Ginzburg Łazar - Staruszek Hassan (1954r.).pdf - ♥ NOWOŚCI - DLA STAŁYCH BYWALCÓW - buttergirl

ŁAZAR ŁAGIN

STARUSZEK HASSAN

TYTUŁ ORYGINAŁU: СТАРИК ХОТТАБЫЧ

PRZEKŁAD: MARIA WITWI Ń SKA

NASZA KSI Ę GARNIA • WARSZAWA • 1955

OD AUTORA

W ksi ąż ce, która nosi tytuł „Tysi ą c i jedna noc”, jest „Ba śń o rybaku”. Wyci ą gn ą ł

rybak sie ć z gł ę biny morza, a w sieci tej był dzbanuszek miedziany, w dzbanuszku za ś siedział

pot ęż ny czarodziej: d ż inn *. Przez dwa tysi ą ce lat bez mała tkwił uwi ę ziony w tym naczyniu. I

przysi ą gł ów d ż inn da ć szcz ęś cie człowiekowi, który go wyzwoli, obdarzy ć go bogactwem,

otworzy ć przed nim wszystkie skarbce ziemi, uczyni ć go najpot ęż niejszym z sułtanów, a

ponadto jeszcze — spełni ć trzy jego ż yczenia.

Albo we ź my, na przykład, „Lamp ę Aladyna”. Na pozór była to najzwyklejsza w ś wiecie

lampa, mo ż na powiedzie ć — stary grat, wystarczyło jednak jej dotkn ąć , a zaraz, nie wiadomo

sk ą d, zjawiał si ę d ż inn i spełniał ka ż de, cho ć by najbardziej nieprawdopodobne, ż yczenie jej

wła ś ciciela. Macie ochot ę na wykwintne jadło i napoje? Prosz ę bardzo! A mo ż e by tak —

skrzynie po brzegi wypełnione złotem i drogimi kamieniami? Ju ż si ę robi! Co? Wspaniały pa-

łac? Za chwil ę b ę dzie! Chcecie zmieni ć waszego wroga w zwierz ę albo w gada? Z najwi ę ksz ą

przyjemno ś ci ą !

Wystarczy pozwoli ć takiemu czarodziejowi, aby obdarzał swego władc ę podług własne-

go gustu, a posypi ą si ę wci ąż te same skrzynie z kosztowno ś ciami, te same pałace sułta ń skie

do osobistego u ż ytku.

Wedle poj ęć wła ś ciwych d ż innom ze starych czarodziejskich ba ś ni, jak równie ż wedle

poj ęć ludzi, których ż yczenia owe d ż inny w swoim czasie spełniały, to wła ś nie stanowiło

najdoskonalsze szcz ęś cie, o tym tylko mo ż na było marzy ć .

Wiele setek lat min ę ło od czasów, gdy po raz pierwszy opowiedziano te ba ś nie, lecz

wyobra ż enie szcz ęś cia długo jeszcze wi ą zało si ę , a w krajach kapitalistycznych nawet do dzi ś

dnia dla wielu ludzi wi ąż e si ę ze skrzyniami napchanymi złotem i brylantami, z panowaniem

nad innymi lud ź mi.

Ach, jak bardzo pragn ę liby ci ludzie, ż eby si ę przed mmi zjawił cho ć by najmarniejszy

d ż inn ze starej ba ś ni ze swoimi pałacami i skarbami! „No, pewnie — tłumacz ą sobie — skoro

taki czarodziej sp ę dził w zamkni ę ciu dwa tysi ą ce lat, to oczywi ś cie musi by ć cokolwiek zaco-

fany. Mo ż liwe, ż e i pałac ofiarowany przez niego nie b ę dzie posiadał wszystkich wygód, je ś li

b ę dziemy go oceniali z punktu widzenia ostatnich zdobyczy techniki. Wszak architektura od

czasów Haruna al Raszyda zrobiła niemały krok naprzód! Zjawiły si ę łazienki, windy, du ż e

jasne okna, kaloryfery, ś wiatło elektryczne... Mniejsza o to! Nie b ą d ź my drobiazgowi! Niech

d ż inn daje takie pałace, jakie mu si ę ż ywnie podobaj ą , byle tylko były tam skrzynie ze złotem i

brylantami! Reszta przyjdzie sama: i szacunek ludzki, i władza, i dobre jedzenie, i zbytkowne

a bezczynne ż ycie bogatego »cywilizowanego« nieroba, który z pogard ą traktuje ka ż dego, kto

ż yje z pracy swoich r ą k. Takiemu d ż innowi mo ż na niejedno darowa ć . To nic, ż e nie zna wielu

zwyczajów obowi ą zuj ą cych dzi ś w stosunkach mi ę dzy lud ź mi, ż e nie ma dobrych manier; i to

niewa ż ne, ż e czasem wpakowa ć mo ż e człowieka w sytuacj ę wr ę cz kompromituj ą c ą ”. Czaro-

dziejowi, który na prawo i lewo rozrzuca skrzynie pełne skarbów, ci ludzie wybacz ą wszystko.

* D ż inn — wyst ę puj ą ca w arabskich bajkach fantastyczna istota z ognia i powietrza, przyjmuj ą ca cz ę sto

posta ć ludzk ą lub zwierz ę c ą .

Co by si ę jednak stało, gdyby nagle taki d ż inn zjawił si ę w kraju, gdzie ludzie maj ą

zupełnie inne poj ę cia o szcz ęś ciu i sprawiedliwo ś ci, gdzie władza bogaczy od dawna i na

zawsze została unicestwiona, a jedynie uczciwa praca daje szcz ęś cie, szacunek i sław ę ?

Starałem si ę sobie wyobrazi ć , co by si ę stało, gdyby uwi ę zionego w jakim ś naczyniu

d ż inna wyzwolił zwykły radziecki chłopak, taki jakich miliony s ą w szcz ęś liwym socjalisty-

cznym kraju.

I wtedy nagle — pomy ś lcie tylko! — nagle dowiedziałem si ę , ż e Wolka Kostylkow, ten,

co dawniej mieszkał przy Triechprudnym Zaułku, no, wiecie chyba, ten Wolka Kostylkow, któ-

ry w zeszłym roku na obozie najlepiej ze wszystkich chłopców nurkował... Zreszt ą posłuchaj-

cie! Opowiem wam wszystko po kolei.

I. Niezwykły ranek

Rano o godzinie siódmej minut trzydzie ś ci dwie wesoły promyczek prze ś lizn ą ł si ę

przez dziurk ę w firance i usadowił na ko ń cu nosa ucznia klasy szóstej, Wolki Kostylkowa.

Chłopiec kichn ą ł i obudził si ę .

Wtedy wła ś nie z s ą siedniego pokoju dał si ę słysze ć głos matki:

— Nie ma powodu do po ś piechu, Alosza. Niech sobie dzieciak po ś pi. Czeka go dzi ś

egzamin.

Wolka si ę skrzywił. Kiedy wreszcie mama przestanie go nazywa ć dzieciakiem?

— Zawracanie głowy — odpowiedział za przepierzeniem ojciec. — Chłop niedługo

ko ń czy trzyna ś cie lat. Powinien wsta ć i pomóc w pakowaniu rzeczy... Tylko patrze ć , jak mu

broda zacznie si ę sypa ć , a ty nic, tylko: dzieciak, dzieciak...

Pakowanie rzeczy! Jak mo ż na było o tym zapomnie ć !

Wolka odrzucił kołdr ę i zacz ą ł z po ś piechem naci ą ga ć spodnie. Jak mo ż na było o tym

zapomnie ć ! Taki dzie ń !

Rodzina Kostylkowów przenosiła si ę dzi ś do nowego mieszkania, do nowiusie ń kiego

sze ś ciopi ę trowego domu. Jeszcze poprzedniego dnia wieczorem prawie wszystkie rzeczy

zostały spakowane. Mama z babuni ą poukładały naczynia w małej wanience, w której kiedy ś ,

bardzo dawno, k ą pano niemowl ę imieniem Wolka. Ojciec, zakasawszy r ę kawy, trzymał w

ustach gwo ź dzie jak szewc i zabijał skrzynki z ksi ąż kami. Potem zacz ę ła si ę sprzeczka, gdzie

nale ż y zło ż y ć rzeczy, ż eby je rano wygodniej było wynosi ć . Potem wszyscy pili herbat ę , jak

to bywa w podró ż y, przy stole nie nakrytym serwet ą . Potem zdecydowano, ż e „ranek zawsze

od wieczora zmy ś lniejszy”, i wszyscy poszli spa ć . Jednym słowem — nie do wiary, ż e Wolka

mógł zapomnie ć o dzisiejszej przeprowadzce do nowego mieszkania...

Nie zd ąż yli nawet wypi ć herbaty, gdy ju ż z łomotem wtargn ę li ludzie, którzy mieli ła-

dowa ć rzeczy. Zacz ę ło si ę od tego, ż e szeroko otworzyli jedn ą i drug ą połow ę drzwi wej ś cio-

wych i dono ś nym głosem zapytali:

— Czy mo ż na zaczyna ć ?

— Prosimy — odpowiedziały jednocze ś nie mama i babunia i zacz ę ły si ę gor ą czkowo

krz ą ta ć .

Wolka wyniósł triumfalnie do trzytonowej ci ęż arówki oparcie i wałki od kanapy.

— Przeprowadzacie si ę ? — zapytał chłopiec od s ą siadów.

— Przeprowadzamy si ę — niedbale odpowiedział Wolka z tak ą min ą , jakby co tydzie ń

przenosił si ę z mieszkania do mieszkania i nie uwa ż ał tego za rzecz niezwykł ą .

Podszedł te ż dozorca Stiepanycz, z gł ę bokim namysłem skr ę cił papierosa i niespodzie-

wanie zacz ą ł z Wolk ą powa ż ny dyskurs, jak równy z równym. Chłopiec był z tego powodu

tak dumny i szcz ęś liwy, ż e a ż poczuł lekki zawrót głowy. Zdobył si ę wreszcie na odwag ę i

poprosił, ż eby Stiepanycz odwiedził ich w nowym mieszkaniu. Dozorca odpowiedział, ż e

„cała przyjemno ść po jego stronie”. Jednym słowem, zapowiadała si ę ciekawa i rzeczowa

rozmowa m ęż czyzny z m ęż czyzn ą , gdy nagle dał si ę słysze ć głos matki:

— Wolka! Wolka! Ż e te ż ten niezno ś ny dzieciak zawsze si ę gdzie ś zawieruszy!

Wolka pop ę dził co tchu do opustoszałego, dziwnie teraz du ż ego mieszkania, w którym

samotnie poniewierały si ę strz ę py starych gazet i brudne buteleczki, od lekarstw.

— Nareszcie! — powiedziała matka. — We ź no to swoje wspaniałe akwarium i bez

gadania pakuj si ę do samochodu. Nie wiadomo, gdzie toto wetkn ąć ! A uwa ż aj, ż eby ś nie roz-

chlapał wody na kanap ę !...

To niepoj ę te, dlaczego rodzice zawsze s ą tacy zdenerwowani, kiedy maj ą si ę przepro-

wadza ć do nowego mieszkania!

II. Tajemnicze naczynie

Ostatecznie Wolka ulokował si ę wcale nienajgorzej.

Wewn ą trz samochodu panował tajemniczy, chłodnawy półmrok. Gdy si ę zamkn ę ło

oczy, mo ż na było sobie wyobrazi ć , ż e si ę jedzie nie przez Triechprudny Zaułek, przy którym

prze ż yło si ę całe swoje ż ycie, lecz ż e przemierza si ę rozległe syberyjskie przestrzenie, gdzie

trzeba w ci ęż kich walkach z przyrod ą wznosi ć nowy kolosalny obiekt radzieckiego przemy-

słu. Rzecz prosta, Wolka Kostylkow b ę dzie w pierwszych szeregach stachanowców na tej bu-

dowie. Pierwszy te ż wyskoczy z samochodu, gdy karawana ci ęż arówek przyb ę dzie na miej-

sce przeznaczenia. Pierwszy rozepnie swój namiot i zaofiaruje go tym, których w drodze

zmogła choroba, a sam b ę dzie rzucał i odparowywał ż arty i ż arciki, siedz ą c wespół z towarzy-

szami z tej ż e budowy przy ognisku, które równie ż sam szybko i sprawnie rozpali. A gdy

podczas trzaskaj ą cych mrozów lub straszliwych zamieci ten lub ów zechce zmniejszy ć tempo,

to mu powiedz ą : „Jak wam nie wstyd, towarzyszu! Bierzcie przykład ze wzorowej brygady

Władimira Kostylkowa!”

Za kanap ą wznosił si ę stół jadalny, zdumiewaj ą co teraz ciekawy i niezwykły, bo odwró-

cony do góry nogami. Na stole brz ę czało wiadro pełne rozmaitego szkła. Przy bocznej ś cianie

wozu niewyra ź nie połyskiwało niklowe łó ż ko. Stara beczka, w której babunia kisiła na zim ę

kapust ę , miała niespodziewanie wygl ą d tak uroczysty i tajemniczy, ż e Wolka wcale by si ę nie

zdziwił, gdyby nagle usłyszał, ż e to w niej wła ś nie mieszkał niegdy ś filozof Diogenes, ten

Grek z historii staro ż ytnej.

Przez dziurki w brezentowej budzie przeciskały si ę słupki słonecznych promieni. Wolka

przywarł do jednej z tych dziurek. Przed jego oczyma, jak na ekranie kinowym, błyskawi-

cznie przesuwały si ę wesołe, ruchliwe ulice, ciche zacienione zaułki, przestronne place, po

których we wszystkie cztery strony ś wiata dwiema falami przepływali przechodnie. Za prze-

chodniami, połyskuj ą c wielkimi, zwierciadlanymi szybami witryn, wyrastały i bez po ś piechu

uciekały wstecz sklepy pełne towarów, sprzedawców i zaaferowanych kupuj ą cych; szkoły i

dziedzi ń ce szkolne pstrzyły si ę ju ż od białych bluz i czerwonych krawatów tych szczególnie

niecierpliwych uczniaków, którzy w dniu egzaminów nie mogli usiedzie ć w domu; dalej tea-

try, kluby, fabryki, czerwone masywy buduj ą cych si ę domów, odgrodzone od przechodniów

wysokimi parkanami i w ą skimi, zło ż onymi z trzech desek chodnikami. Oto przed ci ęż arówk ą

Wołki przepłyn ą ł, nie ś piesz ą c si ę , tajemniczy, przysadzisty budynek cyrku z okr ą gł ą kopuł ą

ceglastego koloru. Na murach jego nie było teraz ol ś niewaj ą cych afiszów reklamowych z

jaskrawo ż ółtymi lwami i ś licznymi pannami, stoj ą cymi z wdzi ę kiem na jednej nó ż ce na

grzbietach nieprawdopodobnie pi ę knych rumaków. Z racji tego, ż e było lato, cyrk przeniósł

si ę do Parku Kultury i Odpoczynku pod ogromny brezentowy namiot cyrku Szapito.

Niedaleko od opustoszałego cyrku ci ęż arówka min ę ła bł ę kitny autobus z wycieczk ą . Potem

ze trzy dziesi ą tki szkrabów szły parami, trzymaj ą c si ę za r ę ce, i ś piewały z powag ą , tworz ą c

chór d ź wi ę czny, cho ć niezgrany: „Niepotrzebny nam turecki brzeg“. To pewnie przedszkolaki

szły na przechadzk ę w aleje... Znowu uciekały przed Wolk ą szkoły, piekarnie, sklepy, kluby,

fabryki, kina, biblioteki, nowobuduj ą ce si ę domy...

Wreszcie ci ęż arówka z terkotem i posapywaniem zatrzymała si ę przed ozdobnie wy-

ko ń czonymi drzwiami nowego domu Wołki. Robotnicy przewozowi zr ę cznie i szybko prze-

nie ś li rzeczy do mieszkania i odjechali.

Ojciec rozpakował jako tako skrzynki z najbardziej potrzebnymi rzeczami, powiedział:

„Reszt ę si ę sko ń czy po robocie” i poszedł do fabryki.

Mama i babunia zabrały si ę do rozpakowywania kuchennych i stołowych naczy ń ,

Wolka za ś postanowił pobiec tymczasem nad rzek ę . Co prawda, ojciec zapowiedział, ż eby si ę

Ginzburg Łazar - Staruszek Hassan (1954r.).pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: