnych korzyści jest niemoralne.2. Nauczycieli powinny łączyć więzy koleżeństwa, współpracy, pedagogicznej solidarności i szlachetnego współzawodnictwa.3. Nauczyciel doświadczony winien otoczyć opieką nauczycieli rozpoczynających pracę, służąc im radą i pomocą. Nauczyciel młodszy winien okazywać szacunek i uznanie kolegom z dłuższym stażem pracy.4. Nauczyciel nie powinien podważać autorytetu innych nauczycieli i pracowników oświaty. Wszelkie uwagi o dostrzeżonych błędach w ich postępowaniu powinien najpierw przekazać bezpośrednio zainteresowanym.5. Nauczyciel zobowiązany jest do nierozpowszechniania informacji z posiedzeń rad pedagogicznych.6. Nauczyciele pełniący funkcje w nadzorze pedagogicznym zobowiązani są kierować się w swojej działalności zasadami niniejszego Kodeksu.
III. NAUCZYCIEL WOBEC SWOICH PRAW I OBOWIĄZKÓW
1. Moralnym obowiązkiem nauczyciela jest sumienne i rzetelne wykonywanie swych zadań dydaktycznych i wychowawczych.2. Nauczyciel, mając prawo do godziwego wynagrodzenia, nie uzależnia od niego jakości swej pracy.3. Nauczyciel kieruje się takimi samymi zasadami etycznymi zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym.4. Nauczyciel nieustannie pracuje nad swym wszechstronnym rozwojem.5. Nauczyciel, doceniając rangę i doniosłość swojej społecznej roli, dąży do moralnej naprawy i rozwoju narodu polskiego oraz całego społeczeństwa6. Nauczyciela powinna cechować wysoka kultura osobista, a zwłaszcza kultura języka ojczystego.7. Nauczyciel ma prawo do rzetelnej, zgodnej z prawdą, obiektywnej, uzasadnionej merytorycznie oceny swojej pracy. Ujemna opinia o pracy nauczyciela nie może mieć cech zniesławienia.8. Nauczyciel oceniany ma prawo wyboru i powołania specjalisty do komisji oceniającej jego pracę.9. Nauczyciel ma prawo do obrony swoich praw, zadań i obowiązków oraz do sprostowania niesłusznej lub krzywdzącej go opinii.IV. NAUCZYCIEL WOBEC NAUKI
1. Nauczyciel, bez względu na okoliczności, ma obowiązek głoszenia i bronienia prawdy w nauce.2. Nauczyciel ma obowiązek przekazywania uczniom i studentom swojej wiedzy zgodnie z prawdą naukową i z własnym sumieniem.3. Nauczyciel powinien ujawniać i prostować wszelkie błędne informacje naukowe podawane do publicznej wiadomości.4. Nauczyciel, korzystając z cudzych dzieł, opracowań i badań powinien być w zgodzie z prawem autorskim i dobrymi obyczajami obowiązującymi w pracy naukowej.5. Nauczyciel winien przestrzegać zasady wolności w prowadzonych badaniach naukowych oraz w głoszeniu własnych poglądów. Badania naukowe, które naruszają zasady etyczne oraz godność i życie człowieka są niemoralne i niedopuszczalne.6. Nauczyciel zapoznający się z najnowszymi osiągnięciami w nauce powinien odnosić się do nich z umiarem, krytycyzmem oraz odpowiedzialnością, wprowadzając do swojej pracy tylko te innowacje, które służą realizacji celu, jakim jest pozytywny rozwój moralny, duchowy, intelektualny i fizyczny ucznia oraz studenta.7. Nauczyciel powinien dzielić się zdobytym doświadczeniem i wiedzą z innymi nauczycielami.8. Nauczyciel winien uczestniczyć w różnych formach dokształcania i doskonalenia.9. Wskazane jest, aby nauczyciel rozpowszechniał swoje osiągnięcia poprzez różne formy publikacji, przy zachowaniu swych praw autorskich. Publikacje nauczycieli powinny być obiektywne, rzetelne, nacechowane troską o dobro nauki i człowieka.10. Nauczyciel może zdobywać stopnie specjalizacji zawodowej i stopnie naukowe.
Zwolennicy kodeksów wskazują na: *Porządkujące podejście do całokształtu wymiaru moralnego profesji*Jasność i klarowność sformułowań dotyczących postępowania i zachowań w sytuacjach trudnych niejednoznacznych, wątpliwych.Przeciwnicy kodeksów, zwracają uwagę na to, że życie moralne człowieka jest o wiele bardziej bogate niż najbardziej pieczałowicie skonstruowany kodeks etyczny.Najczęściej zarzucają kodeksom:*zbytnią ogólnikowość sformułować*schematyzm myślenia*nieprzekładność reguł na realia życia*zniewalanie człowieka*traktowanie go instrumentalnie*pozbawienie prawa do autonomicznego podejmowania decyzji*zagubienie najważniejszego wymiaru- istoty relacji interpersonalnych w edukacji.Kwestionowanie konieczności tworzenia kodeksów etyki jak również propagowania konkretnych reguł postępowania koreluje z konstruktywnymi założeniami etyki sytuacyjnej*Każde zdarzenie jest niepowtarzalne, wyjątkowe, wymagające indywidualnego rozpoznania i w ślad za tym podjęcia jedynych w swoim rodzaju decyzji.Etyka sytuacyjna w przeciwieństwie do założeń etyki normatywnej, doszukuje się źródeł moralnej powinności przed wszystkim w intuicji, zamyśle moralnym, sumieniu, tudzież w bardziej ogólnie sformułowanych zasadach, takich jak np. pragmatyczne czy utylitaryzmProblem „z kodeksem” czy „poza kodeksem”?Istota problemu- nie tyle w poszukiwaniu argumentów za i/lub przeciw- ile w tym, z jej perspektywy kodeks etyczny jest „odczytywany” i jaka ranga jest mu przypisywana przez adresatów do których został skierowanyJeśli kodeks- obok wiedzy czerpanej z różnych źródeł, doświadczenia i procesu doskonalenia/samodoskonalenia nauczyciela-stanowi jeden z ważniejszych elementów spierających, pomocniczych, ukierunkowujących oraz jeśli nie zastępuje jego świadomości moralnej nie wyręcza sumienia, odpowiedzialności i wrażliwości moralnej, a przy tym postrzegany jest jako swoista, „matryca etyczna”, której oczka kreatywne trzeba autorsko wypełnić na co dzień to z pewnością można uznać tego typu akt normatywny za podstawę do konstruowania zinternalizowanego, wewnętrznego kodeksu estetycznego nauczyciela.Uważając, że wszelkie normy moralne można wywieść z imperatywu kategorycznego jako naczelnej zasady w etyce, Kant zadbał o to, aby owa wolne
wyrocznia100