MORFOLOGIA-Ogólne badanie krwi
HEMOGLOBINA- HGB
K: 12-16 g/dl, M: 14-18 g/dl
Białkowy składnik krwinek czerwonych. Stężenie zależy od wieku i płci. Najwyższe jest u noworodków. Później nieznacznie obniża się, aż do osiągnięcia 6. miesiąca życia, by następnie ponownie rosnąć.
Rola- transport tlenu i dwutlenku węgla od i do komórek naszego organizmu.
Powyżej normy: odwodnienia (biegunki, wymioty, poty), nadkrwistości pierwotne (czerwienica prawdziwa), nadkrwistościach wtórnych (przewlekłe choroby płuc, wady serca, nowotwory nerek), niedotlenienie (np. podczas przebywania w wyższych partiach gór).
Poniżej normy: niedokrwistości, przewodnienia
Hematokryt (HCT)
K: 37-47%, M: 42-52%
HCT- stosunek objętości krwinek czerwonych do objętości osocza. Wartość HCT zależy od liczby krwinek czerwonych, objętości erytrocytów, objętości krwi krążącej, płci i wieku.
Powyżej normy: czerwienica prawdziwa, niedotlenienie tkanek, przewlekłe choroby płuc, wady serca, nowotwory lub torbielowatość nerek, pobyt w górach lub leczenie sterydami
Poniżej normy: niedokrwistości, przewodnienie ustroju
Erytrocyty (RBC)KRWINKI CZERWONE
Norma: K: 4,2-5,4 mln/ul, M: 4,7-6,2 mln/ul
Transportują tlen do tkanek i dwutlenek węgla z tkanek do płuc. Powstają w szpiku kostnym i żyją około 100 dni. Liczba krwinek czerwonych zależy od płci i wieku.
Powyżej normy: czerwienica prawdziwa, przewlekłe choroby płuc, wady serca, nowotwory, torbielowatość nerek, zespół Cushinga, leczenie sterydami, odwodnienia, wstrząsu, zapalenia otrzewnej, oparzeń z utratą osocza. Wzrost czerwonych krwinek może nastąpić podczas pobytu w górach.
Poniżej normy: niedokrwistość, przewodnienie , nagła utrata krwi
MCV-średnia objętość pojedynczej krwinki.
Norma: K: 81-99 fl, M: 80-94 fl
Powyżej normy: niedobory witaminy B12 lub kwasu foliowego w przebiegu chorób, takich jak: zapalenie bądź niewydolność wątroby, alkoholizm, mielodysplazja oraz niedoczynność tarczycy, po chemioterapii, ostry krwotok , hemoliza
Poniżej normy: niedokrwistości z niedoboru żelaza i syderoblastyczna, talasemia, choroby przewlekłe
MCH średnia masa hemoglobiny w krwince.
Norma: K: 27-31 pg, M: 27-34 pg
Powyżej normy: sferocytoza
Poniżej normy: zaburzenia wodno-elektrolitowe typu przewodnienia hipotonicznego
niedokrwistości niedobarwliwe
MCHC - średnie stężenie hemoglobiny w krwince
Norma: 33-37 g/dl
Powyżej normy: sferocytozia, hipertoniczne odwodnienie
Poniżej normy: zaburzenia wodno-elektrolitowe, w niedokrwistości spowodowanej niedoborem żelaza
Retykulocyty (RET) są to młode formy erytrocytów , które powstają w szpiku.
Norma: 5-15‰ dorośli – 0,2-2%noworodki – 0,2-6% Wartości referencyjne dla retikulocytów wynoszą:- noworodki: < 60‰ (< 0,060),- 7 dni po urodzeniu: < 13‰ (< 0,013),- 5-6 tygodni po urodzeniu: < 24‰ (< 0,024),- dorośli: kobiety (8-41‰, czyli 0,008-0,041), mężczyźni (8-25‰, czyli 0,008-0,025).
Powyżej normy: zespół hemolityczny, ostra niedokrwistość pokrwotoczna, ostre niedotlenienie
Poniżej normy: niedokrwistości hipo- i plastyczne, niewydolność nerek, zespół mielodyplastyczny
Leukocyty (WBC)-bronią organizm przed mikroorganizmami
Norma: 4-10 tys/µl
Powyżej normy:
- fizjologicznie- stres, ciąża, podczas porodu, po posiłku i wysiłku fizycznym
- patologicznie – ostre i przewlekłe procesy zapalne, zakażenia (bakteryjne, wirusowe, grzybicze, pasożytnicze), choroby nowotworowe, ostre krwotoki, w wyniku uszkodzeń tkanek (oparzenia, rozległe urazy, stany pooperacyjne), zawału mięśnia sercowego, ostrej martwicy wątroby i zaburzeń metabolicznych.
Poniżej normy: aplazja i hipoplazja szpiku, ciężkie zakażenie bakteryjne (posocznice), zakażenia wirusowe, kolagenozy, zespół rozrostowy (ostra białaczka, szpiczak)
Limfocyty (LYMPH)- należą do leukocytów. Są komórkami uczestniczącymi i będącymi podstawą odpowiedzi immunologicznej w zwalczaniu białek pochodzenia pozaustrojowego
Norma: 2,5-4,5 tys./µl
Powyżej normy: przewlekła białaczka, krztusiec, chłoniaki, odra, świnka, gruźlica, kiła, różyczka, choroby immunologiczne
Poniżej normy: przewlekłe leczenie glikokortykosterydami, ciężki, przewlekły stres, białaczka i ziarnica złośliwa
Monocyty (MONO)- komórki żerne, które oczyszczają krew z obumarłych tkanek i bakterii. Produkują interferon (hamuje namnażanie się wirusów).
Norma: 0,3-0,8 tys./l’l
Powyżej normy: gruźlica, kiła, zapalenie wsierdzia, mononukleozy zakaźne, zakażenia pierwotniakowe, nowotwory
Poniżej normy: wynik infekcji lub stosowania niektórych leków (np. glikokortykosterydów).
Eozynofile (EOS)- krwinki białe zaliczane do granulocytów kwasochłonnych.. Stanowią 1-4% wszystkich krwinek białych we krwi.
Norma: 0,1-0,3 K/µl (G/l)
Powyżej normy: choroby alergiczne (astma oskrzelowa, katar sienny) ichoroby pasożytnicze, choroby krwi (ziarnica złośliwa), łuszczyca, zażywanie niektórych leków (np. penicyliny).
Poniżej normy: zakażenia, dur brzuszny, czerwonka,posocznica, urazy, oparzenia, zwiększony wysiłek fizyczny, nadmierne wydzielanie hormonów nadnerczowych
Bazofile (BASO - rodzaj krwinek białych, które wykazują powinowactwo do związków o odczynie zasadowym. Mają one właściwości żerne, tj. wchłaniania i niszczenia drobnoustrojów oraz komórek obcych lub zmienionych komórek własnego organizmu.
Norma: 0-0,13 x 109/l
Powyżej normy: choroby alergiczne, przewlekła białaczka szpikowa, przewlekły stan zapalny przewodu pokarmowego, wrzodziejące zapalenia jelit, niedoczynność tarczycy
Poniżej normy: w ostrych infekcjach, ostrej gorączce reumatycznej, nadczynności tarczycy, ostrym zapaleniu płuc oraz w stresie.
Neutrofile (NEUT)- należą do granulocytów. Pełnią rolę w odpowiedzi odpornościowej organizmu głównie przeciwko bakteriom. Szybko reaguje na obce substancje.
Norma: 50-70 tys./µl
Powyżej normy: zakażenia, choroby nowotworowe, choroby hematologiczne,choroby metaboliczne, urazy,palacze, kobiety w trzecim trymestrze ciąży
Poniżej normy: zakażenia grzybicze i wirusowe, bakteryjne, pierwotniakowe
Trombocyty (PLT)- płytki krwi. Powstają w szpiku i tkance limfatycznej.
Norma: 150-400 tys/µl
Powyżej normy: nadpłytkowość, przewlekły zespół mieloproliferacyjny, nadmierne wytwarzania płytek krwi wskutek m.in. infekcji, choroby nowotworowej, regeneracji po krwotoku, hemolizie czy stanie po usunięciu śledziony
Poniżej normy: małopłytkowość, zmniejszenie wytwarzania płytek krwi (w niedokrwistości aplastycznej, aplazji megakariocytowej, chłoniakach, ostrej białaczce szpikowej, w zwłóknieniu szpiku, przy zażywaniu leków mielosupresyjnych, naświetlaniu promieniami jonizującymi, w niedokrwistości megaloblastycznej i z niedoboru żelaza, w zakażeniach wirusowych i w niewydolności nerek), nadmierne ich niszczenie( np. w plamicy małopłytkowej), a także w małopłytkowości poprzetoczeniowej, polekowej, w autoimmunologicznej niedokrwistości hemolitycznej, toczniu rumieniowatym układowym i we wstrząsie anafilaktycznym, krwotoki
Odczyn Biernackiego (OB)- szybkość opadania krwinek czerwonych ( test oceniający zaburzenia składu białek osocza oraz właściwości erytrocytów)
Norma: K: 3-15 mm, M: 10 mm
Powyżej normy: stan zapalny, ciąża, choroba nowotworowa, niedokrwistość, choroba autoimmunologiczna
Poniżej normy: choroby alergiczne, w obniżonej wartości fibrynogenu, nadkrwistości
Żelazo (Fe) wchodzi w skład hemoglobiny i mioglobiny. Występuje również w postaci związanej z białkami.
Norma: 12-27 µmol/L (70 -150 µg/dL).
Powyżej normy: przedawkowanie preparatów żelaza, stany zapalne nerek, zatrucie ołowiem
Poniżej normy: niedobory żywieniowe, utrata żelaza przez przewód pokarmowy, drogi moczowe, stan zwiększonego zapotrzebowania, tj. w ciąży czy w okresie karmienia piersią
Bilirubina bezpośrednia (sprzężona)
Żółty barwniki pochodzącym z rozpadu krwinek czerwonych (hemoglobiny) powstający w wątrobie, a także w śledzionie i szpiku kostnym – jest to bilirubina wolna. Bilirubina wolna łączy się z albuminami osocza i przedostaje się do wątroby, gdzie zostaje sprzężona z kwasem glukuronowym i jest ona wtedy określana jako bilirubina bezpośrednia lub sprzężona, a następnie zostaje wydalona do dróg żółciowych. W pęcherzyku żółciowym zostaje zagęszczona, co nadaje żółci jej charakterystyczną barwę. Wartość bilirubiny wolnej i sprzężonej określa się jako bilirubina całkowita.
Norma : 1,7 – 6,8 µmol/l ( 0,1-0,4 mg/dl)
Wzrost stężenia bilirubiny sprzężonej występuje przy:
- zaburzeniach odpływu żółci - marskość żółciowa wątroby, stwardniające zapalenie dróg żółciowych, rak dróg żółciowych, kamica przewodowa, rak brodawki Vatera, rak trzustki, leki,
- uszkodzeniu komórek wątroby - wirusowe, toksyczne uszkodzenie wątroby, zmniejszenie przepływu krwi przez wątrobę u chorych z prawokomorową niewydolnością serca.
Bilirubina całkowita
Norma: 5,1 – 20,5 µmol/l (0,3 – 1,2 mg/dl)
Stężenie bilirubiny zależy od czynności wątroby i drożności dróg żółciowych.
Wzrost może być wywołany następującymi przyczynami: chorobą Gilberta, zespołem Criglera-Najjara, marskością żółciową wątroby, zapaleniem dróg żółciowych, rakiem dróg żółciowych, kamicą przewodów żółciowych, nowotworem trzustki, alkoholową chorobą wątroby. Naturalnie podwyższony poziom bilirubiny występuje podczas ciąży oraz u noworodków.
Cholesterol HDL
Norma:
kobiety: >1,3 mmol/l, (>50mg/dl),
mężczyźni: >1,0 mmol/l (>40mg/dl);
Wzrost stężenia: u osób z dużą i regularną aktywnością fizyczną oraz u osób zażywających niektóre leki obniżające poziom lipidów lub estrogeny.
Spadek stężenia jest charakterystyczny w zespole nerczycowym, u osób z hipertrójglicerydemią, u palaczy tytoniu i u chorych stosujących leki: glikokortykoidy, androgeny, betablokery, diuretyki, gestageny.
Cholesterol LDL
Cholesterol zawarty w LDL działa miażdżyco twórczo "zły" cholesterol.
Norma: < 2,6 mmol/l (<100mg/dl); niższy niż 160 mg/dL
Podwyższony poziom: zagrożenie chorobą niedokrwienną serca, w hipercholesterolemii rodzinnej, żółtaczce mechanicznej, w zespole nerczycowym, w cukrzycy, podczas stosowania takich leków, jak: diuretyki tiazydowe, beta blokery, doustne leki antykoncepcyjne, kortykosterydy.
Poziom cholesterolu LDL obniża się przejściowo w czasie ostrej choroby, bezpośrednio po zawale serca oraz po urazie, z kolei u kobiet w czasie ciąży jego poziom rośnie.
CK (Kinaza keratynowa)
Jest enzymem zaangażowanym w cykl przemian energetycznych w komórkach serca, mózgu, mięśni szkieletowych i innych tkanek. Norma: ≤180 j.m./l (j.m.=jednostka międzynarodowa)W organizmie istnieją trzy różne formy CK, nazywane izoenzymami:- CK-MM (obecna w mięśniach szkieletowych i w sercu), - CK-MB (obecna przede wszystkim w sercu), - CK-BB (obecna przede wszystkim w mózgu).Znaczny wzrost aktywności tego enzymu może pojawić się przy zawale mięśnia sercowego, rabdomiolizie (rozpadzie mięśni prążkowanych), zatruciu muchomorem sromotnikowym, zatruciu tlenkiem węgla, zespole zmiażdżenia mięśni, dystrofii mięśniowej. Wzrost aktywności tego enzymu obserwuje się także w przypadku uszkodzenia mięśni spowodowanych np. upadkiem, wypadkiem, zabiegiem chirurgicznym lub postrzałem, w zapaleniu mięśni, przy urazach głowy, przy krwawieniu podpajęczynówkowym, w niedoczynności tarczycy.Znaczny wysiłek fizyczny (np. podnoszenie ciężarów, sporty walki albo długie treningi) oraz nadużywanie alkoholu także może powodować wzrost aktywności CK. Niektóre leki, szczególnie leki obniżające poziom cholesterolu (statyny i fibraty), mogą powodować uszkodzenie mięśni i wzrost aktywności CK w surowicy krwi.
CK-MB
Jest jedną z trzech odmian (izoenzymów) kinazy kreatynowej (CK), która znajduje się w komórkach mięśnia sercowego, a jej aktywność we krwi rośnie w przypadku uszkodzenia tych komórek.
Norma: mężczyźni: < 5µg/l (ng/ml) 55-370 U/l
kobiety: < 4 µg/l (ng/ml) 40-285 U/l
Badanie wykonuje się w celu rozpoznania zawału serca i podczas kontrolowania skuteczności leczenia zawału lekami fibrynolitycznymi (rozpuszczającymi zakrzep).
Dyhydrogenaza mleczanowa (LDH) – enzym obecny w sercu, nerkach, wątrobie, mięśniach i innych tkankach ustroju.
LDH1 – występuje głównie w komórkach mięśnia sercowegoLDH2 – obecna w sercu, erytrocytach, mózguLDH3 – obecna w komórkach mózgu, nerki, leukocytachLDH4 – obecna w wątrobie i mięśniachLDH5 – obecna głównie w mięśniach, ale też w wątrobie
LDH w wyniku obumarcia komórek lub w stanach zwiększonej przepuszczalności błon komórkowych spowodowanych niedokrwieniem, zaburzeniem równowagi jonowej krwi lub toksynami z łatwością przedostaje się do surowicy krwi. Zakres wartości prawidłowych - dorośli : 140 do 280 lU/l w 30°C200 do 400 lU/l w 37°C Uwaga : Zakresy wartości prawidłowych są u dzieci znacznie wyższe.Wzrost wartości tego enzymu do 400-2300 U/l uwidacznia się już w 12-24 godz. po zawale i utrzymuje się on aż do 10 doby. Rokowanie w zawale mięśnia sercowego jest tym gorsze, im aktywność enzymu jest wyższa. Podwyższone poziomy są również związane z wirusowym zapaleniem wątroby, nowotworami złośliwymi, chorobami mięśni (zwłaszcza w początkowej fazie), anemią hemolityczną, zapaleniem płuc, rzadziej ostrym zapaleniem trzustki, chorobami nerek, anemią megaloblastyczną. LDH jest też wykładnikiem obrotu komórkowego w przypadku niektórych nowotworów - zwłaszcza tych o dużej złośliwości histologicznej: chłonniaków, białaczek, guzów zarodkowych, czerniaka..
GGTP (gamma-glutamylotransferaza)
Badanie poziomu tego enzymu jest przydatne w diagnostyce zastoju żółci (cholestazy), alkoholowej choroby wątroby, a także nowotworów wątroby.
Norma: (j.m.=jednostka międzynarodowa)...
rmmelblag