12 Polska w czasach saskich
podręcznik, str. 105-110
Czasy saskie- okres unii personalnej Polski z Saksonią za panowania Augusta II Mocnego ( 1697- 1733) i Augusta III ( 1733-1763)
1) Różnice między Saksonią i Rzeczypospolitą:
Rzeczypospolita
Saksonia
- władza królewska ograniczona przez magnaterię i liczne przywileje szlacheckie
- upadek aparatu państwowego- kryzys parlamentaryzmu- liberum veto
- upadek gospodarczy- zniszczenia wojenne XVII w.
- upadek miast- polityka antymieszczańska,
- przewaga katolicyzmu, kontrreformacja,
- sprzeciw szlachty wobec reform, spiski z obcymi dworami
- władca dziedziczny
- rozwój nowoczesnego systemu urzędniczego,
- rozkwit gospodarki- jarmarki lipskie, przemysł włókienniczy, sukienniczy, porcelana
- silne mieszczaństwo
- religia protestancka
- dążenia Sasów do przejęcia korony cesarskiej, podboju Inflant, które miały stać się dziedziczną własnością Sasów
1) Rządy Augusta II Mocnego:
a) próby wzmocnienia pozycji króla polskiego przy pomocy wojska saskiego stacjonującego na ziemiach polskich i z udziałem państw sąsiednich,
b) nieudana próba zdobycia Mołdawii kosztem Turcji- pokój w Karłowicach 1699
c) udział wojnie północnej elektora saskiego ( po stronie Rosji przeciw Szwecji) ( RP faktycznie nie uczestniczyła w wojnie- próba zdobycia Inflant dla dynastii Wettinów,
- klęski wojsk saskich ( Kliszów- 1702)- wkroczenie wojsk szwedzkich na ziemie polskie ( „karczma zajezdna” walczących stron konfliktu, w wyniku wojny i epidemii zarazy liczba ludność RP zmalała o 25 % )
d) detronizacja Augusta II ( 1704) i elekcja proszwedzkiego Stanisława Leszczyńskiego, konfederacja sandomierska- zwolennicy Augusta II w sojuszu z Rosją- walki między stronnictwami „od Sasa do Lasa,
e) rosyjskie zwycięstwo pod Połtawą ( 1709)- powrót Augusta II na tron polski
f) konfederacja tarnogrodzka ( 1715 Stanisław Ledóchowski) przeciw Wettinowi i jego próbom wprowadzenia absolutyzmu, wzmocnienia władzy i skarbu
g) sejm niemy- 1717- zatwierdzenie kompromisowego układu między konfederatami a królem przy mediacji cara Piotra I ( wojska carskie na terenie RP, ingerencja Rosji w wewnętrzne sprawy RP:
- August II musiał wycofać z RP wojska saskie, nie mógł decydować o polityce zagranicznej, wszczynać wojen bez decyzji sejmu, ograniczenie władzy hetmanów, powołania 24 tys. armii, stały podatek na wojsko i budżet, ograniczenie kompetencji sejmików,
h) reformy gospodarcze: osadnictwo, ożywienie handlu, wprowadzenie Komisji Skarbowej- tzw. kamery, która zajmowała się ściąganiem podatków i przeznaczaniem funduszy na inwestycje
3. Wpływy sąsiadów na losy Rzeczypospolitej:
a. układ rosyjsko- pruski w Poczdamie w 1720 r. – zachowania ustroju RP
b. traktat Löwenwolda, tzw. „trzech czarnych orłów” z 1732 r. ( Rosji, Prus i Austrii) w sprawie osadzenia na tronie polskim własnego kandydata
c. wojna o sukcesję polską 1733-1736 pomiędzy stronnikami Stanisława Leszczyńskiego ( konfederacja dzikowska)i Augusta III Sasa, wyniesionego na tron dzięki rosyjskim bagnetom
d. sejm pacyfikacyjny w 1736 r. – potwierdzenie władzy Wettinów w RP, umocnienie wpływów sąsiadów na sprawy polskie, ogłoszenie amnestii dla konfederatów dzikowskich- Stanisław Leszczyński ( „Głos wolny wolność ubezpieczający”)zostaje księciem Lotaryngii.
3. Rządy Augusta III Sasa 1733-1763: „Za króla Sasa, jedz, pij i popuszczaj pasa”
a. reformy gospodarcze: rozwój handlu, osadnictwo olęderskie ( Holendrzy) w Wielkopolsce, częściowe oczynszowanie chłopów, rozwój manufaktur,
b. rozwój kulturalno-oświatowy:
- założenie w roku 1740- Collegium Nobilium ( wzorcowa szkoła dla młodzieży szlacheckiej z nauką języków nowożytnych, jazdy konnej, szermierki)
- założenie w 1747 roku pierwszej publicznej biblioteki- braci Józefa i Andrzeja Załuskich
- rozwój opery i teatru- Operalnia, magnackie teatry
b. upadek aparatu państwowego „Polska nierządem stoi”
- faktycznie władzę w państwie sprawowali faworyci ( ulubieńcy) monarchy- A. J. Sułkowski, H. Von Brühl,
- zrywanie sejmów ( żaden sejm nie doszedł do skutku)- liberum veto- przekupstwa obcych dworów,
- brak armii, nie zgadzano się na tzw. aukcję, czyli jej powiększenie,
- walka stronnictw magnackich i koterii sejmowych: Familii ( Czartoryscy i Poniatowscy) z rodziną potockich
licealista123