EUROPEJSKI WYMIAR W EDUKACJI.doc

            Europejski wymiar w edukacji to nowe podejście do nauczania o Europie i dla Europy, które  polega na kształtowaniu właściwych postaw tolerancji i otwartości  i   na wykształceniu zainteresowań młodzieży  zmianami, które dokonują się w Europie  i świecie, oraz na ukazaniu roli i udziału własnego kraju w dokonujących się zmianach.

            Jest to szczególnie istotne wobec przemian, które dokonały się i dokonują w Europie po 1989 roku, jednakże prace nad europejskim wymiarem w edukacji trwają w Europie Zachodniej od przeszło 40 lat.

            Początkowo europejski wymiar w edukacji znajdował odzwierciedlenie w programach nauczania,  treści których służyć miały zrozumieniu i pojednaniu narodów Europy. Było to uzasadnione warunkami historycznymi w Europie i tworzeniem u progu lat pięćdziesiątych nowego ładu europejskiego.

Od początku lat sześćdziesiątych stopniowo dokonywała się przemiana w postrzeganiu europejskiego wymiaru w edukacji, polegająca na pragmatycznym podejściu i przekonaniu, że tworzeniu nowego modelu edukacji w szkołach powinna sprzyjać współpraca i wymiana międzyszkolna , współpraca na poziomie uniwersyteckim, rozwój badań naukowych, uznawanie dyplomów itp.

            Efekty wieloletnich działań  państw członkowskich Unii Europejskiej , zmierzających do  wykreowania  modelu  edukacji dla potrzeb XXI wieku, prezentowane były w formie dokumentów, będących jednocześnie deklaracją działań wspólnotowych i wyrazem dążenia do zinstytucjonalizowanego  wychowania i kształcenia.

            W 1972 roku w Hadze opublikowano raport „Perspektywy oświaty i wychowania w Europie Zachodniej. Projekt 1 – kształcenie dla potrzeb XXI stulecia”,  w  którym stwierdzono, że procesy edukacyjne należy rozpatrywać w ścisłym powiązaniu z uwarunkowaniami ekonomicznymi, społecznymi i kulturowymi, determinowanymi z kolei przez sytuację polityczną.

            Również w 1972 roku  międzynarodowa Komisja  do Spraw Rozwoju Oświaty i Wychowania, powołana przez  UNESCO, opublikowała raport „ Uczyć się, by być. Świat wychowania dziś i jutro”.  Dokument ten przedstawiał systemy edukacyjne lansujące model kształcenia permanentnego, bowiem autorzy raportu słusznie przewidywali, że wykształcenie stawać się będzie niezbywalnym warunkiem godnej egzystencji  a także  najważniejszym wyznacznikiem osiągnięć gospodarczych, społecznych i kulturowych.

            Znaczącą rolę  w przystosowaniu systemów edukacyjnych do potrzeb dynamicznych przemian  odegrał  Raport Klubu Rzymskiego, opublikowany w  1979 roku a  zatytułowany

„ Uczyć się bez granic. Jak zewrzeć  „ lukę  ludzką”?”.  Dokument przedstawiał skutki dotychczasowego, tradycyjnego, przystosowawczego modelu edukacji, odpowiedzialnego – w opinii ekspertów- za powstanie „luki ludzkiej”,    którą należy rozumieć  jako  dystans między człowiekiem, jego możliwościami a złożonością współczesnego świata.

Klub Rzymski zaproponował, by nauczanie tradycyjne zastąpione zostało nauczaniem – uczeniem się innowacyjnym, którego konstytutywnymi cechami  stałyby się: antycypacja  i partycypacja. Cechy te miałyby doprowadzić do zaktywizowania ludzi, poszerzenia zakresu ich odpowiedzialności za sprawy pozajednostkowe, twórcze spożytkowanie ich możliwości, a co najważniejsze – do wdrożenia do uczenia się w przyszłości.

            W roku 1997 Stała Konferencja Europejskich Ministrów Edukacji skierowała do Komitetu Ministrów Rady Europy przesłanie na temat zasadniczej roli, jaką spełnia edukacja w  sferze indywidualnej i instytucjonalnej. Z jednej strony umożliwia ona pełne uczestnictwo w życiu społecznym, gospodarczym i politycznym , z drugiej natomiast umożliwia tworzenie sieci współpracy w Europie oraz promowanie wartości państwa demokratycznego: tolerancji, przestrzegania praw człowieka, tworzenie klimatu wzajemnego zaufania.

            Zwrócono się do Rady Europy o koncentrowanie programów edukacyjnych na 4 obszarach:

-         promowania demokratycznego bezpieczeństwa, spójności społecznej i walki                   z marginalizacją

-         edukacji na rzecz demokratycznego obywatelstwa, w tym nauczania w zakresie rozstrzygania sporów oraz w podejmowaniu decyzji

-         promowania wielokulturowego wymiaru edukacji

-         działań na rzecz rozwoju wymiaru europejskiego w edukacji, w tym nauczania języków, nauczania historii, wypracowywania różnych form wymiany młodzieży, szkoleń dla nauczycieli.

Wśród wielu programów Rady Europy, które miały istotne znaczenie dla wprowa-

dzenia europejskiego wymiaru w edukacji,  szczególnie ważną rolę  odegrały  trzy:

·         szkolnictwo średnie w Europie

·         nauczanie historii w nowej Europie

·         wkład nauczania języków obcych dla europejskiego obywatelstwa.

Szkolnictwo średnie w Europie – to program, który pokazuje rozwój szkolnictwa w państwach członkowskich Rady Europy, wskazuje różne formy przygotowania młodzieży do podejmowania następnego etapu kształcenia, bądź podejmowania pracy zawodowej.

Projekt dotyczący nauczania historii stanowi bardzo ważny udział Rady Europy w kształtowaniu obywatelstwa europejskiego. Nauczanie historii nie tylko własnego kraju w sposób pozbawiony uprzedzeń,  obejmuje historię najnowszą ,  a zwłaszcza konflikty XX wieku, jest ukierunkowane na problemy praw człowieka i pluralistycznej demokracji oraz na   przeciwdziałanie nacjonalizmowi.

Program dotyczący nauczania języków współczesnych zmierzał do ułatwienia zatrudnienia i odbywania studiów  i nauki w różnych państwach. Jego celem jest nie tylko promowanie języków, lecz również wypracowywanie metody oceny nauczania języków, uznawania kwalifikacji itd.

Analiza programów i kierunków działania Unii Europejskiej, Rady Europy, OECD i UNESCO wskazuje na dążenie do ekonomicznej i kulturowej integracji krajów Europy  z zachowaniem pełnej tożsamości narodowej. Nie przewiduje się koncepcji organizacyjnego ujednolicenia struktur szkolnych, dominuje natomiast cel:  wychowanie Europejczyka świadomego własnych, narodowych korzeni i kierującego się ideą respektowania praw człowieka.

       Wśród priorytetów w polityce oświatowej Unii Europejskiej można wyróżnić:

1.     Równość szans edukacyjnych w odniesieniu do:

·         dzieci innych narodowości i języków, wyznań, dzieci imigrantów

·         uczniów niepełnosprawnych fizycznie lub umysłowo

·         płci

·         ochrony zdrowia i życia uczniów.

2.     Podniesienie jakości kształcenia przez:

·         reformę programów

·         eliminowanie encyklopedyzmu

·         wykorzystanie najnowszych osiągnięć nauki i techniki

·         reformę systemu orientacji i poradnictwa zawodowego.

3.     Modelowanie nowoczesnego systemu kształcenia nauczycieli, którego podstawę  

stanowi:

·         wykształcenie akademickie

·         twórcza, innowacyjna postawa

·         podnoszenie i weryfikacja wiedzy oraz doskonalenie umiejętności nauczyciela w procesie nauczania ustawicznego.

4.     Wychowanie Europejczyka  -  „ obywatela  świata” obejmujące:

·         wychowanie dla pokoju i demokracji

·         naukę języków obcych

·         tolerancję religijną, rasową i społeczną, zgodnie z Konwencją Praw Człowieka

·         budowę europejskiej sieci informacyjnej

·         wymianę młodzieży.

Deklarując wolę członkostwa  w Unii , Polska zobowiązała się do stopniowego dostosowywania się do norm i zasad obowiązujących w krajach Unii.

Jednym z kroków na drodze do europeizacji polskiej oświaty były   Układy Europejskie, podpisane pomiędzy Unią Europejską  a Polską , Węgrami i Czechosłowacją 16 XII 1991 roku ( weszły w życie1.II.199...