kronikarze_czescy.pdf

EDYCJA KOMPUTEROWA: WWW.ZRODLA.HISTORYCZNE.PRV.PL

MAIL TO: HISTORIAN@Z.PL

MMIII ©

KANONIK WYSZEHRADZKI

roku od wcielenia Pańskiego 1126 wspom-

niany Sobiesław przybył na Morawy i

odebrawszy Ottonowi kraj Ołdrzycha

przywrócił jego syna Wratysława na tron

ojcowski. Otto książę Moraw spotkał się z Lotarem w

Ratyzbonie 1 . Sobiesław spustoszył część Moraw

[należącą do] Ottona. W tym samym roku 2 stycznia

1 Od Brzetyslawa II, który młodszym synom wyznaczył dzielnice

na Morawach, datuje się uposażanie bocznych linii Przemyślidów

księstwami morawskimi. Wschodnia połowa Moraw obejmowała

Księstwo Ołomunieckie, zachodnia Księstwo Brneńskie, od

działów Spycigniewa podzielone na Brneńskie i Znojemskie. Otto

II, zwany Otik, bratanek panującego seniora ks. Władysława I —

po ojcu Ottonie I dzierżył Księstwo Ołomunieckie, które w 1113 r.

stryj mu odebrał, a jego uwięził. W grudniu 1113 r. ks. Władysław

uwolnił bratanka i zwrócił mu jego księstwo; odkąd zaś Otik już w

1114 r. ożenił się z Zofią z Bergu, siostrą Rychezy, żony ks.

Władysława i Salomei, żony Bolesława Krzywoustego, cieszył się

specjalnymi względami seniora. Toteż gdy w marcu 1123 r. ks.

Władysław wypędził z Moraw młodszego brata Sobiesława,

władającego od 1115 r. księstwami Brneńskim i Znojemskim,

Księstwo Znojemskie — dziedzictwo Lutolda — oddał jego

synowi Konradowi II, a Brneńskie, którego prawowity dziedzic był

jeszcze nieletni, przekazał Otikowi,

widziany był znak błyskawicy. Niektórzy widzieli go już

przed Bożym Narodzeniem, niektórzy w wigilię, lecz

wyraźnie widoczny był w noc świętego Szczepana

pierwszego męczennika. Tej samej zimy taka była

mnogość śniegu, jakiej nikt z ludzi nie widział; i wielu

ludzi tej zimy pomarło. Dnia 16 lutego powódź, lód

uszkodził wiele rzeczy 2 . Wtedy Lotar, król Sasów,

zbałamucony przez Ottona księcia Moraw,

który w ten sposób miał pod swoim panowaniem 3/4 Moraw. Nie

dość jest jeszcze uwydatniona rola trzech hrabianek Bergu w

dziejach Polski i Czech w pierwszych dziesiątkach XII w.

Objąwszy tron senioralny po śmierci ks. Władysława (25 III 1125)

Sobiesław dążył do osłabienia pozycji Otika; w końcu

października 1125 r. wyprawił się na Morawy, odebrał Otikowi

Księstwo Brneńskie i przekazał prawowitemu dziedzicowi

brneńskiej gałęzi Przemyślidów, synowi ks. Ołdrzycha,

Wratysławowi. Otik, bojąc się zapewne dalszych represji,

pośpieszył ze skargą do króla niemieckiego Lotara II i spotkał się z

nim już w drugiej połowie listopada na sejmie Rzeszy w

Ratyzbonie. O tym spotkaniu i wynikłych z niego późniejszych

zdarzeniach szerzej pisze pod 1126 r. Mnich Sazawski (Kosmas

392, Ć. d. 1/2, 488, 505 - 520, 542 - 564 i przyp. 2 na s. 565).

2 W latach 1125 - 1126 zachodnią i środkową Europę nękały

wielkie mrozy, śniegi, po nich powodzie, a w konsekwencji

nieurodzaj i głód. Klęski elementarne w średniowieczu zestawia

niezastąpiona praca F. Curschmanna, Hungersnöte im Mittelalter.

Opiera się on przede wszystkim na źródłach drukowanych w MGH.

Dla XI i XII w. ze źródeł czeskich cytuje głównie Kosmasa, jego

pierwszych kontynuatorów i Roczniki Praskie; z polskich Rocznik

Krakowski. Nie podał, że informacja o powyższej klęsce znajduje

się również w czeskich Rocznikach Grodzisko-Opatowickich pod r.

1126, a pod r. 1125 w polskim Roczniku Sędziwoja z Czechła

łącznie z wiadomością o pożarze Krakowa (Kosmas 411, MPH II,

872, FRB II, 393, Curschmann 136).

pełen wielkiej pychy i chciwości pieniędzy oraz złości i

nieprawości, nadciągnął ze swoim wojskiem przeciw

Czechom pod gród zwany Chlumec, gdzie książę

Sobieslaw z pomocą Boga i ze swoją drużyną 18 lutego

rozgromił — nie licząc tarczowników — pięciuset ich

możnych, wśród których padł wspomniany książę Otto. I

w tak wielkiej wojnie zginęło tylko trzech Słowian. Króla

Sasów zaś z pozostałymi rycerzami oszczędził i puścił go

w pokoju. I tak pan Sobiesław i Czesi z wielkim

zaszczytem i sławą wrócili nietknięci. Nastała zaś

niewypowiedziana radość, tak duchownych, jak

świeckich, wśród całej czeladzi świętego Wacława,

ponieważ ani 'nasi ojcowie, ani dziadowie, ani

pradziadowie nie zaznali takiej sławy, jakiej Bóg

wszechmogący łaską swoją nam użyczył i swoją prawicą

i sprawiedliwym wyrokiem zwyciężył ich. Amen.

Nie chcę zaś zataić przed wami, ojcowie i matki, co

słyszałem, zwiastuję wam prawdę [o] pomocy wszech-

mocnego Boga, która widziana była z bliska przez

obydwa wojska: że tego dnia, zanim nastąpiła bitwa

między Sasami i Czechami, orzeł latając krakał swoim

skrzekiem nad Sasami, przeczuwając z natchnienia

Bożego ich trupy; i słyszany był dzwoniący dzwon.

Ponadto, kiedy prawie stu możnych czeskich i pre-

pozytów i kapłanów stało wokół i strzegło włóczni

świętego Wacława, jeden spośród nich, kapłan imieniem

Wit, prawy, szlachetnego rodu, który [był] odziany, jak

jest w zwyczaju, w pancerz i hełm jak Achilles, płacząc z

radości wołał do swoich: „O, towarzysze i bracia!

Bądźcie wytrwali! Widzę bowiem nad szczytem świętej

włóczni świętego Wacława siedzącego na białym koniu i

odzianego w białą szatę, wal-

1. Ogólny widok położenia grodu Primda. Ruiny grodu według

sztychu F. B. Wernera w dziele Sbornik kreseb ćeskych a

moravskych mest. Wrocław 1752, fol. 51.

czącego za nas! także i wy zobaczcie!" Oni zaś zdumieni,

tu i tam patrząc i nic nie widząc — ponieważ nie

wszystkim, tylko godnym [tego] dane było od Boga

widzieć ów cud — smucili się i płakali, i całym sercem

wzdychali do Boga, i oczy i ręce wznosili do nieba, i tak

długo wołali Kyrie elejson, aż Bóg wszechmocny swoim

miłosierdziem i swoim świętym posłem, Wacławem

naszym obrońcą, zwyciężył naszych wrogów. Amen.

Czyniąc to wszystko książę Sobiesław posłał do wsi

nazywanej mianem Vrbćany 3 swego

3 Vrbćany, niegdyś gród, dziś wieś, 5 km na płn. od Koufima i

ok. 10 km na płd.-zach. od Oldfisa, prawdopodobnie już ok. 1088

r. nadana kościołowi wyszehradzkiemu przez króla Wratysława,

wymieniona w dokumencie ks. Sobiesława z 1130 r. jako

uposażenie dziekana; jest tam kościół filialny pod wezwaniem św.

Wacława, stojący na dotąd zachowanym wale (CDB I, 113 i 376,

H r d i n a, 53).

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: