2002r - Władysław II Jagiełło.pdf - Opisy monet okolicznościowych w PDF - rybaza

Moneta kolekcjonerska

Narodowy Bank Polski

Jagie¸¸o popiera¸ twrczoæ artystyczn, lubi¸ zw¸aszcza dzie¸a

malarzy ruskich.

Zmar¸ 1 czerwca 1434 r. w Grdku, zwanym pniej JagielloÄskim.

Pochowany zosta¸ w katedrze na Wawelu.

Opracowano w NBP na podstawie:

1. ãPoczet krlw i ksiýt polskichÒ, Czytelnik 1978

2. ãKsi«ga krlw i ksiýt polskichÒ pod red. naukow

Stefana K. KuczyÄsiego, åwiat Ksiýki 1999

3. ãPolskie dzieje od czasw najdawniejszych do wsp¸czesnoæciÒ

Alicji Dybkowskiej, Jana ûaryna, Ma¸gorzaty ûaryn, PWN 1994

oraz rde¸ encyklopedycznych

Moneta

kolekcjonerska

Wszystkie monety kolekcjonerskie s prawnym ærodkiem

p¸atniczym w Polsce.

nomina¸

100 z¸

W dniu 17 kwietnia 2002 r. Narodowy

Bank Polski wprowadza do obiegu

monet« kolekcjonersk o nominale

100 z¸, przedstawiajc popiersie krla

W¸adys¸awa II Jagie¸¸y, wykonan

stemplem lustrzanym w z¸ocie.

w paÄstwie. Zagroýony przez Krzyýa-

kw, do ktrych zbieg¸ Witold, syn

Kiejstuta, zawar¸ z nimi w 1382 r. ro-

zejm nad rzek Dubiss, w ktrym

obieca¸ m.in. przyj«cie w cigu czte-

rech lat chrztu wraz z ca¸ Litw.

Uk¸ad ten juý w 1383 r. zosta¸ zerwa-

ny, a w 1384 r. pogodzony z Witoldem

Jagie¸¸o podj¸ zbrojn wypraw«

przeciw Krzyýakom. Realn moýli-

woæ odparcia agresji krzyýackiej,

a takýe realizacji w¸asnych ambicji

uzyskania tytu¸u krlewskiego i prze-

wagi w rywalizacji z Witoldem na Litwie

widzia¸ Jagie¸¸o w zwizkach z Polsk.

Ponadto przyj«cie chrzeæcijaÄstwa

w obrzdku zachodnim niepomiernie

wzmocni¸oby pozycj« Litwy zarwno

wobec Krzyýakw, jak i podporzdko-

wanej jej prawos¸awnej Rusi. Wkrtce

Jagie¸¸o nawiza¸ kontakty z moýny-

mi w Ma¸opolsce, wyst«pujc z ich

inicjatywy jako pretendent do r«ki

Jadwigi i do polskiej korony. W 1385 r.

w Krewie zawar¸ uk¸ad o ma¸ýeÄstwie

z Jadwig oraz po¸czeniu uni Wiel-

kiego Ksi«stwa Litewskiego i Polski.

P¸ roku pniej zjazd panw i rycer-

metal

900/1000 Au

Moneta stanowi kontynuacj« serii

ãPoczet krlw i ksiýt polskichÒ,

zapocztkowanej przez Narodowy

Bank Polski w 1979 r., i jest tematycz-

nym dope¸nieniem dwch srebrnych

monet i jednej miedzioniklowej,

przedstawiajcych krla W¸adys¸awa

II Jagie¸¸«, wyemitowanych w 1989 r.

W¸adys¸aw II Jagie¸¸o, syn Olgierda

Giedyminowicza, wielkiego ksi«cia

litewskiego i Julianny, crki Aleksan-

dra, ksi«cia twerskiego, urodzi¸ si«

prawdopodobnie w 1351 r. Po æmierci

ojca w 1377 r. obj¸ w¸adz« zwierzchni

na Litwie, pocztkowo dzielc rzdy ze

swoim stryjem Kiejstutem, w¸adaj-

cym zachodni Litw, obroÄc tradycji

pogaÄskiej i wrogiem Zakonu Krzy-

ýackiego. W 1382 r., po prbie Kiej-

stuta usuni«cia go z tronu, pozby¸ si«

stryja, obejmujc samodzielne rzdy

stempel

lustrzany

ærednica

21,00 mm

masa

8,0 g

wielkoæ emisji

2.200 szt.

Awers: Wizerunek or¸a ustalony dla god¸a Rzeczypospolitej

Polskiej, po bokach or¸a oznaczenie roku emisji: 20-02, pod

or¸em napis: Zü 100 Zü, w otoku napis: RZECZPOSPOLITA

POLSKA. Pod lew ¸ap or¸a znak mennicy: .

Ð w

Rewers: Popiersie krla W¸adys¸awa II Jagie¸¸y. Wok¸ napis:

WüADYSüAW II JAGIEüüO. Poniýej, z prawej strony daty: 1386 /

1434.

Projektant awersu: Ewa Tyc-KarpiÄska

Projektant rewersu: Anna Wtrbska-Wdowiarska

Moneta zosta¸a wyprodukowana w Mennicy PaÄstwowej SA

w Warszawie.

W¸adys¸aw II Jagie¸¸o

Ð Poczet krlw i ksiýt polskich Ð

Sk¸ad i druk: Drukarnia NBP

Moneta kolekcjonerska

stwa w Lublinie okrzykn¸ Jagie¸¸« krlem. Zosta¸ wi«c polskim

monarch nie tylko dzi«ki umowie ma¸ýeÄskiej, ale i na mocy wy-

boru, czyli elekcji. W 1386 r. przyj¸ w Krakowie chrzest i imi«

W¸adys¸aw, poælubi¸ Jadwig« i zosta¸ koronowany na krla Pol-

ski. Potwierdzi¸ przywileje szlachty i zobowiza¸ si« odzyska

utracone przez Polsk« terytoria. Wkrtce przystpi¸ do chrystiani-

zacji swego ojczystego kraju. Juý w 1387 r. ustanowiono w Wilnie

biskupstwo dla Litwy, rozpocz«to budow« katedry, powstawa¸y

teý pierwsze parafie. Jagie¸¸o we w¸asnych dobrach darowa¸

Koæcio¸owi ziemi« i zwalnia¸ j od podatkw. Dzi«ki fundacji

krlowej Jadwigi, Litwini mogli kszta¸ci si« na ksi«ýy najpierw

w Pradze, potem zaæ w reaktywowanej Akademii Krakowskiej.

Po kilku latach Jagie¸¸o trwale u¸oýy¸ swoje stosunki z Witoldem:

w 1392 r. zawar¸ z nim ugod« w Ostrowie, oddajc mu rzdy

w Wielkim Ksi«stwie Litewskim, a w 1401 r. - na mocy unii wileÄsko-

-radomskiej Jagie¸¸o uzna¸ Witolda jako wielkiego ksi«cia Litwy,

zachowujc nad ni zwierzchnictwo z tytu¸em najwyýszego ksi«-

cia Litwy. Juý na pocztku panowania rozwin¸ aktywn polityk«

zagraniczn. W latach 1387-1388 wcieli¸ do Korony cz«æ ziem

ruskich, w 1387 r. przyj¸ ho¸d lenny wojewody mo¸dawskiego,

a wkrtce wo¸oskiego, nawiza¸ teý przyjazne stosunki z ksiý«-

tami mazowieckimi i s¸upskimi. Bezpotomna æmier Jadwigi

w 1399 r. os¸abi¸a pozycj« W¸adys¸awa Jagie¸¸y jako krla Polski,

co sprawi¸o, ýe w unii wileÄsko-radomskiej w 1401 r. potwierdzono

stosunki mi«dzy Wielkim Ksi«stwem Litewskim a Polsk. W celu

umocnienia swych praw do korony polskiej Jagie¸¸o poælubi¸

w 1402 r. wnuczk« Kazimierza III Wielkiego, Ann« Cylejsk. Sto-

sunki z Krzyýakami zaostrza¸y si«. Po uk¸adzie w Raciýu w 1404 r.

nastpi¸ w 1409 r. najazd wojsk krzyýackich na ziemi« dobrzyÄsk,

rozpoczynajcy tzw. wielk wojn« z Zakonem. 15 lipca 1410 r.

dosz¸o do wielkiej bitwy na polach pod Grunwaldem, gdzie po

ci«ýkich i krwawych zmaganiach Krzyýacy zostali rozgromieni

przez wojska polsko-litewskie dowodzone przez W¸adys¸awa

Jagie¸¸«. Tryumf grunwaldzki mia¸ ogromne znaczenie dla Polski

i Litwy. Po raz pierwszy za¸amujc pot«g« paÄstwa krzyýackiego,

zahamowa¸ na kilka wiekw niemieck ekspansj« na wschd,

znacznie wzmocni¸ mi«dzynarodowe znaczenie paÄstwa polsko-

-litewskiego oraz pozycj« samego W¸adys¸awa Jagie¸¸y. Znakomite

zwyci«stwo nie zosta¸o jednak w pe¸ni wykorzystane politycznie,

a realne korzyæci wynikajce z podpisanego w 1411 r. w Toruniu

traktatu pokojowego by¸y niewielkie. Zgodnie z jego postano-

wieniami, ûmud mia¸a powrci do Litwy na czas ýycia Jagie¸¸y

i Witolda (po czym mia¸a powrci do Zakonu, co zreszt nigdy

nie nastpi¸o). Polska uzyska¸a od paÄstwa zakonnego wysokie

odszkodowanie, lecz powinna by¸a odda wielkiemu mistrzowi

zamki krzyýackie zdobyte podczas wojny. Pokj toruÄski nie roz-

wizywa¸ sprawy krzyýackiej do koÄca, toteý dzia¸ania wojenne

by¸y jeszcze kilkakrotnie wznawiane. Rozwizania sporw

z Krzyýakami, po bezskutecznych wojnach w 1414, 1419 i 1422 r.,

szuka¸ W¸adys¸aw Jagie¸¸o w mediacjach pokojowych i rozej-

mach, zakoÄczonych wreszcie pokojem zawartym nad jeziorem

Melno (obecnie Me¸no) w 1422 r.

Wyrazem dalszego zacieænienia stosunkw Polski z Litw na

zasadzie rwnorz«dnego, trwa¸ego zwizku by¸a unia w Horodle

w 1413 r. Wzros¸y wp¸ywy Polski na Pomorzu, zwi«kszy¸a si«

zaleýnoæ od Polski ksiý«cego Mazowsza.

Pod wp¸ywem polskiego duchowieÄstwa, sam teý ýywo zaintere-

sowany utrzymaniem dobrych stosunkw z papiestwem, Jagie¸¸o

odrzuci¸ w 1420 r. propozycj« husytw obj«cia tronu czeskiego,

a co wi«cej - w 1424 r. pod naciskiem episkopatu wyda¸ anty-

husycki edykt wieluÄski. Zdecydowanie odci¸ si« w nim od

husytyzmu, groýc zaÄ najsurowszymi karami, odwo¸a¸ teý polskie

posi¸ki dla husytw.

Nie majc m«skiego potomka, po æmierci swej trzeciej ýony

Elýbiety Granowskiej, siedemdziesi«cioletni juý Jagie¸¸o poælubi¸

w 1422 r. rusk ksi«ýniczk« Zofi« HolszaÄsk. Po przyjæciu na

æwiat w 1424 i 1427 r. krlewskich synw W¸adys¸awa (zwanego

WarneÄczykiem) i Kazimierza IV JagielloÄczyka, Jagie¸¸o dýy¸ do

zapewnienia im nast«pstwa tronu polskiego. Przychylnoæ dla

tych dýeÄ moýnow¸adcw i szlachty polskiej zapewni¸o wydanie

przez krla aktw gwarantujcych szlachcie dawne przywileje

oraz przynoszcych nowe (przywilej czerwiÄski z 1422 r. i jedl-

neÄski z 1430 r.). W zamian krl uzyska¸ zapewnienie elekcji jed-

nego ze swoich synw. Panowanie Jagiellonw nie opiera¸o si« na

prawie dziedziczenia, ale na elekcji, nie wychodzcej w praktyce

poza potomkw W¸adys¸awa Jagie¸¸y. By¸ wi«c za¸oýycielem

dynastii, ktra swe panowanie zawdzi«cza¸a sta¸ej, przy kaýdej

zmianie tronu ponawianej, zgodzie stanw.

W¸adys¸aw Jagie¸¸o by¸ zr«cznym politykiem, pe¸nym umiaru

i wytrwa¸oæci, a takýe wybitnym dyplomat i wodzem. Poprzez

rozsdny kompromis potrafi¸ zneutralizowa separatyzm litewsko-

-ruski oraz nawiza trwa¸, dobr wsp¸prac« z pocztkowym

rywalem, Witoldem. By¸ w¸adc dbajcym o interes paÄstwa i jego

sprawy wewn«trzne. Rzdy sprawowa¸ w duýym stopniu osobi-

æcie i by¸ dost«pny dla swoich poddanych. Regularnie co roku

objeýdýa¸ ziemie Krlestwa, dogldajc monarszych w¸oæci,

rozstrzygajc na miejscu spory, odbywajc sdy i kontrolujc

dzia¸alnoæ starostw i urz«dnikw ziemskich.

Sam niewykszta¸cony, rozumia¸ jednak potrzeb« oæwiaty i nauki

- jego trwa¸ym dzie¸em by¸o odnowienie w 1400 r. za¸oýonej

przez Kazimierza Wielkiego Akademii Krakowskiej. Na ten cel

przeznaczy¸a przed æmierci swoje klejnoty Jadwiga, ale zas¸ug

Jagie¸¸y by¸a realizacja tego dzie¸a, co do dzisiaj upami«tnia

nazwa Uniwersytetu - JagielloÄski. Dla odnowionej wszechnicy

Jagie¸¸o uzyska¸ zgod« papieýa na otwarcie nowego wydzia¸u

teologicznego - czego odmwiono swego czasu Kazimierzowi III

Wielkiemu. Jagie¸¸o potrafi¸ wykorzysta uczonych krakowskich

do obrony Polski i Litwy na soborze w Konstancji w 1415 r., ma-

jcym zakoÄczy wielki roz¸am w Koæciele ¸aciÄskim. Zab¸ysn¸

na nim Pawe¸ W¸odkowic, przedstawiajc doktryn« suwerennoæci

paÄstw, rwnieý pogaÄskich, oraz poj«cie wojen sprawiedliwych

i niesprawiedliwych. Te ostatnie - wed¸ug niego - prowadzili

Krzyýacy napadajc spokojnych ûmudzinw i Litwinw pod

pozorem nawracania ich na wiar« chrzeæcijaÄsk.

2002r - Władysław II Jagiełło.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: