ustnik_oddech_zadecie.pdf

USTNIK , ZADĘCIE, ODDECH

W ustniku wyróżnia się kielich-kociołek, brzeg kielicha, średnicę kielicha,

przepust kielicha, otwór wewnętrzny, szyjkę.

Kielich ustnika może być głęboki lub płytki. Głęboki kielich pozwala osiągnąć

okrągłe miękkie brzmienie w niskim rejestrze instrumentu, natomiast górne

dźwięki mogą być wtedy za niskie. Płytki kielich daje jasną barwę, ułatwia

wydobycie wyższych dźwięków, natomiast utrudnia grę w niskim rejestrze.

Brzeg kielicha musi mieć odpowiednio zaokrągloną krawędź, aby nie kaleczył

warg. Zbyt mały przepust ustnika powoduje tłumienie dźwięków i trudności w

graniu forte zwłaszcza w dolnym rejestrze. Zbyt wielki przepust może utrudniać

utrzymywanie dźwięków w piano (szczególnie dźwięków wyższych). Dążąc do

możliwej doskonałości, stworzono ustnik z wymiennym kociołkiem

(wykręcanym).

Ustnik powinien być ułożony na środku warg, przy czym dwie trzecie

powierzchni kielicha winna zajmować górna warga. Ułożenie ustnika w większej

części na górnej wardze pozwala osiągnąć swobodniejsze drgania warg. Niżej lub

za wysoko ułożony ustnik ogranicza powierzchnie ich drgania. Ustnik powinien

szczelnie przylegać do warg grającego tak, aby kącikami ust nie uchodziło

powietrze. Styk warg powinien stanowić linie prosta. Zadaniem warg jest nadanie

odpowiedniej wibracji powietrzu przepływającemu z płuc do ustnika. Ćwiczenie

warg ma na celu uzyskanie ich odpowiedniej wytrzymałości oraz elastyczności i

swobodnego drgania we wszystkich rejestrach. Praca warg polega na ich

skupianiu oraz rozluźnianiu. Wargi w czasie gry powinny być wilgotne (nie jest to

regułą). Suche wargi powodują urywanie dźwięku. Język przed zadęciem

powinien przylegać do krawędzi górnych zębów zamykając szczelinę wargową.

Uderzając dźwięk językiem wymawiamy zgłoskę „ta” lub „tu”. Język energicznie

cofa się do tyłu. Powietrze przechodzące z płuc do ustnika powoduje drganie

warg i następnie drganie słupa powietrza będącego źródłem dźwięku. Należy

zwrócić uwagę, aby nie cofając języka zbyt głęboko.

Przed przystąpieniem do grania z nut polecam ćwiczyć długie dźwięki w

szczególności kładąc nacisk na dźwięki w dolnym rejestrze instrumentu gdyż,

jeżeli opanujemy czysto dół z górą nie będzie problemu, kontrolujemy prace

języka przy uderzaniu dźwięków i obserwując układ ustnika w lustrze. Przez

ćwiczenie długich dźwięków uzyskujemy ładny ton, łatwość w trafianie dźwięków,

czystość intonacji oraz umiejętność rozłożenia oddechu na dłuższym odcinku

czasu. Najważniejsze jest żeby ćwiczyć piano gdyż usta wtedy „nabijają” się i nie

ma w późniejszym okresie problemu w grze forte. Ustnik jest łącznikiem

pomiędzy wargami a instrumentem, trzeba, zatem dobrać odpowiednią jego

wielkość do warg grającego. Zmian ustnika należy unikać, ponieważ wargi z

trudnością przystosowują się do nowego o innym rozmiarze, poza tym po

zmianie trzeba znowu dostosować zadęcie. Często w śród dęciaków zwłaszcza

starszego pokolenia można usłyszeć określenia „ambażur” lub „anzac”. Słowo

ambażur pochodzi z francuskiego i dosłownie znaczy położyć usta, a niemieckie

słowo „ANSATZ” oznacza dopasowanie czegoś, nałożenie. Terminy te przetrwały

w orkiestrach jeszcze z okresu zaborów a dotyczą ustalenia, w którym miejscu

należy przyłożyć ustnik, sposobu kształtowania dźwięku, pracy mięśni warg i

języka podczas gry. Polskim odpowiednikiem tych terminów jest zadęcie.

Technika oddychania jest ważnym czynnikiem gry na instrumencie. Polega na

prawidłowym pobieraniu i wydychaniu powietrza, umiejętnym przyspieszeniu,

zwolnieniu i równomiernym wydechu. Oddech powinien być właściwy i swobodny

tzn. winien być brany kącikami warg lub jednocześnie kącikami warg i nosem,

bez odrywania ustnika od warg. Powinien następować szybko i cicho przy

maksymalnym rozluźnieniu. Kategorycznym błędem przy wdechu jest unoszenie

ramion oraz garbienie się przy grze na instrumencie. W zależności od pracy

mięsni klatki piersiowej i przepony rozróżniamy oddechy: żebrowo-piersiowy i

przeponowo-brzuszny. Głęboki wdech uzyskujemy przez połączenie oby dwu

rodzajów oddychania, ponieważ żebra i przepona nie tylko regulują zapas

powietrza w płucach, lecz decydują także o sile strumienia powietrza

przechodzącego przez wargi i ustnik a więc o jakości i sile dźwięku. Nie należy

brać powietrza ani za dużo ani za mało, lecz tyle ile potrzeba do swobodnego

zagrania określonego motywu lub frazy. Oddech należy brać w ustalonych

miejscach, pauzach, np. po długich nutach. W odcinku o dłuższym przebiegu

rytmicznym, w którym nie ma miejsca na oddech wypuszczamy jedną z nut na

słabszej części taktu, ale oddech brany w złym miejscu może zniekształcić

muzyczny sens utworu.

Zebranie materiałów i opracowanie – Łukasz Kadłubowski

Wszelkie uwagi proszę kierować - mauser4@go2.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: