Antoni Merigó-Warszawa oczami Francuzów.pdf

Antoni Merigó/18.08.2006 10:04

Warszawa oczami Francuzów

Choć nie jest piękna, fascynuje

Chcąc nie chcąc przybysze znad Sekwany ulegają urokowi polskiej stolicy. I ze

zdziwieniem odkrywają, jak ważna w tym odbudowanym po wojnie mieście jest

historia.

Warszawa nie ma centrum. Składa się z dzielnic wyglądających jak przedmieścia. Tuż za

miastem znienacka pojawiają się lasy, jeziora i łąki. Przecinająca miasto na pół Wisła

zdaje się dziwnie nieobecna – po obu jej brzegach rozciąga się niemal absolutne

królestwo natury. To dwu i półmilionowe miasto bogate jest w obszary zielone, zajmujące

niemal 21 procent powierzchni Warszawy. Jest tu wiele ogromnych parków, ale i małych

prywatnych działek, które Polska Rzeczpospolita Ludowa przyznawała zasłużonym

pracownikom. Te ogródki i warzywniki z coraz większym trudem opierają się gruntowym

spekulacjom.

W Warszawie właściwie nie ma rdzennych warszawiaków. W latach 50. miasto zasiedliły

rodziny przybyłe głównie z okolicznego Mazowsza – miały zbudować tu doskonałe

miasto na modłę sowiecką. Komunizm nadał stolicy styl, który przetrwał aż do roku 1989,

kiedy porozumienie zwane „okrągłym stołem” zapowiedziało koniec radzieckiego

imperium. Rozpoczął się nowy rozdział historii miasta. „Nadszedł kapitalizm i Warszawa

poddała mu się bez jednego wystrzału” – opowiada architekt Marek Budzyński.

Nastąpił wtedy zawrotny boom w budownictwie. Brak całościowego planu

urbanistycznego przez całe lata 90. sprzyjał korupcji, skutkiem czego Warszawa stała się

architektoniczną rupieciarnią. Piętrzą się tu niezliczone szare bloki z lat 60., przetykane

zniszczonymi przedwojennymi kamienicami i wieżowcami ze szkła i metalu. To

miszmasz nielękający się kiczu, jak plastikowa, piętnastometrowa palma w Alejach

Jerozolimskich, stojąca naprzeciw pomnika generała de Gaulle’a.

Niech tam! Warszawa, która zgarnia większość zagranicznych inwestycji i zachowuje

najniższy odsetek bezrobocia w kraju (5 procent przy średniej krajowej 18 procent) jawi

się jako miasto biznesu i miejsce, gdzie można zrobić karierę. Zniszczone, lecz

tryskające energią.

„Choćbym szukał sto lat, nie znajduję żadnego zabytku, dla którego warto odwiedzić to

miasto” – mówi ze śmiechem Stéphane Portet, Francuz, który zakochał się w Warszawie

osiem lat temu. I natychmiast dodaje: „Niemało włóczyłem się po świecie, ale miejsca tak

fascynującego nie spotkałem”. Bowiem, jak to określa pisarz Jean-Yves Potel, kolejny

warszawiak z wyboru, „Warszawa to miasto- palimpsest”.

Kluczem do tego miasta, bardziej niż do innych, jest pamięć. Warszawa jest tajemnicą,

grą pozorów. Starówka nie ma nic wspólnego ze swoim przedwojennym pierwowzorem.

Została zrekonstruowana w latach 60. na podstawie płócien Bernarda Bellotto, zwanego

warszawskim Canaletto. To iluzja starego miasta, makieta mogąca oszukać jedynie

hordy turystów. Na Placu Bankowym budynek zwany Błękitnym Wieżowcem zastąpił

zniszczoną przez Niemców synagogę na Tłomackiem. Nieopodal ambasada chińska z

dachem na kształt pagody zajmuje miejsce fabryki szczotek działającej kiedyś na terenie

getta. W okolicach ulicy Czerniakowskiej kilka tysięcy ton zebranego tu po wojnie gruzu

zamieniło się w zielone wzgórze. A kto mógłby zgadnąć, patrząc na stalinowską ulicę

Marszałkowską, którą defilowały pochody Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, że

przed wojną był to jeden z najbardziej eleganckich, mieszczańskich traktów w

Warszawie? (...)

Warszawa, przez pół wieku poddawana uniformizacji, dziś przeżywa istne katharsis. Jej

mieszkańcy od kilku lat dostrzegają to, co Jean-Yves Potel nazywa „światem utraconym”

– odkrywają dawne, wielowarstwowe społeczeństwo. „Korzenie miasta”,

encyklopedyczne dzieło w ośmiu tomach stało się bestsellerem. Poświęcony stolicy

dodatek do „Gazety Wyborczej” też cieszy się wielką popularnością. Renesans przeżywa

kultura żydowska, organizuje się poświęcone jej festiwale, wydaje książki, organizuje

konferencje i koncerty...

Warszawa uczy się akceptować swoją przeszłość, w całości. Pałac Kultury, kiedyś

nienawidzony przez ludność stolicy, dziś stał się jej symbolem, jej Wieżą Eiffla.

Małgorzata, przed laty bojowniczka „Solidarności”, wyraża powszechne odczucia

mówiąc: „Byłoby mi prawie żal, gdyby znikł”. Równie kiczowaty Plac Konstytucji,

szczytowe dzieło socrealizmu z gigantycznymi latarniami ulicznymi i płaskorzeźbami

olbrzymów stał się miejscem bardzo „trendy”. Tutaj mieszczą się dwie wielkie kawiarnie

gejowskie.

Praga, robotnicza dzielnica po drugiej stronie Wisły została oszczędzona przez

hitlerowców. To stąd armia Stalina spokojnie obserwowała trwającą sześćdziesiąt trzy

dni rzeź na przeciwnym brzegu rzeki. Praga, niezburzona przez faszystów, uległa jednak

niszczącemu działaniu czasu. Dziś próbuje się ją odnowić. Długo demonizowana przez

wzgląd na wysoką przestępczość, stała się teraz przystanią artystów i modnej młodzieży,

zwabionych przedwojenną architekturą i niskimi czynszami. To właśnie w tej dzielnicy

Roman Polański nakręcił większość scen do filmu „Pianista”. Roi się tu od klubów z

artystycznym zacięciem, jak słynna „Fabryka Trzciny”, urządzona w budynkach starej

fabryki.

Praga to ulubione miejsce spotkań środowisk alternatywnych, a także istna wieża Babel

– z wielkim bazarem na Stadionie Dziesięciolecia i z wietnamskim rynkiem. Pochodzący

z wioski na wschodzie od Hanoi Mai Thai przybył do Warszawy 10 lat temu. Jego sklepik

w baraku z falistej blachy wciąż jest pełen ludzi. Wietnamczycy, których jest tu 20

tysięcy, są najbardziej znaczącą zagraniczną wspólnotą w Warszawie. Polska, długo

odgrodzona od świata, staje się teraz ziemią obiecaną imigrantów, Praga zaś to

prawdziwa szkoła wielokulturowości.

Warszawa wciąż się przekształca. Jak mówi Tadeusz Deszkiewicz, szef biura promocji w

stołecznym urzędzie, mnożą się tu projekty nowych inwestycji: parku technologii, nowego

mostu na Wiśle, odnowienia Traktu Królewskiego, muzeum sztuki nowoczesnej,

muzeum Żydów polskich... A przede wszystkim – plany stworzenia godnego stolicy

centrum na 30 hektarach otaczających Pałac Kultury. „To samo serce miasta, lecz nic się

tu nie dzieje” – stwierdza Deszkiewicz.

Warszawa, najbardziej zsowietyzowane miasto w Polsce, marzy teraz o swoim małym

Manhattanie. I to marzenie powoli się spełnia. Wiosną przyszłego roku zakończy się

budowa Złotych Tarasów, które pomieszczą 80 tysięcy metrów kwadratowych biur,

sklepów i sal widowiskowych. Z końcem 2009 roku 192-metrowa wieża przy Złotej 44

stanie się konkurencją dla „daru Stalina”. Twórcą tego klejnotu architektury,

powstającego z inicjatywy francusko-luksemburskiej grupy Orco jest sam Daniel

Libeskind, autor Muzeum Dziejów Żydów w Berlinie oraz projektu, wedle którego

zostanie odbudowane miejsce po nowojorskim World Trade Center. Libeskind jest

Żydem polskiego pochodzenia, urodził się w 1945 roku w Łodzi. Wraz z bliskimi, którzy

uniknęli holokaustu i radzieckich obozów, opuścił Polskę w latach 50.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: