PORADNIK DYDAKTYCZNY
dla nauczycieli realizujących podstawę programową
w zakresie szkoły podstawowej i gimnazjum
z uczniami niewidomymi i słabo widzącymi
Praca zbiorowa pod redakcją Stanisława Jakubowskiego
Ministerstwo Edukacji Narodowej
Warszawa 2001
SPIS TREŚCI
Wstęp 7
Rozdział I 10
Dzieci z uszkodzonym wzrokiem i ich edukacja -Tadeusz Majewski 10
1. Wzrok i jego uszkodzenie 10
1.1. Znaczenie wzroku w życiu dziecka 10
1.2. Rodzaje uszkodzenia wzroku 10
1.3. Przyczyny uszkodzenia wzroku 14
2. Dzieci z uszkodzonym wzrokiem 15
2.1. Funkcjonowanie dzieci z uszkodzonym wzrokiem 15
2.2. Dzieci całkowicie niewidome 18
2.3. Dzieci niewidome z resztkami wzroku 18
2.4. Dzieci słabo widzące 20
2.5. Dzieci ociemniałe 24
2.6. Dzieci z uszkodzonym wzrokiem z dodatkowymi niepełnosprawnościami 24
3. Tyflopedagogika 25
4. Aktualne tendencje w tyflopedagogice 28
Bibliografia 30
Rozdział II 32
Posługiwanie się wzrokiem przez dzieci słabo widzące - Antonina Adamowicz-Hummel 32
1. Na czym polega rehabilitacja wzroku? 32
2. Najczęściej spotykane uszkodzenia i schorzenia układu wzrokowego oraz ich następstwa funkcjonalne 34
3. Czynniki wpływające na funkcjonowanie wzrokowe słabo widzącego 35
4. Pomoce ułatwiające widzenie 35
4.1. Czynniki zewnętrzne wpływające na widzenie 35
4.2. Powiększony druk i inne pomoce nieoptyczne 38
4.3. Najpopularniejsze pomoce optyczne 43
4.4 Powiększalniki i lupy elektroniczne 44
5. Wskazówki dla nauczyciela 46
5.1. Jak pomóc dziecku słabo widzącemu, żeby dobrze funkcjonowało i dobrze się czuło w klasie? 46
5.2. Przykłady zmian w wyglądzie i zachowaniu dziecka, mogących świadczyć o zmianach w stanie jego zdrowia i w widzeniu 48
Bibliografia 48
Rozdział III 51
Pismo brajla i rysunek wypukły w nauczaniu dzieci niewidomych 51
1. Wykorzystanie w dydaktyce pisma brajla - Halina Zielazek 51
1.1. Pismo brajla, jego zakres użytkowania 51
1.2. Jak uczyć? 52
Bibliografia 58
2. Cele i metoda nauczania dzieci niewidomych rysowania i czytania rysunku 59
s. Elżbieta Więckowska 59
2.1. Słowo wstępne 59
2.2. Psychiczne właściwości czytania dotykiem grafiki wypukłej 61
2.3. Zasady redagowania rysunku dydaktycznego dla niewidomego 61
2.4. Techniki kształtowania rysunku dotykowego dla niewidomego i przez niewidomego 64
2.5. Cele nauczania dzieci niewidomych rysunku 67
2.6. Podstawowe wskazania metodyczne 68
2.7. Związek nauczania rysunku z rozwojem wyobraźni i pojęć przestrzennych dziecka niewidomego 73
Teksty uzupełniające: 73
A. Zestawienie sprawności ucznia niewidomego, przygotowanego do nauki w szkole masowej 73
B. Najlepsze, znane mi tabliczki brajlowskie: 74
Bibliografia 75
Rozdział IV 76
Pomoce dydaktyczne i środki techniczne przydatne w nauczaniu dzieci z uszkodzonym wzrokiem - Stanisław Jakubowski 76
1. Przedmioty i urządzenia służące rehabilitacji osób niewidomych i słabo widzących 76
2. Urządzenia mówiące 82
2.1. Syntezatory mowy 82
2.2. Notatniki mówiące 84
2.3. "Mówiąca grafika" 85
3. Urządzenia elektroniczne wykorzystujące pismo brajla 87
3.1. Monitory brajlowskie 88
3.2. Notatniki brajlowskie 88
3.3. Drukarki brajlowskie 89
4. Skanery, aparaty do czytania 90
5. Przykłady zastosowań urządzeń komputerowych 93
5.1. Elektroniczne słowniki i encyklopedie 94
5.2. Sieć komputerowa w klasie zamiast tradycyjnej tablicy 95
5.3. Internet największą księgarnią świata 96
Bibliografia 99
Rozdział V 100
Zagadnienia nauczania początkowego dzieci z dysfunkcją wzroku - Barbara Kawczyńska-Reguła, Bożena Pierzchała 100
1. Dziecko a klasa 100
1.1. Podstawy integracji 100
1.2. Wzajemne postawy dziecka niewidomego i widzącego 101
1.3. Rola rodziców 103
1.4. Rola nauczyciela 104
1.5. Wzajemne kontakty rodzic-nauczyciel 105
1.6. Uczeń z dysfunkcją wzroku a jego miejsce w społeczności klasowej 106
1.7. Urządzenie klasy 107
2. Rehabilitacja podstawowa - wyrabianie samodzielności w poruszaniu się i samoobsłudze 108
2.1. Etapy rehabilitacji 108
2.2. Funkcja rodziny 109
2.3. Co to jest orientacja przestrzenna ? 109
2.4. Indywidualizacja w orientacji 110
2.5. Nauczanie orientacji w szkole 112
3. Pierwsze kroki w pisaniu i czytaniu 114
4. Odrabianie zadań domowych 122
4.1. Rola nauki domowej w ogólnym nauczaniu 122
4.2. Jak pomagać dziecku z dysfunkcją wzroku ? 123
4.3. Zabawa jako forma uczenia 127
4.4. Rola rodziców w odrabianiu zadań domowych 127
5. Nauczanie integracyjne 129
6. Konsultacja i pomoc pedagogiczna dla nauczycieli i rodziców 133
Bibliografia 135
Rozdział VI 137
Porady i wskazówki dydaktyczne dla nauczycieli przedmiotów humanistycznych 137
1. Specyficzne zagadnienia w nauczaniu języka polskiego dzieci z uszkodzeniem wzroku ze szczególnym uwzględnieniem niewidomych -...
maciejle1