Typy zachowań w procesie komunikowania się.pdf

Typy zachowań w procesie komunikowania się

Spis treści

1. Wstęp

2. Zachowanie uległe

3. Zachowanie agresywne

4. Zachowanie asertywne

5. Podsumowanie

6. Literatura

Temat ten wybrałem, gdyż jest on bardzo ciekawy, jak również bardzo

ważny. Prawidłowy proces komunikowania się odgrywa kluczową rolę nie tylko w życiu

każdego człowieka, lecz również w prawidłowym funkcjonowaniu przedsiębiorstwa.

Różne typy zachowań uczestników komunikowania się pozwalają na wypracowanie

najlepszej strategii, która doprowadzi do osiągnięcia zamierzonego celu.

O sprawności funkcjonowania instytucji przesądza bez wątpienia odpowiednia

organizacja pracy własnej i podległego zespołu pracowników każdego menedżera na

wszystkich szczeblach piramidy organizacyjnej.

W komunikowaniu się interpersonalnym, zwłaszcza bezpośrednim i to pod postacią

werbalnego i pozawerbalnego, często uczestnicy mają do czynienia z różnymi

zachowaniami. W obliczu omawianych i rozwiązywanych problemów uczestnicy

komunikacji mogą prezentować następujące typy zachowań:

- uległe, oznaczające tendencje do ucieczki,

- agresywne, oznaczające tendencje do walki,

- asertywne, wskazujące na tendencje partnera do szukania porozumienia.

Wymienione dwa pierwsze typy zachowań oparte są na reakcjach instynktownych, jakie

człowiek przejawia w obliczu problemów i zagrożenia.

Jeśli w sytuacji bezpośredniego zagrożenia zarówno ucieczka (zachowania uległe ), jak i

podjęcie walki ( zachowanie agresywne ) mogą być skutecznymi metodami działania, to

w komunikowaniu się są zwyczajnie nieefektywne. Aby dojść do porozumienia, a więc

skutecznie rozwiązać dyskutowany problem, należy wykorzystać takie pozytywne

umiejętności jak umiejętność dyskutowania, argumentowania i negocjowania. Są to

charakterystyczne cechy zachowań asertywnych. Asertywność to umiejętność pełnego

wyrażania siebie w kontakcie z inną osobą czy osobami oraz umiejętność stawiania i

obrony własnych praw. Wymienionymi sposobami zachowań ludzkich w procesie

komunikowania się, jak już wspomniałem, są trzy typy osobnicze: osoba uległa,

agresywna i asertywna. Każdy z tych typów osobniczych ma charakterystyczne dla siebie

metody wypowiadania się, zachowania i odczuwania. W związku z tym można je w

trakcie rozmowy rozpoznać.

Omawiana uległość (bierność), asertywność i agresja w komunikowaniu się

werbalnym a także niewerbalnym może być także zidentyfikowana przez zachowania

werbalne i niewerbalne. Ich zestawienie zawiera tabl. 1

Typy

zachowań

Postawa nieasertywna

(bierna)

Postawa asertywna Postawa agresywna

Werbalne

przepraszające słowa,

usprawiedliwianie się,

ukryte znaczenia,

klucze-nie, mówienie

nie na temat, chaos

myśli, rozpaczliwe

poszukiwanie słów,

umiejętność

przekazania o czym

naprawdę myślisz, „ja

sądzę”, „ty uważasz

Zdania wyrażające

potrze-by, szczere

wyrażanie uczuć,

zdania bezpośrednie,

słowa obiektywne,

wypowiedź typu „ja”

Dwuznaczne słowa,

pod-chwytliwe

pytania, obwinianie,

subiektywne, opisowe

pojęcia, słowa

władcze, stanowcze,

wyrażające wyższość,

wypowiedzi typu „ty”,

które obwiniają, lub

klasyfikują

Niewerbalne

wrażenie

ogólne

działanie zamiast

słów w nadziei, że

ktoś zrozumie o co

chodzi

uważne słuchanie,

pewność siebie,

wyrażanie troski,

zainteresowania i

okazywanie

wewnętrznej siły

przesadna

prezentacja siły, styl

niepoważny, pełen

sarkazmu, poczucia

wyższości

Głos

słaby, łagodny,

niezdecydowany,

czasem drżący

zdecydowany, czasem

ciepły, dobrze

modulowany,

rozluźniony

napięty, ostry,

drżący, zimny,

dramatyczny,

żądający,

autorytatywny

Wzrok

odwrócony,

spuszczony, proszący,

łzawe oczy

szczery bezpośredni

kontakt wzrokowy,

ale nie wpatrywanie

się

bez wyrazu, oczy

zmrużone, zimne,

nieobecne

Sylwetka

szukająca poparcia,

pochylona, nadmierne

potakiwanie

zrównoważona,

wyprostowana,

rozluźniona

ręce na biodrach,

rozstawione stopy,

sztywna, nieruchoma

niespokojne,

nerwowe ruchy,

lepkie

Dłonie

ruchy spokojne,

rozluźnione

zaciśnięte, gwałtowne

gesty, wskazywanie

palca-mi,

pokazywanie pięści

Twarz

brak wyrazu,

niezmienna (nie

okazuje ani radości

ani smutku)

wyraża zarówno

smutek, jak i radość

(spontaniczna)

napięte mięśnie

twarzy, zmarszczone

brwi

Źródło: [ Kostecka A., 1997, s. 205 ].

Asertywność nie jest cechą wrodzoną. Jest raczej rezultatem doświadczeń z

różnych sytuacji z różnego sposobu przeżywania i reagowania na komunikaty. U

poszczególnych ludzi jest czymś zmiennym i zależy od sytuacji. Można z łatwością

wyrazić asertywnie swoje uczucia i prawa wobec partnerów procesu komunikowania się,

zaś w innych sytuacjach odczuwać paraliżującą trudność w byciu samym sobą wobec

innych osób. Szczere wypowiadanie swoich subiektywnych poglądów jest w

komunikowaniu się działaniem wartościującym, wzbogacającym, niezależnie od tego, czy

wypowiadający ma te same poglądy co partner, a jest szczególnie cenne, gdy wyrażamy

poglądy mało popularne. Jest to także pewien sposób na kształtowanie opinii publicznej.

A. Kostecka przytacza klasyczne wyniki nad asertywnością. Aby człowiek był w pełni

samodzielny w kontaktach z innymi ludźmi powinien zachowywać się asertywnie w

następujących sytuacjach:

1/ gdy wyraża uczucia pozytywne, takie jak:

- sympatię, miłość, uznanie,

mówi i przyjmuje komplementy,

- prosi o pomoc,

- rozpoczyna rozmowę,

- wyraża uznanie;

2/ gdy wyraża uczucia negatywne, takie jak:

- uzasadnioną przykrość,

- odczuwanie bólu,

- irytację;

3/ gdy upomina się o swoje prawa, takie jak:

- możliwość składania skarg,

- prawo do odmowy,

- prawo do wyrażania własnych opinii

Aby postępować asertywnie należy trzymać się następujących siedmiu zasad:

1/ Znaj swoje prawa:

- prawo do posiadania opinii i wyrażania jej,

- prawo do tego, aby być wysłuchanym,

- prawo do powiedzenia „nie”,

- prawo do godnego traktowania,

- prawo do proszenia o to czego potrzebujesz;

2/ Wiedz, co chcesz powiedzieć. Będziesz wyglądał na pewnego siebie, jeżeli wiesz co

chcesz, i wiesz, jak to powiedzieć;

3/ Powiedz to, nie wahaj się i nie klucz wokół tematu. Po prostu powiedz, co chcesz

powiedzieć;

4/ Bądź rzeczowy – powiedz dokładnie, czego chcesz lub czego nie chcesz, aby uniknąć

niejasności. Zbyt długie wyjaśnienia lub tłumaczenia osłabiają twoją pozycję. Zacznij

zdanie od „Ja...”;

5/ Powiedz to najszybciej jak można. Nie pozwól, aby upłynęło zbyt wiele czasu,

ponieważ czas tworzy bariery. Z drugiej strony nie mów, gdy jesteś bardzo wzburzony.

Poczekaj, aż ci minie złość, czy gniew;

6/ Patrz na osobę, do której mówisz. Ludzie czują się bezpieczniej, gdy utrzymują ze

sobą kontakt wzrokowy. Osoba, która nie czuje się zagrożona, chętniej cię wysłucha;

7/ Wyglądaj na zrelaksowanego. Przekazujesz zaniepokojenie, przestępując z nogi na

nogę lub prezentując „kamienną twarz”.

W komunikowaniu się sukcesy odnoszą przede wszystkim osoby asertywne, gdyż

trudno je do czegoś zniechęcić, potrafią mówić za siebie, a nie za innych oraz wiedzą

czego chcą. Asertywności, jak i wielu innych umiejętności, można się nauczyć. Tu można

zalecić doskonalenie się w opracowywaniu i odgrywaniu ról w sytuacjach, w jakiej ktoś

może się znaleźć np. na drodze kariery zawodowej. Podkreślić przy tym należy, iż

doskonalenie postaw asertywnych winno być celem nie tylko menedżerów ale i ich

współpracowników. Brak tej pożądanej cechy u jednej ze stron procesu komunikowania

się utrudnia lub wręcz uniemożliwia ten podstawowy proces zarządzania.

Biorąc pod uwagę to, że podmiotami procesu komunikowania się są nadawcy i

odbiorcy, a więc ludzie, przy wskazywaniu zasadniczych czynników determinujących ów

proces należy wymienić zachowania będące pochodną ich cech osobowościowych. Chodzi

tu zarówno o ich zdolności percepcji, poziom motywacji i konkretne motywy kształtujące

zachowania w organizacji, poziom rozwoju intelektualnego, uznawane wartości itp., jak

również otwartość w procesach komunikowania się. Jest to czynnik niedoceniany,

pomijany w praktyce, a niestety jest to również źródło wielu przeszkód w komunikowaniu

się między kierownictwem a współpracownikami i między pracownikami. Brak otwartości

w komunikowaniu się przejawia się m. in. nie tylko brakiem inicjatywy ale i

zachowywaniem informacji dla siebie samego, brakiem pomysłów przy rozwiązywaniu

różnych problemów organizacyjnych. Stąd jednym z pożądanych zachowań w

komunikowaniu się jest otwartość. Dla jej podniesienia można wykorzystać technikę

„grupy T”, określaną także jako trening wrażliwości. Według B. Mikuły „grupa T „(T-group

– training group)” jest to „...sposób podejścia do kształtowania stosunków

międzyludzkich, który daje uczestnikom treningu sposobność zdobycia wiedzy o sobie i

ich wpływie na innych, a w szczególności możliwość nauki bardziej efektywnego działania

w bezpośrednich kontaktach z innymi ludźmi” [Mikuła B., 1998, s. 2]. Jest to jedna z

form dynamiki grupowej, mająca na celu wspomaganie grupy w analizie i doskonaleniu

procesów podejmowania decyzji, rozwiązywania problemów i konfliktów, generalnie

mówiąc – wzrost efektywności pracy grupowej.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: