BIOLOGIA DLA ZAINTERESOWANYCH
Zakres materiału do przerobienia
Literatura:
§ Najlepszy Henryk Wiśniewski klasa III - stary ALE DOBRY podręcznik z zieloną okładką i lilią na okładce. Od tego zacząć każdy dział.
§ Materiał uzupełnić lekturą Waldemar Lewiński „Molekularne podłoże biologii” rozdziały: metabolizm cukrów, tłuszczów i białek oraz akumulatory i przenośniki energii. Od tego nie zaczynać bo grozi zawałem !!!
§ Testy: A. Persona - Testy dla kandydatów na uczelnie medyczne.
1. Pierwiastki
Makro, mikro i ultraelementy – udział procentowy, rola.
2. Związki chemiczne
A. mineralne: woda (budowa i właściwości, w tym anomalia wodna i rozpuszczalność), węglan wapnia, fosforan wapnia, fosforan magnezu, chlorek sodu, kwas fosforowy V (wzór strukturalny – koniecznie), chlorek potasu itp.
B. organiczne:
- Cukry (funkcje w organizmach żywych)
- Monosacharydy
- triozy (wzory strukturalne i funkcje)
- aldehyd glicerynowy (izomeria optyczna, szereg D i L)
- dihydroksyaceton
- pentozy (wzory strukturalne pierścieniowe i funkcje)
- ryboza
- dezoksyryboza
- heksozy (wzory strukturalne i funkcje)
- glukoza
- galaktoza
- fruktoza
- Disacharydy (wzory strukturalne i funkcje)
- maltoza
- celobioza
- laktoza
- sacharoza
- wiązania glikozydowe alfa i beta (budowa i właściwości)
- Oligosacharydy
- dekstryny (liczba reszt glukozowych glukozowych powstawanie)
- Polisacharydy (budowa, właściwości i rola)
- Homoglikany
- skrobia (amyloza i amylopektyna)
- glikogen
- chityna
- lignina
- Heteroglikany
- pektyny
- hemicelulozy
- Tłuszcze (funkcje w organizmach żywych)
- Tłuszcze właściwe (acyloglicerole)
- glicerol (wzór strukturalny)
- kwasy tłuszczowe (liczba wiązań podwójnych i liczba węgli w łańcuchu)
- nasycone
- mirystynowy
- palmitynowy
- stearynowy
- arachidonowy
- nienasycone (ich rola w diecie – b. ważne !)
- palmitooleinowy
- oleinowy
- linolowy
- linolenowy
- wiązanie estrowe
- tłuszcze złożone
- budowa kwasu fosfatydowego
- budowa fosfolipidu i jego polarność
- Woski
- kutyna
- lanolina
- wosk pszczeli
- olbrot ( z głowy kaszalota)
- Lipidy izoprenowe (np. karotenoidy)
- Sterydy
- cholesterol (LDL i HDL – różnice)
- rola w błonach komórek zwierzęcych)
- Białka (funkcje w organizmach żywych)
- aminokwasy
- budowa ogólna
- charakter amfoteryczny
- izomeria optyczna
- szereg D i L
- aminokwasy endogenne i egzogenne (tylko nazwy bez wzorów strukturalnych)
- wzór strukturalny glicyny i alaniny
- wiązanie peptydowe
- budowa glicylo – alaniny
- oligopeptydy (liczba aminokwasów)
- białka (liczba aminokwasów)
- rzędowość białek
- struktura I rzędowa
- struktura II rzędowa
- struktura III rzędowa
- struktura IV rzędowa
- denaturacja i renaturacja (czynniki denaturujące)
3. Enzymy
- istota katalizy w ogóle
- istota katalizy enzymatycznej (obniżenie energii aktywacji)
- budowa
- apoenzym
- kofaktor
- grupa prostetyczna (np. grupa hemowa)
- koenzym
- koenzymy witaminowe
- witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (ich rola i objawy niedoboru)
- witaminy rozpuszczalne w wodzie (ich rola i objawy niedoboru
- NAD (budowa ale tylko schematycznie i sposób redukcji)
- NADP (budowa ale tylko schematycznie i sposób redukcji)
- holoenzym
- centrum aktywne
- centrum allosteryczne
- przebieg reakcji enzymatycznej
- schematyczne równanie
- istota obniżenia energii aktywacji
- dobór substancji
- konfiguracja w przestrzeni
- naprężenie wiązań (zasada indukcyjnego dopasowania)
- czynniki wpływające na szybkość reakcji enzymatycznej
- temperatura
- pH (optymalne wartości pH dla głównych enzymów człowieka !!!)
- sole metali ciężkich
- liczba obrotów enzymu
- powinowactwo do substratu (stała Michaelisa Menten (KM))
- obecność inhibitorów
- inhibicja kompetycyjna
- inhibicja niekompetycyjna
- inhibicja allosteryczna
4. Przenośniki i akumulatory energii
- ATP (budowa i schematy fosforyzacji AMP do ADP i ATP)
- przenośniki wodoru - NAD i NADP - schematy reakcji redoks
1. Kształty i wielkość komórek (bakteria, plemnik, włókno lnu, kom. miękiszowa)
2. Założenia teorii komórkowej Schleidena i Schawanna,
3. Organelle komórkowe
a. Plazmatyczne
- Błona komórkowa (plazmalemma) budowa i właściwości (półprzepuszczalność, selektywność, wrażliwość (polaryzacja), osmoza, plazmoliza i deplazmoliza, mechanizmy transportu (dyfuzja prosta dyfuzja wspomagana, transport aktywny, fagocytoza i pinocytoza)),
- Cytoplazma (skład chemiczny, stany koloidowe (zol i żel oraz jony które zmieniają te stany), mikrotubule i mikrofilamenty,
- Jądro komórkowe (błona jądrowa z porami, kariolimfa, euchromatyna i heterochromatyna, budowa chromatyny( nukleosomy i sposób spiralizacji) jąderko, budowa i rodzaje chromosomów ze względu na położenie centromeru, rodzaje funkcjonalne DNA (unikalny, powtarzalny, satelitarny) chromosomy jąderkotwórcze),
- Retikulum szorstkie i jego funkcje oraz w jakich tkankach jest dobrze rozwinięte i dlaczego,
- Retikulum gładkie i jego funkcje oraz w jakich tkankach jest dobrze rozwinięte i dlaczego,
- Aparat Golgiego (budowa i funkcje oraz w jakich tkankach jest dobrze rozwinięty i dlaczego)
- System GERL jako całość funkcjonalna,
- Mitochondria budowa i funkcje,
- Plastydy – rodzaje i podział na aktywne w procesie fotosyntezy i nieaktywne w procesie fotosyntezy,
- Dokładna budowa chloroplastów,
- Mitochondria i plastydy jako organella półautonomiczne (własne DNA i rybosomy),
- Lizosomy – 3 funkcje (trawienie wewnątrzkomórkowe, odżywianie komórki kosztem cytoplazmy w czasie głodu, autoliza komórki (apoptoza)), enzymy hydrolityczne w stanie latencji,
- Mikrociałka (peroksysomy z katalazą i oksydazą D-aminokwasową oraz glioksysomy u roślin szczególnie oleistych),
- Centrosomy z centriolami (budowa centrioli wg schematu „9 x 3 + 0”,
- Rybosomy – twory nieobłonione (małe 70 S w kom. Prokariotycznych oraz mitochondriach i plastydach, zaś duże 80 S w cytoplazmie kom. Eukariotycznych, polirybosomy (polisomy)),
b. Nieplazmatyczne
- Ściana komórkowa – budowa ściany pierwotnej oraz wtórnej, modyfikacje: inkrustacje i adkrustacje, jamki proste i lejkowate, powstawanie ściany komórkowej w trakcie podziału komórki roślinnej (przegroda pierwotna, fragmoplast),
- Wakuole w komórkach zwierzęcych (pokarmowe i tętniące) oraz w komórkach roślinnych (skład: woda , sole mineralne, cukry, białka (ziarna aleuronowe), kryształy szczawianu wapnia(druzy i rafidy), glikozydy barwne(antocyjany i flawony) oraz glikozydy nasercowe (digitalina i strofantyna), alkaloidy (rodzaje), garbniki (funkcje)).
koociczka