Anna Mentlewicz Grzegorz Południewski
Antykoncepcja
czyli
świadome macierzyństwo
Warszawa 2001
Wydawca: POSTER POLIGRAFIA Fotografia: Jacek Kurzątkowski Rysunek: Krzysztof Kopeć Okładka: PressEnter Skład: Studio romB®
ISBN 83-909477-6-5
Spis treści:
Wstęp 5
ABC antykoncepcji 7
Moje macierzyństwo 83
Maryla Rodowicz 85
Małgorzata Potocka 89
Katarzyna Dowbor 95
Grażyna Bukowska 99
Anja Orthodox 103
Agata Młynarska 106
Kayah 109
Kasia Kowalska 115
Czarne, białe... i szare odcienie macierzyństwa 119
Z wyboru, nie z przypadku 151
Antykoncepcja, czyli świadome macierzyństwo
Jak wyobrażamy sobie odbiorców tej książki?
Przede wszystkim są to kobiety. Wrażliwe, kochające, odpowiedzialne. Ich partnerzy ofiarowują im tę książkę w prezencie, bo taką książkę warto mieć. A potem razem ją czytają.
Dlaczego? Przede wszystkim dlatego, że chcą sobie uporządkować wiedzę o antykoncepcji albo uzupełnić luki w tej dziedzinie.
Poza tym są ciekawi, jak znane kobiety radzą sobie z rolą matki. Bo to niezwykle inspirujące dowiedzieć się, czym rodzicielskie problemy przeciętnych Kowalskich różnią się od problemów ludzi z pierwszych stron gazet.
Ostatnią część tej książki też oglądają razem, ponieważ są to najlepsze zdjęcia, jakie wpłynęły na konkurs „Czarne, białe... i szare odcienie macierzyństwa".
Potem dochodzą do wniosku, że muszą się z nami podzielić swoimi przemyśleniami. Chwytają za pióra lub siadają do komputerów i ślą do nas listy. Z tej korespondencji powstanie druga część książki. Taką mamy nadzieję...
Zanim jednak spełnią się nasze marzenia, życzymy wszystkim miłej lektury!
Prywatnie tę książkę dedykujemy naszym dzieciom.
Anna Mentlewicz, Grzegorz Południewski
ABC
antykoncepcji
Od wieków ludzie poszukują skutecznej metody antykoncepcji. Jakie cechy powinna mieć metoda absolutnie idealna ?
Według WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) idealna metoda antykoncepcji to taki sposób zapobiegania ciąży, który jest:
1. skuteczny w stu procentach;
2. bezpieczny, tzn. nie powoduje skutków ubocznych;
3. łatwy w stosowaniu;
4. akceptowany przez wszystkie kultury (kraje);
5. w stu procentach odwracalny, co oznacza, że po odstawieniuśrodka antykoncepcyjnego wraca możliwość zapłodnienia.
Do tej pory, mimo usilnych badań, nie znaleziono takiego sposobu antykoncepcji, który dawałby stuprocentową pewność. Najczęściej niższa skuteczność jest wynikiem błędów w stosowaniu. Nie zawsze kobieta przyjmuje tabelkę w prawidłowym odstępie czasu - co 24 godziny. Może się też zdarzyć, że nawet przyjęta o czasie tabletka wchłonie się nieprawidłowo (wymioty, biegunka) lub ulegnie szybszemu rozkładowi na skutek działania innych leków. Od prawidłowego używania zależy również antykoncepcyjna skuteczność prezerwatywy i środków dopochwowych.
Bardzo wysokie współczynniki skuteczności osiągają te formy antykoncepcji, które są w zasadzie uniezależnione od ludzkich błędów, czyli raz zastosowane działają przez długi czas, np. iniekcje domięśniowe lub hormonalne wkładki wewnątrzmaciczne. Ale ich skuteczność też nie sięga stu procent, bo biologia jest nieprzewidywalna - lek podany domięśniowo może ulec szybszemu wchłonięciu lub jego stężenie we krwi może być zbyt niskie; podobnie jest w przypadku wkładki. W praktyce najpewniejszym sposobem jest sterylizacja (podwiązanie jajowodów lub nasieniowodów), ale i tu biologia płata figle. Raz na trzy do pięciu tysięcy przypadków jajowody mogą ulec samoistnemu udrożnieniu i ciąża stanie się możliwa.
Omówmy teraz szerzej pięć cech idealnej antykoncepcji.
1. Wiemy już, że nie można mówić o stuprocentowej skuteczności,bo to w biologii i w życiu rzecz prawie niemożliwa. Zawsze możesię pojawić jakiś czynnik, który sprawi, że dojdzie jednak dozapłodnienia. Co to może być? Ot, chociażby pęknięcie prezerwatywy (często na skutek nieumiejętnego stosowania), zbyt wczesnerozpoczęcie współżycia (zanim rozpuści się globulka), kilkunastogodzinne opóźnienie w przyjęciu pigułki czy przyśpieszone rozkładanie preparatu hormonalnego przez organizm na skutekprzyjmowania innego leku.
2. Metody bezpieczne dla zdrowia to nie tylko takie, które nie wywołują efektów ubocznych, ale również te, które nie powodują uczuleń, nie wpływają na inne funkcje organizmu ani na samopoczucie i jednocześnie gwarantują bezpieczeństwo antykoncepcyjne.
3. Metody łatwe w stosowaniu to takie, z których mogą korzystaćludzie w różnym wieku i o różnym stopniu wykształcenia (również analfabeci). To także metody nie wymagające szczególnychmanipulacji - najlepiej niewidoczne i nieodczuwalne dla partnerów, takie, przy których nie trzeba liczyć ani systematycznie
wykonywać skomplikowanych czynności. Sposób zapobiegania niepożądanej ciąży jest tym skuteczniejszy, im lepiej zrozumiany
przez partnerów-wtedy łatwiej uniknąć błędów lub im przeciwdziałać.
4. Akceptowanie różnych metod antykoncepcji zależy od regionui kultury, przede wszystkim od dominującej w danym kraju religiii przekonań. Prawie całkowity religijny zakaz stosowania antykoncepcji obowiązuje w krajach katolickich i islamskich. Judaizmdopuszcza niektóre metody zapobiegania ciąży. Całkowita dowolność w stosowaniu metod antykoncepcji istnieje w niektórych krajach Europy i USA. Wybór metody zapobiegania ciąży musi byćzgodny z wewnętrznym systemem wartości akceptowanym przezoboje partnerów. Kulturowe uwarunkowania często stanowią problem przy wyborze środków antykoncepcyjnych, zwłaszczaw biednych krajach, gdzie wpływ religii jest silny, a jednocześniekwestia przyrostu naturalnego wymaga ingerencji państwa.
5. Pełna odwracalność metody oznacza powrót płodności w momencie odstawienia używanego środka antykoncepcyjnego.Daje to partnerom możliwość rzeczywistego planowania rodziny.
Z owej pobieżnej analizy cech, jakimi powinna się charakteryzować idealna metoda zapobiegania ciąży, jasno wynika, że do ideału wciąż jeszcze daleka droga, chociaż wiele w tej dziedzinie zrobiono i na pewno jesteśmy bliżej celu niż kiedykolwiek w przeszłości.
Jak określa się skuteczność metod antykoncepcji?
Ocena skuteczności w antykoncepcji to sprawa dość trudna, uzależniona od wielu czynników. Z każdą metodą wiąże się pewien procent niepowodzeń, wynikający z samego mechanizmu jej działania. Sporo zależy również od tego, jak jest stosowana - czy zgodnie z medycznymi zaleceniami i dokładnie według tych zaleceń. Nie bez wpływu na efekt antykoncepcyjny pozostaje aktywność seksualna i temperament partnerów.
Przez wiele lat szukano obiektywnego wskaźnika, który by uwzględniał tak wiele czynników. Dziś posługujemy się tzw. indeksem Pearla, który określa ryzyko zajścia w ciążę wyliczane w grupie 100 kobiet stosujących daną metodę antykoncepcji w ciągu roku (oczywiście badania prowadzone są na wielu tysiącach kobiet i przez dłuższy czas). Jeżeli gdzieś spotkamy informację, że skuteczność preparatu oceniana jest według indeksu Pearla na 2, to oznacza, że 2 kobiety na 100 mogą zajść w ciążę, stosując tę metodę antykoncepcji w ciągu roku. Jeżeli indeks Pearla wynosi 0,2, to tylko 2 kobiety na 1000 zajdą w ciążę, stosując ten rodzaj antykoncepcji w ciągu roku. W praktyce wszystkie metody, których indeks jest niższy od 1, możemy uznać za bardzo skuteczne.
Jakie czynniki mogą decydować o niepowodzeniu w antykoncepcji?
Przede wszystkim nieumiejętność stosowania środków antykoncepcyjnych. Zawsze istnieje ryzyko, że statystyczny użytkownik czegoś nie zrozumie i zbyt wcześnie rozpocznie stosunek, zanim rozpuści się globulka dopochwowa, lub źle nałoży prezerwatywę, co spowoduje jej zsunięcie się, albo kobieta będzie przyjmować pigułki hormonalne nieregularnie. Możliwe jest również, że lekarzowi nie uda się dobrać antykoncepcji odpowiedniej dla konkretnej pacjentki lub nieprawidłowo założy wkładkę domaciczną.
Możliwość niepowodzenia wynika też czasem ze złej jakościśrodków antykoncepcyjnych. Zdarzają się dziurawe prezerwatywy,nieszczelne kapturki dopochwowe lub globulki ze zbyt małą ilościąśrodka plemnikobójczego. Poza tym chcę podkreślić, że nawet długo stosowane metody hormonalne nie zawsze całkowicie hamująjajeczkowanie. Może ono zaistnieć, mimo stosowania preparatu,np. u kobiet o większej niż przeciętna wadze ciała. Często przyczyną mniejszej skuteczności są jakieś przypadłości zdrowotne, np.wymioty lub biegunka, które powodują, że nawet prawidłowo przyjęta tabletka nie ulegnie wchłonięciu.
10
Na czym polega indywidualny dobór metody antykoncepcji?
Najważniejsze jest wzięcie pod uwagę naturalnych predyspozycji kobiety, a także potrzeb pary, tzn. światopoglądu partnerów i ich oczekiwań. Lekarz doradzający wybór konkretnej metody musi być świadomy wszystkich przeciwwskazań medycznych, takich jak przebyte choroby lub zwiększone ryzyko powikłań. Może też łączyć stosowanie danej metody z koniecznym leczeniem (np. przyjmowanie pigułki hormonalnej zmniejszy krwawienia u kobiet z anemią lub poprawi samopoczucie przy bolesnym miesiączkowaniu). Innym czynnikiem decydującym o wyborze metody jest komfort współżycia. Zalecamy dopochwowe preparaty kobietom z suchością pochwy lub mającym trudności z rozpoczęciem współżycia.
Wybór metody zależy także od stopnia jej aprobaty przez partnerów. Jeżeli głównym oczekiwaniem pacjentki jest skuteczność, gdyż w danym okresie swego życia absolutnie nie powinna być w ciąży, zalecę jej metodę o najwyższej skuteczności. Inną propozycję przedstawię kobiecie, która chce mieć przerwę przed urodzeniem kolejnego dziecka. Prezerwatywę i dodatkową metodę poprawiającą efekt antykoncepcji zalecę kobiecie często zmieniającej partnerów i mającej nieregularne kontakty seksualne. Nie sposób przecież wykluczyć, że partner zalicza się do grupy ryzyka, jeżeli chodzi o nosicielstwo wirusa HIV lub innych chorób przenoszonych drogą płciową.
Nie ma również sensu blokować całego cyklu pigułką hormonalną, gdy para współżyje ze sobą raz na dwa miesiące. Wtedy zalecane są metody doraźne. Jeszcze raz podkreślam: metodę antykoncepcji należy wybrać wspólnie z lekarzem i uzgodnić ją z partnerem. Metoda obopólnie akceptowana jest zawsze skuteczniejsza!
Czy młodzi ludzie po raz pierwszy podejmujący współżycie powinni stosować jakąś metodę antykoncepcji?
Jeśli ktoś czuje się na tyle dorosły, aby rozpoczynać współżycie, to powinien być również na tyle dojrzały, aby się zabezpieczyć przed niechcianą ciążą. Nie ma bowiem nic smutniejszego niż przyjście na świat dziecka, którego tak naprawdę nikt z miłością nie oczekuje. Stosowanie antykoncepcji jest oczywiście dobrowolnym wyborem, ale, moim zdaniem, młodzi ludzie powinni o niej pomyśleć, zanim pójdą ze sobą do łóżka. Losowo można typować numery w totolotku, a nie dobierać sobie partnera jako rodzica przyszłych dzieci.
Jak już wspomnieliśmy, nie ma stuprocentowo pewnych metod antykoncepcji; nawet w przypadku tych najskuteczniejszych istnieje niewielkie ryzyko ciąży. Dlatego trzeba mieć świadomość, że każde zbliżenie może do niej doprowadzić. Jeśli nie jest się przygotowanym do rodzicielstwa, warto ryzyko niechcianej ciąży zmnie...
ptomaszew1966