biblioteka problem�w tom dwie�cie osiemdziesi�ty sz�sty Akupunktura Maciej Borz�cki Warszawa 1987 Pa�stwowe Wydawnictwo Naukowe Ok�adk� i karty tytu�owe projektowa� Jacek Neugebauer Redaktor Anita Wilkowska Redaktor techniczny Alina St�pie� Korektor Hanna Janczewska � Copyright by Pa�stwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa 1987 ISBN 83-01-06422-6 ISBN 0137-5032 Spis tre�ci -BLIOTEKA PUBLICZNA 4 C08 Zabrze, ul. Krakowska 52 ~!L'A NR 6, tel. 172-39-4O 1. Ciekawo�� nieznanego.................... 7 1.1. Egzotyka pobudza fantazj�............... 7 1.2. �Starego d�bu si� nie przesadza"............ 13 2. Historia medycyny chi�skiej................. 16 3. Troch� szczeg��w o metodzie................ 23 3.1. Po�udniki i punkty.................... 23 3.2. Aurikuloakupunktura.................. 28 3.3. Metody pochodne od akupunktury.......... 31 4. Zwi�zek akupunktury z medycyn� wsp�czesn�...... 35 5. Czy akupunktur� mo�na wyleczy�?............. 47 6. Akupunktura i b�l...................... 52 6.1. Operacja w znieczuleniu ig�ami............ 52 6.2. Akupunktura a b�l do�wiadczalny........... 57 6.3. Leczenie b�lu przewlek�ego............... 59 6.4. Endorfiny a akupunktura................ 61 7. Nieco sceptycyzmu...................... 63 7.1. Magiczna cyfra �3"................... 63 7.2. ,,To, co lubi�"....................... 65 7.3. Mit skutecznej medycyny................ 75 7.4. Nauka a paranauka................... 80 8. Pr�by wyja�nienia mechanizm�w dzia�ania akupunktury. 85 8.1. Reakcje na k�ucie.................... 85 8.1.1. Reakcje miejscowe................ 86 8.1.2. Reakcje odcinkowe................ 88 8.1.3. Reakcje og�lne.................. 92 8.2. �Z�apa� ducha", czyli hipnoza przez fascynacj� ... 95 8.3. Inne............................ 103 9. Akupunktura w domowej apteczce............. 112 10. Postscriptum.......................... 117 1. Ciekawo�� nieznanego 1.1. Egzotyka pobudza fantazj� Gdyby mnie kto� zapyta� o zjawiska, kt�re w ostatnim dziesi�cioleciu zafascynowa�y ludzi ca�ego �wiata, bez wahania wymieni�bym dwa: akupunktur� i UFO*. Fantazja ludzka nie zna granic, uzupe�nia niespe�nione w �yciu pragnienia, marzenia o szcz�ciu, o nie�miertelno�ci, wype�nia bia�e plamy nie poznanej do ko�ca przyrody. Czas przysz�y budzi l�k, ale fantazja wybiegaj�c w przysz�o�� redukuje go znacznie. Towarzysz�ce naszej egzystencji r�ne rodzaje l�k�w dadz� si� w�a�ciwie sprowadzi� do jednego, najwa�niejszego - l�ku przed �mierci� i jego substytutami: l�ku przed chorob�, cierpieniem, b�lem. Cz�owiek wsp�czesny ma �al do medycyny o zbyt leniwy post�p, niewsp�mierny do post�pu techniki; nie mo�e pogodzi� si� z bezradno�ci� lekarzy wobec grypy, kataru, nie m�wi�c o nowotworach i chorobach psychicznych. O sukcesach zapominamy szybko, przyzwyczajamy si� do nich, a przecie� post�p, jaki dokona� si� w medycynie w ostatnim stuleciu nie ma sobie r�wnych w dotychczasowej jej historii. Odleg�o�� i czas s� czynnikami, kt�re pobudzaj� ludzk� wyobra�ni�. To, co odleg�e w czasie i przestrzeni, jest zazwyczaj doskonalsze ni� to, co tu i teraz. Obecnie prze�ywamy �potorj" UFO; w r�nych miejscach na Ziemi pojawiaj� si� ma�e, zielone ludziki (smali green ma�), a poniewa� nie s� agresywne, liczymy po cichu, �e pomog� nam mi�dzy innymi * Unidentified Flying Object = niezidentyfikowany obiekt lataj�cy. I zwalczy� nieuleczalne choroby, Tu� przed zielonymi ludzi kami prze�ywali�my �potop" uzdrowicieli ze z�otymi i srebrnymi igie�kami. Z charakterystyczn� dla ludzi ufno�ci� i wiar� poddali�my si� prawie wszyscy akupunkturze, jak jedna wielka poduszka do wk�uwania igie�. Up�yn�o ju� kilka lat, w wielu krajach fala akupunktury zmala�a, w innych, mi�dzy innymi w Polsce, nadal prze�ywa z�oty okres. (Z�oty nie tylko w przeno�ni, zwa�ywszy, �e takim w�a�nie �rodkiem p�atniczym w Polsce operujemy). Zanim bowiem nauka zd��y�a wypowiedzie� si� na temat skuteczno�ci i wskaza� do nak�uwania, pojawi�o si� wielu (jak to cz�sto bywa z now� metod� leczenia) sprytnych uzdrowicieli, oferuj�cych szeroki zakres us�ug (lecz�cych za pomoc� tej metody nawet �ysienie, powi�kszaj�cych biusty itd.). R�wnocze�nie w kilku akademiach i instytutach medycznych w Polsce prowadzono badania, w wyniku kt�rych pojawi�o si� oko�o 30 publikacji naukowych. Sceptycyzm, z jakim nauka przyj�a akupunktur�, pozwoli� na bardziej obiektywn� jej ocen�. Jak do�wiadczenie uczy, sceptyczny, krytyczny stosunek naukowca do rozwi�zywanych nowych problem�w jest postaw� prawid�ow�, umo�liwia logiczn� ocen� uzyskanych wynik�w: �... poziom zdolno�ci krytycznych uczonego decyduje o trafno�ci jego s�d�w" - pisze Kozielecki*. S�owo akupunktura pochodzi od �aci�skich s��w acus - ig�a i punetio - uk�ucie; w j�zyku chi�skim nazwa jej brzmi - Czen. Pierwsze zapiski na temat terapii czen pojawi�y si� kilka wiek�w przed nasz� er�. Na szczeg�ln� uwag�\zastu-guje kanon �wczesnej medycyny chi�skiej - dzie�o lekarza Pjan Cjao (lata 500-200 p.n.e.), w kt�rym kilkadziesi�t' stron po�wi�conych jest tej metodzie**. * Kozielecki J, Nauka i Osobowo��. Wiedza Powszechna, Omega, Warszawa 1979. . \ ** Wogralik W. G., Wjazmienski E. S. Zarys chi�skiej medycyny. PZWL, Warszawa 1964. \ Legendy o czen si�gaj� do okresu trzeciego tysi�clecia przed nasz� er�. Najcz�ciej przytacza si� podanie o wojowniku, kt�ry cierpia� z powodu uporczywego b�lu g�owy. Raniony w walce strza�� w okolic� kostki poczu� ulg� i od tego czasu, gdy nawiedzi� go b�l g�owy, strza�� z kamiennym grotem rani� si� w to samo miejsce. Przez wieki doskonalona i przekazywana z pokolenia na pokolenie dopracowa�a si� terapia czen teorii i specyficznej metodyki. Dotychczas znaleziono na powierzchni cia�a oko�o tysi�ca punkt�w, w kt�re wprowadza si� na kilkana�cie minut cienkie ig�y. Znajomo�� punkt�w, umiej�tno�� ich kojarzenia ze schorzeniem, oraz manipulacje, wykonywane wprowadzonymi w te punkty ig�ami, decyduj� o stopniu skomplikowania metody i o r�nych sukcesach terapeutycznych. Liczba punkt�w, ich niespecyficzno�� (1 punkt odpowiada kilku lub kilkunastu dolegliwo�ciom) i wiele sposob�w manipulacji dopuszczaj� du�� swobod� w metodzie. W praktyce ka�dy lekarz pos�uguje si� inn� metod�, kt�r� sobie sam wypracowuje i udoskonala. Jedni nak�uwaj� punkty bliskie chorego narz�du, inni preferuj� odleg�e. Je�li dolegliwo�� jest jednostronna, nak�uwa si� punkty po stronie chorej lub przeciwnie, po zdrowej. S� lekarze, kt�rzy we wszystkich dolegliwo�ciach stosuj� nak�ucia tylko lewej po�owy cia�a lub lewej ma��owiny usznej. R�wnie� liczba wprowadzanych igie� jest r�na: od 1-2 do kilkudziesi�ciu. Brak jednakowej metodyki by� powa�nym utrudnieniem dla badaczy akupunktury. Szeroki zakres wskaza� leczniczych, praktycznie obejmuj�cy wszystkie dolegliwo�ci spotykane w medycynie, musia� budzi� sprzeciw lekarzy europejskich, w oczach laik�w natomiast, akupunktura jawi�a si� jako panaceum. Egzotyka metody, pi�ciotysi�cletnia tradycja, brak objaw�w ubocznych i prawie brak przeciwskaza� (Chi�czycy jako przeciwskazanie do nak�uwania podaj� wyniszczenie organizmu i stan po wypiciu alkoholu), wzmacnia�y fantazje na temat skutecznego �leku". 1 Skrajni sceptycy negowali warto�� akupunktury, ostrzegali przed ni� optymist�w, na lamach popularnej prasy poddawali ostrej ocenie osobowo�� i etyk� stosuj�cych j� lekarzy. Specjali�ci, kt�rzy rozpocz�li badania kliniczne i do�wiadczalne, maskowali si� cz�sto w obawie przed opini� �rodowiska medycznego, zmieniali nazw� metody, stosowali r�ne jej modyfikacje, W k�opotliwej sytuacji znalaz�o si� Ministerstwo Zdrowia, kt�re musia�o ustosunkowa� si� do problemu, a kt�re zr�cznie wybrn�o z sytuacji wydaj�c w roku 1974 pismo zakazuj�ce stosowania w Polsce akupunktury (s�usznie motywuj�c mo�liwo�ci� wywo�ania wirusowego zapalenia w�troby oraz nieznanym mechanizmem dzia�ania), natomiast zezwalaj�c na prowadzenie bada� akupunktury na terenie plac�wek naukowych. Stosunek wi�kszo�ci lekarzy opiera� si� na zdroworozs�dkowym rozumowaniu. Akupunktura nie mo�e by� panaceum, bowiem nie utrzymano by jej w tajemnicy przed �wiatem przez 5 tys. lat, musi natomiast mie� jakie� dzia�anie terapeutyczne, skoro ma tak d�ugie tradycje i jest nadal popularna na Dalekim Wschodzie. Przypomniano wtedy, �e w Europie akupunktur� popularyzowano ju� kilkakrotnie i po pewnym czasie zarzucano. Prawdopodobnie przywi�z� t� metod� do Europy w XVII wieku holenderski lekarz Honkin. Na pocz�tku XIX wieku gkupunktur� stosowali rosyjscy lekarze, pr�buj�c stworzy� jej podstawy naukowe. Do Francji akupunktur� przywi�z� w roku 1816 L. J. Berlioz, ojciec s�ynnego kompozytora, a stosowali j� Soulie de Morant i Roger de la Fuye, kt�rych ksi��ki na ten temat nadal ciesz� si� w tym kraju powodzeniem. Ostatnia fala zainteresowania akupunktur� datuje si� od wizyty Nixona w Chinach, po kt�rej to wizycie o�ywi�a si� bardzo wymiana handlowa i kulturalna �wiata zachodniego z Chinami. W Ameryce pojawi�y si� artyku�y dziennikarzy towarzysz�cych delegacji ameryka�skiej, zafascynowanych a-kupunktur�, jeden z nich nawet podda� si� takiemu zabiego- 10 wi. Dla odwiedzaj�cych Chiny najbardziej niewiarygodne a zarazem przekonuj�ce o skuteczno�ci metody by�y operacje przeprowadzane w znieczuleniu akupunktur�. Te nowe mo�liwo�ci akupunktury odkryli lekarze chi�scy stosunkowo niedawno: pierwsze operacje w znieczuleniu ig�ami przeprowadzono bowiem dopiero w roku 1958. Prawdopodobnie przyczyni�y si� one do tak olbrzymiego zainteresowania i rewalua-cji starej metody. Tym razem w Europie i Ameryce akupunktura trafi�a na podatny grunt. Nasycenie medycyny chemi� osi�gn�o apogeum. Liczne powik�ania farmakoterapii, objawy uboczne, uzale�nienia, r...
bojler_76