Watts - Zrównoważony rozwój – zamach na ekonomię.pdf - Artykuly - Rynki_Finansowe

Zrównoważony rozwój – zamach na ekonomię

Autor: Tyler A. Watts

Źródło : mises.org

Tłumaczenie: Mateusz Benedyk

Ach, co my mamy z tymi zielonymi.

Przestali obejmować drzewa i chcą czegoś

więcej. Od wielu lat próbują wymusić na

nas recykling, jedzenie soi, oszczędzanie

energii, ograniczenie jazdy samochodem,

korzystanie z autobusów i tysiąc innych

sposobów „lokalnego działania”. Teraz

mają nawet swojego bohatera kinowego:

No Impact Man , przewodnika w podróży

pierwszą klasą w poszukiwaniu wyrzutów sumienia i ekologicznego raju. Pomimo

masowej popularności swojej sprawy nie wydają się zadowoleni. Chcą nas

kontrolować. Jeśli nie będziemy uważać, ludzie zbzikowani na punkcie ocalenia

naszej planety będą zarządzać naszym codziennym życiem.

Sama idea zrównoważonego rozwoju wydaje się niegroźna. Po prostu głosi,

że ludzie powinni myśleć o przyszłości, postępować rozsądnie i oszczędnie,

wykorzystując zasoby gospodarcze. Osobiście, zgadzam się z powyższymi

hasłami. Na pierwszy rzut oka stanowią one, obok dobroczynnych wartości,

takich jak odpowiedzialność i szczodrość, część powszechnie znanej mądrości.

Sęk w tym, że w idei zrównoważonego rozwoju istnieje coś, co burzy ten

powierzchowny porządek. Zwolennicy tej postawy – nazwijmy ich

„zrównoważonymi” - rzucają oskarżenia samą swoją żarliwością, pozą i retoryką.

Ich ideologia jest od poczęcia skażona założeniem, że obecny stan rzeczy jest

w pewien sposób niezrównoważony. Podnoszą alarm, że „mamy kryzys i to wasza

wina, bo jesteście ignoranccy, nieracjonalni, chciwi. Musicie zacząć robić, to co

wam powiemy. W przeciwnym razie wszyscy umrzemy”.

Fundacja Instytut Ludwiga von Misesa, 00-241 Warszawa ul. Długa 44/50, p. 214

KRS 0000174572 ▪ NIP 894 277 56 04 ▪ Regon 932949234 Bank account: PL 19 2130 0004 2001 0253 7975 0001

www.mises.pl ▪ mises@mises.pl ▪ +48 22 6352438

Krucjata z powyższym hasłem na ustach, będąca bazą ruchu na rzecz

zrównoważonego rozwoju, powinna zaniepokoić osoby, które rozumieją problemy

ekonomiczne. Podstawowa zasada ekonomii mówi, że rynki są strukturami

samoregulującymi się i uporządkowanymi. Ceny zaś wskazują ograniczoność

zasobów i pomagają ludziom gospodarnie korzystać z dóbr. Ceny zmieniają się,

kiedy wahają się determinujące je podaż i popyt. Zmiany cen wskazują na

potrzebne dostosowania w produkcji i konsumpcji. Ceny sprawiają, że motyw

zysku – naturalny aspekt człowieczeństwa – ma ujście w produktywnych

i innowacyjnych działaniach. W skrócie, system cen się sprawdza.

„Zrównoważeni” są nieświadomi tej podstawowej wiedzy, albo ją

odrzucają. Dlatego pojawia się zadanie dla nas, ekonomistów.

Lament „zrównoważonych”

Sednem problemu wg „zrównoważonych” jest nieodpowiedzialne

wykorzystanie zasobów przez społeczeństwo. Są one bowiem zużywane zbyt

szybko, w zbyt dużych ilościach lub w sposób, który będzie miał negatywne

skutki w długim okresie. „Zrównoważeni” wyrażają dezaprobatę dla działań

innych ludzi i podejmują kroki, żeby nawrócić krnąbrnych braci.

Osoby, które marnotrawią zasoby z powodu własnej ignorancji, lenistwa,

uporu, nie zmienią same swych nawyków i nie zaakceptują praktyk

prowadzących do świata zrównoważonego rozwoju. Stąd potrzeba

zorganizowanych kampanii ekologicznych, wycieczek wzbudzających poczucie

winy, a także odpowiedniego prawa, żeby poprawić niewłaściwe wykorzystanie

zasobów. Musimy zmienić nasze wzory zachowań. Potrzebujemy motywacji

silniejszej niż dbanie o „własny dobrobyt ekonomiczny” (motyw zysku).

Zrównoważony rozwój stał się tym samym w pełni rozwiniętą krucjatą w celu

„ocalenia naszej planety”. Jeśli nie jesteś częścią rozwiązania, z pewnością jesteś

częścią problemu.

Spróbujmy to zinterpretować patrząc przez szkiełka ekonomisty.

Argumenty za zrównoważonym rozwojem możemy zaliczyć do jednej z dwóch

szerszych kategorii: ( 1 ) argument o nieodnawialności, czyli pokłady niektórych

ważnych zasobów się kurczą, a zanim ludzie się zorientują, będzie „zbyt późno” -

Fundacja Instytut Ludwiga von Misesa, 00-241 Warszawa ul. Długa 44/50, p. 214

KRS 0000174572 ▪ NIP 894 277 56 04 ▪ Regon 932949234 Bank account: PL 19 2130 0004 2001 0253 7975 0001

www.mises.pl ▪ mises@mises.pl ▪ +48 22 6352438

braki surowców zmniejszą rozmiary kapitalistycznych gospodarek do granicy

załamania; ( 2 ) argument o zmianie klimatu, co oznacza, że istnieją znaczne,

choć opóźnione w czasie, koszty zewnętrzne bieżących sposobów

wykorzystywania zasobów 1 .

Oba rodzaje argumentów przywołują tezę o zawodności rynku ( market

failure – przyp. tłum.). Praktyki uznane za niezrównoważone pojawiają się

rzeczywiście na wolnym rynku. Potrzebujemy zatem jakiejś zewnętrznej,

korygującej perswazji moralnej lub regulacji gospodarczej, żeby zapobiec

nadchodzącej katastrofie niezrównoważonego wykorzystania zasobów.

Czy ceny nie wystarczą?

Nie chcę rozwodzić się nad szczegółami ruchu zrównoważonego rozwoju.

Istnieją tuziny przejawów tej inicjatywy – od zielonego budownictwa przez

ekologiczne rolnictwo, obowiązkowy recykling do walki z dwutlenkiem węgla .

Zaiste, wóz orkiestry „zrównoważonych” (pomalowany oczywiście na zielono

i zasilany przez energię odnawialną) wydaje się rozrastać w nieskończoność, aż

pochłonie każdy przemysł i grupę interesu pod słońcem. Chciałbym w tym

miejscu nakreślić najważniejsze konsekwencje ruchu zrównoważonego rozwoju.

Ten ruch jest zamachem na ekonomię. Twierdzi bowiem, że ceny nie

zachowują się w czasie tak, żeby kierować konsumpcją i produkcją w sposób

dający się utrzymać w przyszłości. Lekcja z podstaw ekonomii powinna

wystarczyć, żeby obronić się przed atakami „zrównoważonych”.

Ceny powstają w rynkowej gospodarce w konsekwencji wymian

korzystnych dla wszystkich stron. Ludzie pragną rzeczy, które sprawią, że ich

życie będzie lepsze – uważamy to za wartość. Niektóre wartościowe rzeczy są

bardziej rzadkie niż inne, weźmy choćby klasyczny przykład wody i diamentów .

Absolutyzując, woda jest cenniejsza niż diamenty, bo diamentów nie

potrzebujesz, żeby przeżyć.

Pomimo tego funt wody jest znacznie tańszy od funta diamentów.

Dlaczego? Chociaż woda jest wartościowa, jest jej względnie więcej. W wielu

częściach świata dosłownie spada z nieba. Cena każdego dobra uwzględnia tę

kombinację wartości i rzadkości. Jesteśmy skłonni płacić więcej, kiedy

Fundacja Instytut Ludwiga von Misesa, 00-241 Warszawa ul. Długa 44/50, p. 214

KRS 0000174572 ▪ NIP 894 277 56 04 ▪ Regon 932949234 Bank account: PL 19 2130 0004 2001 0253 7975 0001

www.mises.pl ▪ mises@mises.pl ▪ +48 22 6352438

wartościowe rzeczy stają się względnie rzadsze (np. ropa naftowa) i nie musimy

płacić tak dużo za cenne dla nas dobra, jeśli stają się one bardziej dostępne

(np. zboże).

Ponadto, w miarę jak rzadkie rzeczy tracą swoją wartość, ludzie przestają

być skłonni wydawać na nie pieniądze (np. na maszyny do pisania). Gdy coś

rzadkiego staje się nagle bardziej pożądane, trzeba za to zapłacić więcej

(np. płyty Michaela Jacksona z najlepszego okresu). Wspaniałą zaletą cen jest to,

że przekazują zarówno informacje o wartości dobra (popyt na nie), jak i o jego

rzadkości (podaży). Ceny, rzecz jasna, podlegają zmianom – ceny pewnych dóbr

zmieniają się każdego dnia. Jest to pozytywne zjawisko, bo zauważalne trendy

wskazują na względne zmiany „fundamentów rynku”, czyli popytu i podaży.

Właśnie dlatego możemy powiedzieć, że ceny w rozsądny sposób kierują

działaniami konsumentów i producentów, prowadząc do racjonalnego

wykorzystania zasobów. Konsumenci znający się na rzeczy obserwują zmiany

cen: rosnąca cena skłania do ograniczenia użycia danego dobra, spadająca

zachęca do pewnego zwiększenia konsumpcji. Podobna logika odnosi się do

producentów.

Przedsiębiorcy, kierowani motywem zysku, są jak ogary szukające trendów

zmian cen, chcące znaleźć okazję do zarobku, czyli szansę do stworzenia

wartości poprzez wymianę. Jeśli cena dobra wykazuje silną tendencję do wzrostu

(wskazując, że dobro stało się rzadsze lub bardziej cenione), próbują znaleźć

tańsze substytuty. Im tańsze substytuty, tym wyższe potencjalne zyski,

zwłaszcza dla tych, którzy będą pierwsi na rynku. Jeśli ceny spadają (wskazując,

że zasoby stają się liczniejsze w porównaniu do ich przydatności), przedsiębiorcy

angażują swoje wysiłki w innych miejscach.

Ogólny wynik tych ekonomicznych procesów zawiera się w stwierdzeniu

„ceny koordynują” 2 . Ujmując to inaczej, system cen działa jak „niewidzialna

ręka” 3 , prowadząc ludzi – zarówno konsumentów, jak i producentów – w ich

gospodarczych działaniach. Prawdziwe piękno tego wolnorynkowego systemu cen

polega na tym, że wprowadza on własny rodzaj zrównoważonego rozwoju. Nie

chodzi tutaj o możliwość kontynuacji wykorzystania jakiegoś konkretnego

surowca – ponieważ poszczególne dobra mogą zyskiwać i tracić przychylność

społeczeństwa, w miarę zmian popytu i podaży – lecz o możliwość

Fundacja Instytut Ludwiga von Misesa, 00-241 Warszawa ul. Długa 44/50, p. 214

KRS 0000174572 ▪ NIP 894 277 56 04 ▪ Regon 932949234 Bank account: PL 19 2130 0004 2001 0253 7975 0001

www.mises.pl ▪ mises@mises.pl ▪ +48 22 6352438

podtrzymywania szybkiego wzrostu gospodarczego, wysokich standardów życia

w rozwiniętej gospodarce kapitalistycznej.

Weźmy na przykład zmiany na rynku oświetlenia wnętrz: łojowe świece

zostały zastąpione przez lampy na tran, wyparte potem przez lampy naftowe,

zastąpione z kolei przez żarówki zasilane elektrycznie. Żadna polityczna lub

społeczna presja nie była potrzebna, żeby dokonać tej ewolucji, żaden ruch

„ szczytu pozyskiwania tranu ” , żadni działacze na rzecz zaprzestania stosowania

nafty, żadna krucjata zrównoważonego rozwoju. Wystarczył sprawnie

funkcjonujący system cen połączony z przedsiębiorczym pragnieniem zysków

w konkurencyjnym, wolnorynkowym ładzie.

Także i w naszych czasach, kiedy „zrównoważeni” i inni pesymiści martwią

się wyczerpywaniem zasobów, system cen ciągle funkcjonuje, cichutko, lecz

pewnie prowadząc jednostki ku gospodarnemu wykorzystywaniu zasobów ,

poszukiwaniu intratnych substytutów i przewidywaniu przyszłych trendów

cenowych. Wszystko to bez kaznodziejstwa, bez krucjat i bez aktywizmu.

Czy krucjata zrównoważonego rozwoju jest zrównoważona?

Jak długo jeszcze „zrównoważeni” będą w stanie bić w swoje bębny,

trąbiąc przy tym, że są „bardziej zieloni niż ty” i próbując przekonać nas do

postępowania w sposób zrównoważony, wykorzystując do tego różne poziomy

przymusu? W miarę, jak straszenie globalnym ociepleniem traci na

wiarygodności , prawdopodobieństwo choćby moralnego zwycięstwa

„zrównoważonych” maleje 4 . O ile ziemia nie zacznie się roztapiać od odrobiny

dymu, „zrównoważeni” nie będą mieli wielkiego wpływu.

Zatwardziali „zrównoważeni” żądają radykalnej, niszczącej zmiany

względem naturalnego, wolnorynkowego ładu. Chcą oddać bogactwo

i prywatność w imię swojego celu 5 . Mimo iż obywatele zachodnich demokracji są

łatwym celem dla wszystkiego, co zielone, nie pójdziemy dalej w kierunku

ratowania planety. Zwłaszcza gdy okaże się, że zrównoważony rozwój wymaga

marszu w kierunku biedy i silnie regulowanego społeczeństwa (a planeta wcale

nie jest w niebezpieczeństwie).

Do tego, co może jest nawet ważniejsze, ludzie w krajach rozwijających się

Fundacja Instytut Ludwiga von Misesa, 00-241 Warszawa ul. Długa 44/50, p. 214

KRS 0000174572 ▪ NIP 894 277 56 04 ▪ Regon 932949234 Bank account: PL 19 2130 0004 2001 0253 7975 0001

www.mises.pl ▪ mises@mises.pl ▪ +48 22 6352438

Watts - Zrównoważony rozwój – zamach na ekonomię.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: