Bursztyn w Polsce
Koncentracje bursztynów na terenie Polski związane są z utworami paleogeńskimi (nagromadzenia in situ) i czwartorzędowymi (nagromadzenia wtórne). Bursztynonośne osady paleogenu (górnoeoceńskie) występują pod dość dużym nadkładem na Pobrzeżu Bałtyku i na północnej Lubelszczyźnie. Rozsypiskowe koncentracje w osadach czwartorzędu, powstałe w wyniku niszczenia i redepozycji bursztynonośnych utworów paleogenu w czasie zlodowaceń plejstoceńskich, koncentrują się w osadach plaż kopalnych i współczesnych na wybrzeżu Bałtyku.
Według kryteriów bilansowości (obowiązujących od 1.01.2002 r.), maksymalna głębokość dokumentowania złóż bursztynu wynosi 30 m, a minimalna wydajność dla zasobów bilansowych – 80 g/m2 i dla pozabilansowych – 40 g/m2.
Bursztyn, jako kamień ozdobny, należy ustawowo do grupy kopalin podstawowych.
Geologiczne zasoby bilansowe w 2009 r. wynoszą 30 ton bursztynu udokumentowanych w trzech złożach Możdżanowo, Wiślinka I i Przeróbka-SL położonych w woj. pomorskim. W porównaniu z poprzednim rokiem nastąpił przyrost zasobów o 17 ton w związku z udokumentowaniem nowego złoża Przeróbka-SL.
W rejonie Możdżanowa występowanie bursztynu jest związane z niewielką krą glacjalną – porwakiem osadów górnoeoceńskich w obrębie utworów czwartorzędowych. W granicach złoża udokumentowano 10 ton bursztynu. Zasoby perspektywiczne obszaru, w obrębie całej kry, ocenia się na ponad 20 ton. Złoże Wiślinka I, mające charakter rozsypiskowy w osadach czwartorzędowych, nie jest eksploatowane od 2000 r. Jego zasoby wynoszą obecnie 2,7 ton. Złoże Przeróbka-SL, udokumentowane na obszarze 12,8 ha, ma również genezę rozsypiskową.
Zasoby geologiczne bursztynu w kategorii D udokumentowano w złożu Górka Lubartowska koło Parczewa. Zasoby ustalone na 1088 ton występują w osadach paleogeńskich, na obszarze 295,88 ha przy średniej zasobności 376,8 g/m2.
Nagromadzenia bursztynu spotyka się również na plażach bałtyckich od Kołobrzegu do granicy państwowej na Mierzei Wiślanej, gdzie występuje on w osadach kopalnych i współczesnych plaż. Uzysk bursztynu zbieranego na plażach wynosi szacunkowo kilka (4 – 6) ton rocznie - oficjalnie pochodzi ze skupu od zbieraczy.
Występowanie bursztynu w Polsce
Skróty literowe stanu zagospodarowania zasobów w wykazach złóż oznaczają:
B - dla kopalin stałych - kopalnia w budowie, a dla ropy i gazu - przygotowane do wydobycia lub eksploatacja próbna
E - złoże eksploatowane
G - podziemny magazyn gazu (PMG)
M - złoże skreślone z bilansu zasobów w roku sprawozdawczym
P - złoże o zasobach rozpoznanych wstępnie (w kat. C2, a dla ropy i gazu – w kat. C)
R - złoże o zasobach rozpoznanych szczegółowo (w kat. A+B+C1, a dla ropy i gazu – w kat. A+B)
Z - złoże, z którego wydobycie zostało zaniechane
T - złoże zagospodarowane, eksploatowane okresowo
K - zmiana rodzaju kopaliny w złożu
Opracowała: Elżbieta Tołkanowicz
KryniuArt