Podróż w czasy średniowiecza
Scenariusz z wykorzystaniem metody stolików eksperckich
2x45 min
■ Cele lekcji:
Uczeń:
- zapoznaje się z informacjami zamieszczonymi na stronach wstępnych rozdziału „W kręgu średniowiecza”,
- korzysta ze słownika języka polskiego, z encyklopedii oraz albumów ze sztuką,
- prezentuje uzyskane wiadomości na temat epoki,
- wyjaśnia znaczenie słów: iluminacja, tryptyk, uniwersalizm,
- dowodzi uniwersalnego charakteru kultury średniowiecza,
- określa daty graniczne epoki,
- tłumaczy pochodzenie nazwy średniowiecze,
- porównuje poglądy św. Augustyna i św. Tomasza z Akwinu,
- odróżnia budowle gotyckie od romańskich,
- wymienia cechy architektury i malarstwa średniowiecza oraz wybitnych przedstawicieli sztuki tej epoki,
- omawia odczucia, które budzi w nim dana budowla,
- sporządza notatkę o średniowieczu.
■ Metody:
- metoda aktywizująca – metoda stolików eksperckich,
- działania plastyczne,
- rozmowa kierowana,
- praca z tekstem,
- praca z materiałem ilustracyjnym,
- praca ze słownikiem.
■ Środki dydaktyczne:
- podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego „Słowa na czasie 1” (s. 76–79),
- karta pracy „W kręgu średniowiecza”,
- słowniki języka polskiego, encyklopedie,
- albumy ze sztuką średniowieczną,
- ilustracje o tematyce związanej ze średniowieczem oraz inne materiały przydatne do wykonania kolażu,
- arkusze papieru, nożyczki, klej.
■ Przebieg lekcji:
Omawiane zagadnienia i czynności uczniów
1. Najważniejsze zagadnienia związane ze średniowieczem.
- Odczytanie przez wskazaną osobę wstępu do rozdziału „W kręgu średniowiecza” (podręcznik, s. 76).
- Zapoznanie się z materiałami źródłowymi na temat średniowiecza – praca metodą stolików eksperckich. Uczniowie tworzą pięć grup, z których każda otrzymuje inne zagadnienie do opracowania (zadania dla poszczególnych zespołów znajdują się w Materiałach dla ucznia). Zespoły wykonują przydzielone polecenia, porządkują zebrane wiadomości, wyjaśniają wątpliwości i zastanawiają się, w jaki sposób przekazać pozostałym swoją wiedzę. Następnie nauczyciel wyznacza nowe drużyny. W skład każdej grupy powinny wejść osoby ze wszystkich wcześniejszych zespołów eksperckich. Uczniowie dzielą się swoją wiedzą, starając się jak najlepiej przedstawić innym zagadnienie, nad którym uprzednio pracowali. W dalszej kolejności wracają do swoich pierwotnych drużyn i konfrontują otrzymane informacje. W ten sposób uzyskują kompletne odpowiedzi na każde pytanie.
- Wykonanie w grupach eksperckich na otrzymanych arkuszach kolaży zatytułowanych „W kręgu średniowiecza” z wykorzystaniem przyniesionych materiałów. Prezentacja i omówienie prac poszczególnych drużyn.
2. Uniwersalizm kultury średniowiecza.
- Odszukanie w słowniku języka polskiego różnych znaczeń słowa iluminacja i wskazanie tych, które odnoszą się do średniowiecza – realizacja ćwiczenia 3. „Po przeczytaniu...” ze s. 79.
- Odczytanie informacji z „Nowych słów” ze s. 78 – podanie znaczenia wyrazu tryptyk.
- Realizacja zadania 1. z karty pracy – wykreślenie z diagramu słów związanych ze średniowieczem (tryptyk, alegoria, iluminacja, gotyk, psałterz). Wyszukanie w słowniku języka polskiego hasła uniwersalizm i zapoznanie się z jego definicją.
- Określenie, na czym polegał uniwersalny charakter kultury średniowiecza (ćwiczenie 1. „Po przeczytaniu...”, s. 79).
3. Filozofia średniowiecza – św. Augustyn i św. Tomasz.
- Wykonanie w zeszycie ćwiczenia 2. „Po przeczytaniu...” ze s. 79, a następnie zadania 2. w karcie pracy. Udzielenie odpowiedzi na pytanie, co wyróżniało filozofię średniowiecza, oraz porównanie poglądów św. Augustyna i św. Tomasza na podstawie uzyskanych wcześniej informacji.
4. Architektura wieków średnich.
- Realizacja zadania 3. z karty pracy – rozpoznanie budowli gotyckiej i podanie jej cech.
- Scharakteryzowanie stylów architektonicznych średniowiecza. Nazwanie wrażeń, jakie wywołują budowle gotyckie oraz przykłady architektury romańskiej.
- Określenie powodów, dla których średniowiecze nazywane jest czasem katedr (ćwiczenie 5. „Po przeczytaniu...”, s. 79).
5. Cechy i przedstawiciele sztuki średniowiecznej.
- Opisanie przez osoby chętne reprodukcji zamieszczonych na s. 78–79 podręcznika. Wskazanie pod kierunkiem nauczyciela cech łączących malarstwo Hieronima Boscha i Hansa Memlinga.
- Realizacja zadania 4. z karty pracy – określenie prawdziwości stwierdzeń odnoszących się do sztuki średniowiecza.
6. Podsumowanie wiadomości o średniowieczu.
- Dokończenie w zeszytach wypowiedzeń zapisanych na tablicy.
• Już wiem, że średniowiecze...
• Spośród zagadnień związanych ze średniowieczem najbardziej zainteresowały mnie...
• Moim zdaniem warto byłoby więcej dowiedzieć się o średniowiecznej...
- Samodzielne sporządzenie w zeszytach krótkich notatek na temat średniowiecza. Odczytanie wybranych prac, ich omówienie i ocena.
Zadanie domowe:
Przedstaw w kilku zdaniach jedno z wydarzeń zaznaczonych na osi czasu na s. 77 podręcznika. Skorzystaj z dostępnych źródeł informacji.
Zadanie domowe dla chętnych:
Wykonaj ćwiczenie 6. „Po przeczytaniu...” ze s. 79 podręcznika. W tym celu zapoznaj się z książką Patricka de Ryncka „Jak czytać malarstwo – rozwiązywanie zagadek, rozumienie i smakowanie dzieł dawnych mistrzów”.
Autor scenariusza:
Violetta Rzeszot
Materiały dla ucznia
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
Zadanie dla grupy I
Przedstawcie informacje zamieszczone we fragmentach podręcznika zatytułowanych „Dlaczego średniowiecze?” oraz „Od kiedy do kiedy?”. Omówcie wydarzenia uznawane za początek i koniec epoki – w tym celu skorzystajcie z encyklopedii.
Zadanie dla grupy II
Przedstawcie informacje zamieszczone we fragmencie podręcznika zatytułowanym „W poszukiwaniu mądrości”. Wymieńcie również najważniejsze założenia filozofii św. Augustyna i krótko scharakteryzujcie postać świętego. W tym celu skorzystajcie z encyklopedii.
Zadanie dla grupy III
Przedstawcie informacje zamieszczone we fragmencie podręcznika zatytułowanym „W służbie Bogu”. Wymieńcie również najważniejsze założenia filozofii św. Tomasza z Akwinu i krótko scharakteryzujcie postać świętego. W tym celu skorzystajcie z encyklopedii.
Zadanie dla grupy IV
Przedstawcie informacje zamieszczone we fragmencie podręcznika zatytułowanym „Znani i podziwiani”. Zaprezentujcie najważniejsze cechy malarstwa średniowiecznego – w tym celu skorzystajcie z encyklopedii i albumów.
Zadanie dla grupy V
Przedstawcie informacje zamieszczone we fragmencie podręcznika zatytułowanym „Piękno dużych form”. Zaprezentujcie najważniejsze cechy architektury średniowiecza – w tym celu skorzystajcie z encyklopedii i albumów.
Karta pracy
W kręgu średniowiecza
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Imię i nazwisko
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Data Klasa
1. Wykreśl z poziomych rzędów diagramu pięć słów związanych ze średniowieczem. Pozostałe litery, czytane kolejno, utworzą hasło. Wyjaśnij jego znaczenie, korzystając ze słownika języka polskiego.
Hasło: ........................................... – ..............................................................................
.........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
2. Uzupełnij tabelę, zapisując poglądy św. Augustyna i św. Tomasza
dotyczące podanych zagadnień.
Zagadnienie
Św. Augustyn
Św. Tomasz
Bóg
człowiek
dusza i ciało
zło i dobro
3. Wymień charakterystyczne cechy przedstawionej budowli. Określ styl, w jakim została wzniesiona.
...................................................
...
joasia210