Kolonializm / str. 257- 261
1. Przyczyny kolonizacji:
a. „ musimy polityką kolonialną zdobyć nowe ziemie, które przyjmą nadwyżkę ludności i stworzyć nowe rynki zbytu dla towarów produkowanych w fabrykach i kopalniach. Jeśli nie chcecie wojny domowej musicie być imperialistami- Cecil Rhodes,
b. „brzemię białego człowieka”- Ryduard Kipling Europejczycy byli przekonani o wyższości swej cywilizacji i o konieczności przekazywania jej osiągnięć mieszkańcom innych kontynentów. „Brzemię białego człowieka” polegało na walce z głodem i chorobami, upowszechnianiu oświaty, wprowadzaniu sprawnej administracji, zdobyczy techniki i chrześcijańskich obyczajów. To poczucie wyższości spowodowało rozpowszechnienie rasizmu, głoszącego fizyczną i umysłową wyższość rasy białej nad innymi.
c. rynki zbytu, baza surowcowa dla przemysłu, tania siła robocza ( niewolnictwo), kolonie to oznaka bogactwa i potęgi państwa,
d. imperializm- dążenie do dominacji militarnej, politycznej, gospodarczej nad resztą świata,
1. Polityka kolonialna mocarstw w XIX w:
a. metropolia- państwo macierzyste wobec kolonii
b. kolonia- terytorium zamorskie metropolii, zwykle silnie zależne i eksploatowane przez kraj kolonialny ( gubernator, wojsko, surowce, siła robocza)
c. protektorat- terytorium posiadające własny rząd, ale zależny od metropolii ( polityka zagraniczna, gospodarka)
d. dominium- byłe kolonie, które uzyskały niepodległość, ale uznają władcę metropolii jako głowę państwa,
2. Potęgi kolonialne na przełomie XIX / XX w.:
a. imperium Korony Brytyjskiej
- Afryka- położenie południkowe kolonii ( Egipt, Sudan, Nigeria, Rodezja, Kenia, Sierpa Leona, Republika Południowej Afryki),
- Azja- Indie- „perła korony brytyjskiej”, Hongkong, Singapur, Birma,
- dominia: Australia, Nowa Zelandia, Kanada, wyspy: Cypr, Malta, Jamajka,
b. kolonie francuskie:
- Afryka- położenie równoleżnikowe kolonii ( głównie część północna i środkowa): Algieria, Tunezja, Madagaskar, Francuska Afryka Zachodnia, Francuska Afryka Równikowa,
- Azja- Indochiny, Wyspy Oceanii, Ameryka Południowa- Gujana Francuska,
c. polityka kolonialna USA- patrz temat USA- wojna secesyjna
d. kolonie Niemiec:
- Afryka- Kamerun, Togo, Niemiecka Afryka Wschodnia ( Tanzania), Niemiecka Afryka Południowo- Zachodnia ( Tanzania), Wyspy Oceanii, duże wpływy w krajach Bliskiego Wschodu, próba zajęcia Maroka- I i II kryzys marokański
e. inne kraje kolonialne:
Belgia- właściwie król Belgów Leopold II- Kongo belgijskie
Rosja- Syberia,
Japonia- okres Meidżi ( oświecenia)- cesarz Mutsuhito- Korea, Chiny,
Włochy- Somalii, Erytrea, Trypolitania, Cyrenajka ( Libia),
Portugalia: Angola, Mozambik,
* 3. Wojny kolonialne:
a. wojna Włoch z Etiopią- 1896- klęska Włochów pod Adą,
b. konflikt w Faszodzie o Sudan- 1898- ( Wielka Brytania- Francja)- Francuzi się wycofali,
c. wojna USA z Hiszpanią- 1898- USA zdobywa Kubę, Filipiny, Puerto Rico,
d. wojna rosyjsko- japońska 1904-1905 – klęska Rosji ( Cuszima)
e. konflikt marokański- 1905 i 1911- rywalizacja francusko- niemiecka o Maroko
* 4. Powstania antykolonialne:
a. 1839-1842- wojna opiumowa- Anglicy czerpali ogromne zyski z handlu indyjskim opium w Chinach, Chińczycy skonfiskowali towar, co doprowadziło do konfliktu, zwycięscy Brytyjczycy zagarnęli Hongkong i uzyskali duże przywileje handlowe
b. 1857-1858- powstanie sipajów ( określenie na żołnierzy hinduskich w armii brytyjskij)- powód instrukcja stosowania tłuszczu krowiego lub wieprzowego do konserwacji broni, co godziło w uczucia religijne hindusów i muzułmanów)- Brytyjczycy ustanowili cesarstwo Indii z wicekrólem
c. 1851- 1864- powstanie tajpingów- ubogich chłopów chińskich przeciw władzy dynastii mandżurskiej ( w tłumieniu powstanie pomogła Francja i Wielka Brytania)
d. 1883- 1898- powstanie Mahdiego w Sudanie
e. 1899- 1901- powstanie bokserów w Chinach przeciw cesarzowi i cudzoziemcom- nazwa od organizacji „pieść w imię sprawiedliwości i pokoju” – stłumiona przez wojska kolonialne z Europy, USA i Japonii
f. 1899-1902- wojna burska ( Burowie- dosłownie- rolnicy; potomkowie holenderskich osadników w Afryce) między Anglikami i Burami ( republiki Transwal i Oranje- prezydent Paul Kruger); Anglicy zastosowali „taktykę spalonej ziemi”, zakładali obozy koncentracyjne dla Burów
licealista123