Europa Nieprowincjonalna Non-provincial Europ� Przemiany na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej (Bia�oru�, Litwa, �otwa, Ukraina, wschodnie pogranicze III Rzeczypospolitej Polskiej) w latach 1772-1999 .............. Changes on the Eastern Territories of the former Polish Republic (Belarus, Latvia, Lithuania, Ukrain�, eastern borderland of the III Republic) in 1772-1 999 . .. Praca zbiorowa pod redakcj� Krzysztofa Jasiewicza Edited by Krzysztof Jasiewicz Instytut Studi�w Politycznych PAN Oficyna Wydawnicza RYTM Polonia Aid Foundation Trust Warszawa / Warsaw Londyn / London ^ Projekt graficzny ok�adki i stron tytu�owych: Wiktor J�drzejec >> -, "'-*'" - ; ' , " �' Redakcja: ,*'��*��, Krystyna Kanecka Korekta: � / Iwona Brzezi�ska ; � ' ', Antonina Wojnarowicz : Wiktoria Strzelec ' '^.'' - - - -'\.' '"'�"��' >" .* . �' ; .,-. T�umacze: Ewa Balcerek, Ryszard �elichowski (z j�zyka angielskiego i na j�zyk angielski), Zygmunt Boradyn (z j�zyka bia�oruskiego), Aleksander Gurjanow (z j�zyka rosyjskiego), Laura Michajlik (z j�zyk�w: bia�oruskiego i rosyjskiego), Jaros�aw Wo�konowski, Regina Jakubenas, Irena Mik�aszewicz, Czes�aw Malewski (z j�zyka litewskiego), Ewa Geller (z j�zyka jidisz), Roman Lipka (konsultacja z j�zyka ukrai�skiego) Wsp�praca redakcyjna: J�zef Dawid Copyright by Instytut Studi�w Politycznych Warszawa 1999 Wydanie I Wydanie ksi��ki umo�liwi�a finansowa pomoc: Komitetu Bada� Naukowych Ministerstwa Obrony Narodowej Rady Ochrony Pami�ci Walk i M�cze�stwa Stowarzyszenia Wsp�lnota Polska Urz�du do Spraw Kombatant�w i Os�b Represjonowanych ISBN 83-86759-92-5 ISBN 83-87893-58-7 Sk�ad i �amanie LOGOSCRIPT Druk i oprawa ��dzkie Zak�ady Graficzne Zam�wienia na ksi��ki mo�na sk�ada� w Dziale Handlowym Oficyny Wydawniczej RYTM, ul. G�rczewska 8, 01-180 Warszawa tel./fax 631-77-92, 632-02-21 w. 155 Profesorowi Tomaszowi Strzemboszowi, na Jubileusz 45-leciaJego dzia�alno�ci naukowej Z okazji 45-lecia dzia�alno�ci naukowej Profesora Tomasza Strzembosza dostojnemu Jubilatowi swoje artyku�y dedykuj� autorzy niniejszego tomu, do��czaj�c si� r�wnie� do gratulacji przes�anych przez nast�puj�ce osoby: Aleksander Achmatowicz (Warszawa) Roman Aftanazy (Wroc�aw) Jacek Banaszkiewicz (Warszawa) Adam Baran (Lublin) ,, , Ewa Bara�ska (Lublin) Krzysztof Barbarski (Londyn) W�adys�aw Bartoszewski (Warszawa) Maria Bogucka (Warszawa) Jerzy W. Borejsza (Warszawa) Anna Borkiewicz-Celi�ska (Warszawa) Urszula Borkowska OSU (Lublin) W�odzimierz Borodziej (Warszawa) Zbigniew Brzezi�ski (Waszyngton) S�awomir Brz�zek (Lublin) Stanis�aw Bylina (Warszawa) Maria Krzysztof Byrski (Warszawa) Krzysztof Ch�apowski (Warszawa) Robert Chodkowski (Lublin) Andrzej Chojnowski (Warszawa) Stanis�aw Ciesielski (Wroc�aw) Hanna Cynarska-Gaj (Warszawa) Bohdan Cywi�ski (Wilno) Marek Czapli�ski (Wroc�aw) Norman Davies (Oxford) ! Czes�aw Deptu�a (Lublin) Marian M. Drozdowski (Warszawa) Janusz Durko (Warszawa) Leon Dyczewski (Lublin) Andrzej Dziubi�ski (Warszawa) Jerzy Eisler (Warszawa) Bo�ena Falkowska-Dybowska (Warszawa) Stanis�aw Fita (Lublin) Henryk Gapski (Lublin) Antoni G�siorowski (Warszawa) Marek Getter (Warszawa) Zbigniew Gluza (Warszawa) Barbara Grochulska (Warszawa) Miko�aj Iwan�w (Wroc�aw) Ewa M. Jab�o�ska-Deptu�a (Lublin) Zdzis�awa Jab�o�ska (Warszawa) Halina Janowska (Warszawa) Maria Jarosz (Warszawa) . ;. Jerzy Jedlicki (Warszawa) Ryszard Juszkiewicz (Warszawa) El�bieta Kaczy�ska (Warszawa) Marek K. Kami�ski (Warszawa) Gra�yna Karolewicz (Lublin) Andrzej Karpi�ski (Warszawa) Jakub Karpi�ski (Warszawa) Krystyna Kerstenowa (Warszawa) . Jan Kieniewicz (Warszawa) Halina Kiepurska-Szczucka (Warszawa) Jerzy K�oczowski (Lublin) Antonina K�oskowska (Warszawa) ks. Ryszard Knapi�ski (Lublin) Jan Kofman (Warszawa) Barbara Konarska (Warszawa) Stanis�aw Konarski (Warszawa) Jaros�aw Kopi�ski (Lublin) Jadwiga Koralewicz (Warszawa) El�bieta Kowecka (Warszawa) Jerzy Kowecki (Warszawa) Stefan Kozak (Warszawa) Maciej Ko�mi�ski (Warszawa) Jadwiga Kuczy�ska (Lublin) Stefan K. Kuczy�ski (Warszawa) Marcin Kula (Warszawa) ks. Boles�aw Kumor (Lublin) Joanna Kurczewska (Warszawa) Krystyna Lejko (Warszawa) Mieczys�aw Lejko (Warszawa) Janina Leskiewiczowa (Warszawa) Zenon Leszczy�ski (Bia�ystok) Piotr �ossowski (Warszawa) Marian Maciejewski (Lublin) Jan M. Malicki (Warszawa) Zygmunt Ma�kowski (Lublin) Janusz Marszalec (Lublin) Edward Mazurkiewicz (Lublin) Antoni M�czak (Warszawa) Jerzy Michalski (Warszawa) Jan Mokrzycki (Londyn) Danuta Molenda (Warszawa) �' ;.-Jan Molenda (Warszawa) Stanis�aw Mossakowski (Warszawa) Stanis�aw C. Napi�rkowski (Lublin) Stanis�aw S. Nicieja (Opole) Maria Nietyksza (Warszawa) Albina Noskowa (Moskwa) � : Przemys�aw Nowak (Lublin) ;": Maria Nowak-Kie�bikowa (Warszawa) El�bieta O�czak (Lublin) Stanis�aw O�czak (Lublin) - }l '^ Andrzej K. Olszewski (Warszawa-Lublin) Miros�awa O�dakowska-Kuflowa (Lublin) Irena Orlewiczowa (Warszawa) Jerzy Ostoja-Ko�niewski (Londyn) Zofia Ostryha�ska (Lublin) Kazimierz Pacuski (Warszawa) Andrzej Paczkowski (Warszawa) Andrzej Paduch (Lublin) Danuta Paluchowska (Lublin) Andrzej Paluchowski (Lublin) Krzysztof Persak (Warszawa) ks. Remigiusz Popowski (Lublin) * Jadwiga Puzynina (Warszawa) Franciszka Ramotowska (Warszawa) Jerzy Rebeta (Lublin) Magdalena Rege (Warszawa) Andrzej Rottermund (Warszawa) Henryk Rutkowski (Warszawa) '_ Stanis�aw Salmonowicz (Toru�) ' Henryk Samsonowicz (Warszawa) Halina B. S� wieka (Lublin) Stefan Sawicki (Lublin) W�adys�aw A. Serczyk (Rzesz�w) Andrzej Sieroszewski (Warszawa) Barbara Skarga (Warszawa) Henryk S�abek (Warszawa) Stefania Soko�owska (Warszawa) Piotr Stawecki (Warszawa) Zbigniew Stawrowski (Warszawa) Hanna Sucheni-Grabowska (Warszawa) Barbara Szacka (Warszawa) Jerzy Szacki (Warszawa) Lech Szczucki (Warszawa) Jan Sziling (Toru�) Zygmunt Szkopiak (Londyn) ks. Andrzej Sz�stek (Lublin) Hanna Szwankowska (Warszawa) Wiktoria �liwowska (Warszawa) Ryszard �mietanka-Kruszelnicki (Lublin) Romuald �reniawa-Szypiowski (Warszawa) Mieczys�aw Tanty (Wroc�aw) Jan Tarczy�ski (Londyn) Janusz Tazbir (Warszawa) Jerzy Tomaszewski (Warszawa) Andrzej Tomczak (Toru�) Tadeusz M. Trajdos (Warszawa) Stanis�aw Trawkowski (Warszawa) ks. Edward Walewander (Lublin) Tadeusz Wasilewski (Warszawa) Henryk W�sowicz (Lublin) Jan Widacki (Lublin) Pawe� Wieczorkiewicz (Warszawa) bp Stanis�aw Wielgus (Lublin-P�ock) Ma�gorzata Wilska (Warszawa) Eugeniusz Wi�niewski (Lublin) Aleksandra Witkowska OSU (Lublin) Edmund Wnuk-Lipi�ski (Warszawa) ks. Henryk D. Wojtyska CP (Lublin) El�bieta Wolicka (Lublin) Zbigniew W�jcik (Warszawa) ks. Henryk W�jtowicz (Lublin) ' ' ' Mieczys�aw Wrzosek (Warszawa) Krystyna Wycza�ska (Warszawa) Andrzej Wycza�ski (Warszawa) Andrzej Wyrobisz (Warszawa) Jerzy Wyrozumski (Krak�w) Krystyna Zar�ycka-Sta�czak (Lublin) Marian Zg�rniak (Krak�w) Teresa Zieli�ska (Warszawa) Zofia Zieli�ska (Warszawa) ks. Marek Zahajkiewicz (Lublin) Spis tre�ci Wykaz skr�t�w 19 Wst�p (Krzysztof Jasiewic�) 21 Cz�ci Tak zwane Kresy Wschodnie jako zjawisko terytorialne, polityczne i kulturowe 27 Partl The so-called Eastern Borderland as a Territorial, Political and Cultural Phe- nomenon 1325 Piotr Eberhardt (Warszawa) - Kresy Wschodnie - granice, terytorium, ludno�� polska 29 Eastem Borderland - Area, boundaries, Polish population 1327 Joanna Gierowska-Kaftaur (Warszawa) - Zarz�d Cywilny Ziem Wschodnich - kadra i procesy decyzyjne 40 Civil Administration of the Eastern Borderland; its cadre and decision-making proce ss 1328 Rimantas Miknys (Wilno) - Wilno i Wile�szczyzna w koncepcjach Micha�a R�mera i krajowc�w 57 Yilnius and its Area in the conception of Michal R�mer and his compatriots 1328 Wojciech R�jek (Krak�w) - Kwestia Wile�szczyzny w pracach rz�du RP na uchod�stwie od pa�dziernika 1939 do lipca 1941 roku 66 The problem ofthe Yilnius Area in the activities ofthe Polish Republic government in exile, October 1939-July 1941 1329 * Aleksandra Niemczykowa - Moje Wilno 79 My Yilnius 1377 Magdalena Hu�as (Warszawa) - Brytyjskie pr�by rozwi�zania problemu granicy polsko-radzieckiej od lutego do kwietnia 1943 roku 104 British attempts to solve the problem ofthe Polish-Soviet frontier (February-April 1943) 1330 * Larysa Kruszelny�ka - M�j Lw�w 117 MyLviv .< ' � � 1377 Henryka Ilgiewicz (Wil...
maciejle1