Najważniejsze daty:
753r. pne- legendarne początki Rzymu, jego założenie przez Romusa i Romulusa
509r. pne- obalenie ostatniego króla rzymskiego, powstanie republiki
395r. pne- podział na cesarstwo wschodnie i zachodnie
264r. pne- podbicie Italii przez Rzym
264r. pne – 241r. pne- I wojna punicka
218r. pne – 201r. pne- II wojna punicka:
zwycięstwo Hannibala pod Kannami- 216r. pne
przegrana Kartagińczyków pod Zammą, klęska Hannibala- 202r. pne
149r. pne – 146r. pne- III wojna punicka
73r. pnr – 71r. pne- powstanie Spartakusa (największe powstanie niewolników)
60r. pne- I triumwirat
44r. pne- śmierć Juliusza Cezara, II triumwirat
31r. pne- bitwa morska pod Akcjum
313r.- Edykt Mediolański
392r.- Chrześcijaństwo religią panującą
476r.- upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego, początek średniowiecza
Grupy obywateli:
- patrycjusze (odpowiednik greckiej arystokracji)
- plebejusze (pozostali obywatele Rzymu)
Kryterium posiadanego majątku:
- nobilowie: wywodzący się z patrycjuszy wielcy właściciele ziemscy
- ekwici: bogaci kupcy, dzierżawcy podatków, przedsiębiorcy
- chłopi
- proletariat: obywatele pozbawieni stałych źródeł dochodów, utrzymywali ich głównie Rzymscy bogacze
Obowiązki obywateli:
- służba wojskowa w zależności od posiadanego majątku:
# bogacze: kawaleria
# średniozamożni: ciężkozbrojna piechota
# niezamożni: lekkozbrojna piechota
Ustrój starożytnego Rzymu:
Republika arystokratyczna: powstała w 509r. pne i istniała do 27r. pne.
Charakter urzędów: kolegialny, kadencyjny, bezpłatny.
Występowały w niej urzędy takie jak:
Komicja- Zgromadzenie Ludowe. Podczas zebrań wypowiadać się mogli tylko urzędnicy, a głosowanie miało charakter pośredni. Wyróżniano:
Komicje centuriata:
- podział obywateli ze względu na majątek
- przewaga komicji arystokracji
- wybór najwyższych urzędników państwa
Komicje tributa:
- podział obywateli na jednostki terytorialne
- wybór niższych urzędników
- wybór trybuna ludowego
Konsulowie- najważniejsi urzędnicy państwa
- dwaj, wybierani na rok
- dowodzili wojskiem
- zwoływali obrady komicjii i senatu
- wybierani co pięć lat
- sprawowali nadzór nad obywatelami
Pretorzy:
- kierowali sądownictwem
- dbali o sprawy bezpieczeństwa
Kwestorzy:
- zajmowali się sprawami finansowymi państwa
Edyl:
- zajmował się zaopatrzeniem miasta w żywność i organizacją igrzysk
Senat:
- byli urzędnicy
- nie miał formalnych uprawnień, ale jego władza wynikała z autorytetu
- opiniował i zatwierdzał większość uchwał i rozporządzeń
- określał warunki pokoju
- urząd był dożywotni
Trybun ludowy:
- powoływany przez plebejuszy
- miał prawo veta
- jego zadaniem była obrona obywateli przed nadużyciami urzędników
Dyktator:
- urząd pełniony przez jedną osobę
- powoływany w wypadku wyjątkowego zagrożenia
- powoływany na 6 miesięcy
- miał nieograniczoną władzę
Przyczyny kryzysu Republiki Rzymskiej: (druga połowa II w.)
- kryzys armii, związany z upadkiem wolnych chłopów, brak armii z poboru
- powstania niewolników
- wojny domowe
- sprzeczności między Rzymem a prowincjami
- przekupstwa proletariatu przy wyborze urzędników
- imperium = rozproszenie się obywateli, w związku z czym niewielu mogło brać udział w zgromadzeniach ludowych
- niewielka liczba urzędników
Kryzys miał charakter polityczny (walka wielkich dowódców).
60r. pne: I triumwirat: porozumienie trzech rzymskich polityków i wodzów:
- Krassusa
- Pompeliusza
- Gajusza Juliusza Cezara (2 dzieła: o Wojnie Galijskiej i o Wojnie Domowej)
Triumwirat został założony w myśl zasady, że odtąd w republice nie zdarzy się nic, co nie będzie podobało się trzem sojusznikom. Najważniejszym postanowieniem triumwiratu było doprowadzenie do objęcia przez Cezara urzędu konsula w 59r. pne, a następnie nadanie mu 5 lat namiestnictwa w Galii.
Przyczyną triumwiratu była śmierć Krassusa w 53r. pne.
Konflikt Pompejusza i Cezara. Pompejusz sprzymierza się z senatem, zaś Cezar zyskuje popularność wśród żołnierzy.
49r. pne- przekroczenie Rubikonu, zdobycie Rzymu przez Cezara, pokonanie Pompejusza (który zostaje zamordowany przez Egipcjan).
Cezar przyjmuje tytuł dyktatora i pełną władzę nad Rzymem.
Reformy Cezara:
- kalendarz juliański
- reforma senatu
- struktury społeczeństwa
44r. pne- śmierć Cezara, II triumwirat
- Oktawian
- Antoniusz
- Lepidus
Powołany w celu uporządkowania sytuacji w Rzymie po śmierci Cezara.
W jego wyniku doszło do ukarania zabójców Cezara oraz podziału Imperium:
- zachodnia część: Oktawian
- część azjatycka i bałkany (wschód): Antoniusz
- część afrykańska: Lepidus
Triumwirat rozpadł się po usunięciu Lepidusa. Doszło do konfliktu między Oktawianem i Antoniuszem. Antoniusz przegrał bitwę pod Akcjum w 31r. pne, po czym popełnił samobójstwo.
Oktawian został pierwszym cesarzem Rzymu. Nazwano go:
cezar- następca Galiusza Juliusza Cezara
imperator- zwycięski wódz
princeps- pierwszy senator
August- wywyższony przez bogów
Pryncypat:
Ustrój, wymóg stworzony przez Oktawiana Augusta, w którym zachowano pozory istnienia republiki, np. urzędy republikańskie, a faktycznie Rzym stał się dziedziczną monarchią. Dioklecjan w I wieku pne zrezygnował z pryncypatu i wprowadził dominat.
Dominat:
Ustrój Rzymu wprowadzony przez Dioklecjana pod koniec III w, w którym zlikwidowano pozory istnienia republiki, monarcha stał się władcą absolutnym, któremu na wzór monarchów hellenistycznych oddawano cześć boską.
Armia rzymska:
- duża
- zorganizowana
- zdyscyplinowana
- podzielona na legiony liczące ok. 4tys. żołnierzy
- polityka określona słowami: „Dziel i rządź”
Wojny punickie:
wojny Rzymu z Kartaginą
è Próba opanowania Sycylii bezpośrednią przyczyną konfliktu.
I wojna punicka: 264-241r. pne
- klęska Kartaginy
- opanowanie Sycylii, Sardynii i Korsyki przez Rzymian
Celem Kartaginy odwet na Rzymie. Rzym przypuszczalnym źródłem środków finansowych i rekrutów do wojska kartagińskiego.
II wojna punicka: 218-201r. pne
è Rywalizacja na terenach Hiszpanii.
- klęska Hannibala pod Zammą
- załamanie potęgi Kartaginy
III wojna punicka: 149-146r. pne
- upadek Kartaginy
Kryzys Imperium Rzymskiego: (IIIw n.e)
- zachwianie równowagi ekonomicznej poprzez zmniejszenie liczby podbojów
- zmniejszenie siły Imperium
- coraz większe podatki
- tzw. „psucie pieniądza”, prowadzące do inflacji i zubożenia ludności oraz budżetu państwa
Koniec III w: zmiana ustroju Rzymu na dominat przez Dioklecjana, wprowadzenie tetrarchii (rządy dwóch Augustów i dwóch Cezarów), rozwiązanie problemu dziedziczenia.
Tetrarchia doprowadziła do wojen między wieloma pretedentami do władzy.
Dopiero w 324r. Konstantyn I przywrócił jednolitą władzę cesarską. Nastąpił podział Imperium na:
- Cesarstwo Wachodnie
- Cesarstwo Zachodnie
Wielka wędrówka ludów bezpośrednią przyczyną upadku cesarstwa zachodniorzymskiego (476r. n.e).
Wielkie wędrówki ludów: masowe migracje plemion barbarzyńskich, gł. germańskich w V w n.e. Przyczyną wędrówek przybycie Hunów do Europy w IV w n.e, które spowodowały, że plemiona germańskie rozpoczęły wędrówkę.
Skutki wędrówek ludów:
- zmiany etniczne na dużych obszarach
- osiedlenie się barbarzyńców na terenie Imperium
Śmierć ostatniego cesarza Rzymu- Romulusa Augustusa w 476r. Upadek Imperium.
Pax Romana- określenie stanu pokoju istniejącego na zewnątrz i wewnątrz państwa. W jego czasie nie było najazdów ani konfliktów zewnętrznych. Został wprowadzony po wojnach domowych , które toczyły się o władzę w Republice.
Przyczyny upadku Imperium Rzymskiego:
- kryzys gospodarczy, który miał niekorzystny wpływ na sytuację wielu miast, wywołał ich zubożenie i wyludnienie
Prawo rzymskie:
1. Każdy mieszkaniec prowincji miał prawo do sprawowania władzy. (pierwszym cesarzem, który nie wywodził się z Rzymu był Wespazjan)
2. Wszyscy mieszkańcy posiadali pełne prawa obywatelskie, co otwierało wybitnym jednostkom możliwość awansu społecznego --> edykt Karakalii (ówczesnego cesarza), który został ustalony w 212r.
3. Celem prawa rzymskiego było uregulowanie całości stosunków wewnątrz wspólnoty obywatelskiej.
4. Dużo uwagi poświęcano sprawom ochrony własności prywatnej.
Pierwotnie prawo rzymskie regulowało tylko stosunki między obywatelami. Jego najstarszy zbiór to prawo XII tablic, spisane w latach 451-449p.n.e. W III w. p.n.e. zaczęły kształtować się normy prawa powszechnego. Najważniejszą kodyfikacją był Corpus iuris civilis, spisany po rozpadzie cesarstwa w Viw., za rządów cesarza Justyniana.
„Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu”
...
licealista123